Universiteit van Tilburg

Universiteit van Tilburg 10 december 2008

Wereldwijde CFO Survey: Extreem pessimisme onder Financial Officers

82% van de bedrijven gaat bezuinigen

De meerderheid van de chief financial officers in Europa en de VS zegt dat hun onderneming in 2009 minder geld zal uitgeven en minder personeel aan zal nemen en dat hun onderneming verliezen zal aankondigen. Dit zijn enkele uitkomsten van het CFO Survey van het laatste kwartaal van 2008. CFO's wereldwijd zijn pessimistischer dan ooit in de 13 jaar dat het survey gehouden wordt. 71% van de CFO's voorspelt dat de recessie nog minimaal een jaar zal duren, zeker tot eind 2009. Hiermee bevestigen zij het pessimistische beeld dat het CPB eerder deze week schetste.

Elk kwartaal krijgen CFO's in Europa, de Verenigde Staten, Azië en China vragen voorgelegd over hun verwachtingen voor de economie. Dit kwartaal, de 51e keer dat het onderzoek wordt gehouden, zijn 1373 CFO's van uiteenlopende bedrijven en overheidsinstellingen wereldwijd bevraagd. CFO Survey is een samenwerking tussen de Universiteit van Tilburg, Duke University (Durham, North Carolina) en CFO Magazine. Kees Koedijk, decaan van de Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen van de Universiteit van Tilburg, is de grondlegger van de Europese tak van dit wereldwijde onderzoek.

De resultaten van dit kwartaal wijzen erop dat de kredietcrisis definitief is overgeslagen op de reële economie en dat het nog lang zal duren voordat landen wereldwijd de kredietcrisis te boven zullen zijn. Belangrijke maatstaf hiervoor is de "optimisme diffusie index", die het optimisme peilt onder de CFO's. Een recordpercentage van 85% van de Europese CFO's is pessimistischer is geworden over de economische vooruitzichten voor 2009, tegenover 68% vorig kwartaal. In Azië en de VS is meer dan 80% van de CFO's pessimistischer. Deze index is een goede graadmeter voor de toekomstige groei van het BNP, de werkgelegenheid en de kapitaaluitgaven. Het extreme pessimisme dit kwartaal voorspelt dan ook een zwakke economie in 2009. Maar liefst 71% van de CFO's voorspelt dat het herstel van de Europese economie niet voor het vierde kwartaal van 2009 zal inzetten, 51% zegt dat dit pas in 2010 is.

De uitkomsten dit kwartaal laten ook zien dat de opbrengsten, de werkgelegenheid en de kapitaaluitgaven in 2009 zullen kelderen. De verwachting is dat de opbrengsten in Europa de komende 12 maanden met 7,6% zullen dalen. De transport/energiesector en de mijnbouwsector worden het zwaarst getroffen; opbrengsten zullen respectievelijk 16,6 en 13,6% dalen. Ook de vooruitzichten voor de werkgelegenheid zijn somber. Bedrijven in Europa en in de VS zeggen dat ze hun personeelsbestand met ongeveer 6% zullen inkrimpen en 50% van de bedrijven geeft aan dat ze geen nieuwe personeelsleden zullen aannemen. Ook de kapitaaluitgaven zullen naar verwachting drastisch omlaag gaan met 10,1%. Maar liefst 82% van de ondernemingen is van plan om flink te bezuinigen op de kapitaaluitgaven.

51% van de Europese CFO's geeft aan dat hun bedrijf een flinke klap heeft gekregen door de kredietcrisis, tegenover 42% vorig kwartaal en 33% een jaar geleden. Ongeveer 65% van de CFO's zegt dat de kosten voor krediet flink zijn gestegen. Gemiddeld zijn de kosten van krediet in Europa met 114 basispunten gestegen sinds afgelopen zomer. Ongeveer 60% van de CFO's heeft problemen met het verkrijgen van benodigd krediet. Een derde heeft moeilijkheden gehad in het verkrijgen van nieuw krediet of verlengen van bestaand krediet. Wereldwijd zegt driekwart van de CFO's dat ze aantrekkelijke investeringsmogelijkheden moet laten schieten omdat ze het benodigde kapitaal niet kunnen verkrijgen.

Ondernemingen in Europa zijn zwaar getroffen door de wereldwijde financiële crisis, met name doordat afnemers langere betalingstermijnen hanteren (49%), ondernemers een hoger risico lopen dat ze niet betaald worden (44%) en er minder exportorders binnenkomen (35%). Europese bedrijven ondernemen de volgende acties in reactie op de economische omstandigheden: geplande investeringen worden uitgesteld, verlaagd of geschrapt (61%), er worden personeelsstops ingevoerd (50%), er vallen ontslagen (48%) en geplande personeelsbonussen worden verlaagd en/of salarissen bevroren (43%).

Grootste bron van zorg voor CFO's wereldwijd zijn de lage consumentenvraag en de rampspoed op de financiële markt. Meer dan 70% van de ondernemingen in Europa en in de VS is ongerust over de financiële gezondheid van de financiële instellingen waarmee ze zaken doen. CFO's in Europa en Azië zijn ook ongerust over de volatiliteit van valuta. Grote interne bedreigingen waarmee Europese CFO's in hun bedrijf te kampen hebben, zijn het (on)vermogen om resultaten te voorspellen, het beheer van werkkapitaal en het behoud van de moraal/productiviteit tijdens de economische achteruitgang.