Partij van de Arbeid

Den Haag, 9 december 2008

Bijdrage lid Depla (PvdA) aan Onderwijsbegroting
Gesproken woord geldt!

Voorzitter
De PvdA verheugt zich over het feit dat 3 bewindspersonen op onderwijs regel 1 van artikel 23 van de grondwet: "onderwijs is een voorwerp van aanhoudende zorg der regering" hanteren als leidmotief. Deze bewindslieden hebben de conclusies en aanbevelingen van de commissie Dijsselbloem ter harte genomen en zetten zich vol verve in voor goed onderwijs!. Dat is een verademing na de jaren negentig toen we uitsluitend spraken over 'het stelsel'. Of begin deze eeuw toen de overheid zich niet bekommerde om de kwaliteit van het onderwijs en alle verantwoordelijkheid doorschoven naar de schoolbesturen.

Gelijke kansen:
De PvdA streeft naar onderwijs dat alle kinderen gelijke kansen biedt zich te ontplooien en talenten maximaal te ontwikkelen om zo volwaardig mee te doen in onze samenleving. Ons ideaal, dat die kans onafhankelijk moet zijn van afkomst, achtergrond of inkomen, heeft nooit ingeboet aan relevantie.

Voorzitter,
De PvdA steunt daarom de prioriteit van dit kabinet: verhoging van de kwaliteit en het ambitieniveau in alle delen van het onderwijs. En inzet van het kabinet op herstel van balans tussen kennis en vaardigheden. Te ver doorgeschoten 'nieuwe leren' beperkt de beoogde gelijke kansen. Zelfontplooiing en ontdekkend leren veronderstellen dat je weet wat je wilt en hoe je kunt leren. Dat ontbreekt vaak, juist bij achterstandsleerlingen.

'Laatbloeiers verdienen een tweede kans': eveneens een belangrijke prioriteit van dit kabinet. Minister Plasterk maakt zich terecht zorgen over het gegeven dat als alle jongeren op elfjarige leeftijd moeten kiezen dit onvoldoende recht doet aan het potentieel dat zich op latere leeftijd openbaart.

Wat de PvdA betreft kan het antwoord op dit vraagstuk niet een uniform uitstel zijn van studiekeuze voor alle leerlingen. Want dan lopen we het risico dat we aan de ene kant jongeren frustreren voor wie we de lat te laag leggen en aan de andere kant we jongeren frustreren die beter met hun handen dan met hun hoofd kunnen leren.

Minister Plasterk schreef in zijn brief nav het rapport Commissie Dijsselbloem: "in een poging alle leerlingen naar een zo hoog mogelijk niveau te tillen, kreeg een flink aantal leerlingen onderwijs aangeboden dat niet bij ze paste".

Maatwerk
Geen uniform uitstel dus, maar maatwerk . Waarmee doorstromen en stapelen wordt gestimuleerd . · Bijvoorbeeld door jongeren met taalachterstand een jaar lang bij te spijkeren in een schakelklas voor taal. In Rotterdam had een vmbo-school een schakelklas opgericht. Een klas voor jongeren met een grote taalachterstand. Deze schakelklas was zo succesvol dat het grootste deel van de leerlingen doorstroomde naar de Havo of het VWO van een ander schoolbestuur. Een voorbeeld dat navolging verdient. Ondanks het succes stopte de school met deze 'schakelklas': de kosten bleken te hoog. De school had wel de kosten maar niet de baten. Kent de minister dit voorbeeld? En is hij bereid de bekostiging aan te passen, zodat dit soort successen bestaansrecht hebben?

· Maatwerk door de bevoegdheid tot het nemen van het besluit dat een individuele leerling zes jaar mag doen over het VMBO neer te leggen bij het schoolbestuur.

· Maatwerk door het toetsingskader van de onderwijsinspectie zo aan te passen dat scholen die jongeren een kans geven op een hoger niveau in te stappen niet bang hoeven te zijn voor een negatief oordeel van de inspectie als dit uiteindelijk niet lukt.

· Maatwerk door VMBO en HBO beter op elkaar aan te laten sluiten en uitval terug te dringen bij de overstap van MBO naar HBO.

· Maatwerk in de urennorm. Minder intelligente leerlingen hebben bijvoorbeeld meer uren nodig om voldoende kennis te vergaren. En voor veel kinderen zou een verlengde schooldag betekenen dat zij extra kunnen leren, bewegen en sporten in plaats van op straat hangen. Wij verwachten van de commissie Cornielje niet één urennorm maar tenminste 3!

· De schakelfunctie van VMBO-T/MAVO naar zowel HAVO als MBO kan beter. Voorstellen daartoe zouden bijdragen aan maatwerk. Wanneer kunnen we die verwachten?

Het opruimen van belemmeringen heeft wat de PvdA betreft prioriteit. De brief van het kabinet over 'stapelen en doorstromen' viel ons in dit verband tegen. Is de minister bereid het hierboven gevraagde maatwerk op korte termijn te gaan leveren?

Het VAVO (volwassenonderwijs) is een belangrijke pijler om jongeren een tweede kans te geven. Is de staatssecretaris bereid om, naar aanleiding van de brief in dit verband, met de MBO-raad en de VNG te bespreken hoe de toekomst van dit tweedekans onderwijs het beste kan worden gewaarborgd?

Beroepsonderwijs
Voorzitter,
Het (voorbereidend) beroepsonderwijs biedt jongeren grote kansen om vooruit te komen. Daarom vroeg de PvdA-fractie bij de Algemene Politieke beschouwingen een offensieve aanpak van het kabinet voor het beroepsonderwijs. Er zijn belangrijke stappen gezet.


1. Door de motie Spekman/Spies is vanaf 2010 structureel 50 miljoen euro extra voor taal en rekenen in het mbo beschikbaar. Geen overbodige luxe. De helft van de leerlingen heeft op school en later in de beroepspraktijk last van het feit dat ze de Nederlandse taal onvoldoende beheersen. Wat PvdA betreft het geld niet gelijk over alle scholen verdelen, maar rekening houden met verschillen.


2. Jongeren nemen hun problemen mee naar school. Dit zijn geen onderwijsproblemen. Maar wel problemen die goed onderwijs onmogelijk maken. Leraren moeten les kunnen geven, maar het schoolmaatschappelijk werk moet leerlingen helpen hun problemen op te lossen zodat ze hun schoolcarrière wel succesvol af kunnen ronden. Daarom goed dat er structureel 15 miljoen extra beschikbaar is gesteld voor het schoolmaatschappelijk werk. Ook dit geld dient gericht te worden ingezet en niet gelijk verdeeld over alle scholen. Graag uw reactie. Door ontschotting is voor gemeenten de mogelijkheid geschapen om via het participatiefonds, samen met het beroepsonderwijs, geld via de Wet Werk en Bijstand in te zetten.. Daarmee kan worden voorkomen dat jongeren vroegtijdig de school verlaten en aankloppen bij de sociale dienst.

Echter: met geld alleen los je niet alles op. Alle zorginstanties die met deze jongeren te maken hebben moeten beter samenwerken. De motie Depla en de wens van de PvdA bij de Algemeen Politieke beschouwingen beogen verkokering te doorbreken. Ik verwacht van de bewindspersonen op onderwijs dat zij alles in het werk zullen stellen om ook de verkokering binnen het onderwijs te doorbreken. Ook onderwijs kent immer nog vele schotten.


3. We willen voor 1 februari de voorstellen voor de beloofde afbraak hiervan in het kader van de motie Depla.


4. Meer aandacht voor sport in het MBO. Wanneer krijgen we de voorstellen voor de invulling van de 5 miljoen extra voor sport? En wat gaat u doen om topsport en MBO beter samen te laten gaan? Uit onderzoek van NOC/NSF blijkt dat hier nog veel werk te doen is.


5. Het VMBO behoeft maatwerk. We willen dan ook af van de eis dat VMBO-leerlingen bij intersectorale programma's verplicht zijn twee vreemde talen te kiezen. Graag een toezegging. Maar ook maatwerk in MBO, wanneer krijgen we reactie op voorstellen Coen Free van Willem I college?


6. Betaalbaar OV, ook voor MBO-ers van 16 en 17 jaar.


7. In het MBO is een grote onderwijsvernieuwing gaande: invoering van competentiegericht onderwijs. Een van de lessen van de cie. Dijsselbloem is dat bij onderwijsvernieuwing geld gereserveerd moet worden om vernieuwingen door te voeren. Er was extra geld in 2007/2008 en 2008/2009. Dit is betaald uit de Fes-innovatiebox middelen. Volgend jaar gaat het kabinet de FES-innovatiemiddelen weer verdelen, waarbij het gaat om selectieve continuering van de aflopende Fes-projecten. De PvdA verzoekt om toezegging van het opnieuw beschikbaar stellen van deze middelen voor het schooljaar 2009/2010. We komen overigens dit voorjaar, oa over betrokkenheid docenten, hierover te spreken nav onderzoek Tweede Kamer.

De menselijke maat:
Voorzitter
De PvdA-fractie is tevreden over de brief van het kabinet over de menselijke maat in het onderwijs waarin tegemoet wordt gekomen aan onze wens: een fusietoets..

Ten eerste: Kennen en gekend worden draagt bij aan een goed schoolklimaat, minder uitval en beter onderling vertrouwen. Aan zelfvertrouwen bij leerlingen.

Ten tweede: Door schaalvergroting zijn regionale monopolies ontstaan waardoor keuzevrijheid voor ouders in het geding kan komen. Leerlingen leren immers niet allemaal op dezelfde manier.

Ten derde: betrokkenheid van ouders en docenten bij hun eigen school. In het verleden hebben ouders en gemeenteraden hun eigen scholen opgericht. Daardoor had iedereen het gevoel dat onderwijs van ons allemaal was, waar we ook verantwoordelijkheid voor konden nemen. Dat gevoel is verdwenen. Ouders en leerlingen zijn tot klant verworden. Besturen staan op steeds grotere afstand van de werkvloer. Docenten voelen zich hierdoor te kort gedaan.

Dat verlies zou misschien te dragen zijn geweest als de grootste scholen ook de beste resultaten hebben. Maar dat verband is niet aangetoond.

Helaas gaat het nog een of twee jaar duren voordat de fusietoets een feit is. De PvdA hecht aan tempo. De PvdA wil zolang de fusietoets er nog niet is de fusies van ROC's stopzetten. Omdat directeuren van de ROC's hun handen vol hebben aan de invoering van het competentiegericht onderwijs. Uit de enquête van het JOB, maar ook van die van de Aob, blijkt dat dit in de uitvoering nog niet goed gaat. Meer dan 90% van de docenten ervaart knelpunten bij de invoering en meer dan 60% is te weinig bijgeschoold. Laat de colleges van bestuur daar al hun energie op richten ipv de volgende fusie!

De PvdA-fractie is ook verheugd over het feit dat ons voorstel om ouders en docenten de mogelijkheid te geven om onder voorwaarden te de-fuseren is overgenomen. Alleen al door deze mogelijkheid te scheppen wordt de verhouding tussen werkvloer en de top in het onderwijs evenwichtiger. Laten we beginnen met een experiment in regio's waar niets of nauwelijks meer te kiezen valt.

Het onderwijs centraal , in plaats van de bedrijfsprocessen en de omzet. Daarom willen we de positie van de afzonderlijke scholen t.o.v de besturen versterken. Bestuur dienstbaar aan het echte werk: overdracht van kennis aan jongeren. De PvdA pleit dan ook, in aanvulling op de voorstellen van het kabinet, voor het volgende:


1. Elke afzonderlijke schoolvestiging infomeren over de totale hoeveel geld die de school ontvangt en de verdeling daarvan. Om de afzonderlijke scholen meer inzicht te verschaffen in de verdeling direct onderwijsgeld/overheadkosten.


2. Schoolleiders dienen aanwezig te zijn bij inspectiegesprekken. In het nieuwe toezicht is de schoolleider in dit verband uit beeld verdwenen. Dat vinden we ongewenst.


3. meer bevoegdheden voor de MR i.p.v. de gemeenschappelijke medezeggenschapsraad.


4. Het, naar voorstel van de onderwijsraad, invoeren van een schaaltoets voor beleidsvoornemens van het Ministerie van Onderwijs. Immers: groei van outputsturing heeft indirect effect op schaalvergroting.

Graag de reactie van het kabinet.

Voorzitter

Tot slot. Ik ben positief over deze begroting en dit kabinet. Een Kabinet dat het onderwijs aan de ene kant ruimte biedt. Maar aan de andere kant niet wegkijkt wanneer het om de kerntaak van de overheid gaat: het bewaken van de kwaliteit. Door verantwoordelijkheid te nemen en in te grijpen als dat nodig is. Bij slechte scholen. Maatregelen nemen om de waarde van de examens te vergroten. Duidelijk te zijn over het gewenste niveau van taal, rekenen en burgerschap. Maar aan de andere kant scholen ruimte bieden en niet met onmogelijke opdrachten op zadelen. En tot topprioriteit verheffen dat we het vak van leraar aantrekkelijker maken zodat we in de nabije toekomst genoeg vakbekwame leraren voor de klas houden.

Persvoorlichting Tweede Kamer-fractie Partij van de Arbeid Plein 2
Postbus 20018
2500 EA Den Haag
T 070 318 2694
E s.boting@tweedekamer.nl