Universiteit van Tilburg 16 december 2008
Promotie Jia: Karakter manager van invloed op bedrijfsresultaat
Vrouwelijke managers rapporteren eerlijker dan mannelijke collegas
De boekhoudschandalen, torenhoge bonussen en mogelijk frauduleus
handelen van managers staan volop in de belangstelling. Nog niet
eerder is onderzocht wat de rol van de persoonlijkheid van een manager
bij het afleggen van financiële verantwoordelijkheid is. Yuping Jia,
onderzoekster van de Universiteit van Tilburg, kwam tot de conclusie
dat karaktertrekken als eerlijkheid, ambitie, en ook de sociale
omgeving van managers een grote rol spelen bij de getrouwheid van de
rapportage over de bedrijfsresultaten. Jia vond dat vrouwelijke
managers eerlijker zijn dan mannen en dat als collegas eerlijk
rapporteren andere managers dat ook doen.
Voor haar proefschrift onderwierp Jia economiestudenten, mogelijke
toekomstige managers, aan een experiment om de kwaliteit van de
financiële verslaggeving te onderzoeken op het gebied van getrouwheid.
Daaruit blijkt dat een aantal factoren van invloed is op de
eerlijkheid waarmee managers hun resultaten rapporteren. De eerste is
een prestatiebonus (beloning afhankelijk van goed resultaat). De
tweede factor is het gedrag van andere managers in het bedrijf,
oftewel de sociale omgeving. Tenslotte speelt de persoonlijkheid van
de manager zelf een rolL: is hij prosociaal (houdt hij rekening met
anderen) of is hij juist meer op zichzelf gericht: 'pro-zelf'.
Allereerst is er een direct verband tussen het uitloven van hoge
prestatiebonussen en minder eerlijke rapportage door managers. Zij
kunnen hun beloning vergroten door de prestatie-indicatoren voor de
bonussen te manipuleren. Maar als managers zien dat collega's hun
resultaten getrouw rapporteren, dan zijn zij meer geneigd dat zelf ook
te doen. Dat duidt erop dat eerlijke collega's een belangrijk middel
kunnen zijn om de betrouwbaarheid van de financiële verslaggeving te
verbeteren.
De mate waarin een manager vatbaar is voor beïnvloeding door collega's
hangt af van zijn type, dat Jia vaststelde aan de hand van twee
criteria: gerichtheid op sociale waarden en geslacht. Op basis van hun
scores voor gerichtheid op sociale waarden zijn de managers
onderverdeeld in twee groepen: pro-zelf en prosociaal. De eerste groep
vindt vooral de eigen beloning belangrijk, terwijl de prosociale groep
ook oog heeft voor het welzijn van anderen. Uit het onderzoek blijkt
dat prosociale managers altijd getrouwer rapporteren dan pro-zelf
managers. Vrouwelijke managers rapporteren eerlijker rapporten bij een
systeem met hoge prestatiebonussen (dat betekent in de onderzoeksopzet
dat ze de helft van de bedrijfswinst als prestatiebonus krijgen
uitgekeerd) dan mannen.
Raden van Commissaren moeten bij selectie topbestuurders letten op
normbesef
Jia paste haar bevindingen toe op bestaande kennis over manipulerende
managers. Oneerlijk persoonlijk gedrag van managers heeft ook gevolgen
voor de financiële verslaggeving van bedrijven. De financiële
verantwoording en rapportage van managers die van zelfverrijking
beschuldigd waren, scoren laag op diverse erkende
kwaliteitsindicatoren. Zo wordt bij deze bedrijven minder vaak
winstegalisatie toegepast, wat doorgaans een teken is van geringe
kwaliteit. Ook rapporteren deze managers hun resultaten vaak niet
tijdig. Zo vindt bij deze bedrijven meer winststuring plaats, waardoor
aandeelhouders kunnen worden misleid.
Het is daarom van groot belang dat bij de selectie en het aanstellen
en van topbestuurders normbesef een vooraanstaande rol moet spelen,
stelt Jia. Leden van de Raad van Commissarissen dienen ervoor te waken
dat in een onderneming een cultuur ontstaat waarin de hand lichten met
regels wordt geaccepteerd of anderszins onethisch gedrag in enige vorm
wordt gedoogd. Vooral indien topbestuurders beloond worden met
optiepakketten of bonussen is een rechte rug onmisbaar.
Yuping Jia (1976) studeerde accounting aan de Henan Universiteit in
China en behaalde haar MA in Accounting aan het Center Research
Institute van de UvT. Ze is verbonden aan de Mannheim Universiteit als
onderzoeker.
Universiteit van Tilburg