Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC)
Grote NWO-subsidie voor reuma-onderzoeker LUMC
Publicatiedatum: 16 december 2008 | PERSBERICHT
Aandachtsgebieden: Patiënt en zorg, Research, Onderwijs en
opleidingen, Werken bij
Dr. René Toes van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) ontvangt een
prestigieuze VICI-subsidie van 1,2 miljoen euro. De VICI-subsidie moet
besteed worden aan vernieuwend onderzoek. Toes wil begrijpen hoe genetische
risicofactoren bijdragen aan het ontstaan van reuma.
Onderzoekers identificeren telkens nieuwe genetische risicofactoren
voor ziekten. Hóe zo'n risicofactor bijdraagt aan het ontstaan van de
ziekte is meestal echter onbekend. Immunoloog René Toes gaat
onderzoeken via welk mechanisme een bepaalde genetische risicofactor
voor reumatoïde artritis bijdraagt aan het ontstaan van deze ziekte.
"Of je reuma krijgt, is voor meer dan de helft erfelijk bepaald",
aldus Toes. "De genetische HLA-varianten hebben daarin het grootste
aandeel." Hoewel deze HLA-varianten al dertig jaar bekend zijn, weet
nog niemand hóe ze bijdragen aan het ontstaan van reuma. Toes heeft nu
een hypothese bedacht die hij wil testen.
Beschermende HLA-varianten
HLA-moleculen presenteren antigenen aan de T-cellen van het
afweersysteem. Het afweersysteem zet daarop de aanval in. Meestal gaat
het om antigenen van virussen of bacteriën, maar soms komen die
antigenen ook voor in gezonde cellen van de patiënt. Als het
afweersysteem zich op deze antigenen richt, ontstaat een
autoimmuunziekte als reuma. Toes: "Wij denken te weten welk antigeen
die afwijkende HLA-moleculen presenteren aan de T-cellen, en hoe dat
bijdraagt aan de ziekte."
Om zijn hypothese te toetsen gaat Toes kijken naar bepaalde
HLA-varianten die de kans op reuma juist verlagen. "Wij vermoeden dat
die HLA-varianten voorkómen dat T-cellen worden aangemaakt tegen het
antigeen in kwestie", aldus Toes. Hij gaat daarom in grote groepen
vrijwilligers en patiënten kijken of mensen met deze HLA-variant de
bewuste T-cellen inderdaad niet bezitten. Ook gaan de onderzoekers een
aantal voorspellingen toetsen over de aanwezigheid van deze
HLA-varianten, hun relatie met andere genetische risicofactoren en de
samenstelling van de reuma-specifieke afweer. Dit zal in een groot
internationaal verband plaatsvinden. Daarnaast zullen muizen
beschermende HLA-varianten ingebracht krijgen, waarna getest kan
worden of de T-cellen die reuma veroorzaken inderdaad niet ontstaan.
Therapie
Als Toes' hypothese klopt, biedt dat mogelijkheden voor nieuwe vormen
van therapie tegen reuma. "Je zou de T-cellen die de
gewrichtsontstekingen veroorzaken kunnen uitschakelen, bijvoorbeeld
met celtherapie."