Belangrijke reliekencollectie voor Breda's Museum
Breda's Museum heeft dankzij een schenking de collectie relieken en religieuze kunstwerken bekend onder de naam Hamers / IJsebrand verworven. Deze collectie is van internationaal belang en biedt een belangwekkende aanvulling op de verzameling van religieuze kunst en cultuur van het Bisdom Breda die het museum al sinds 1926 beheert. Aan de collectie is ook een legaat verbonden waaruit op termijn beheer, verdere ontwikkeling en presentatie mede gefinancierd kunnen worden. Om zowel voor de collectie als voor het legaat een goed beheer in de toekomst te garanderen zijn twee stichtingen in het leven geroepen. Ten overstaan van een notaris zijn de handtekeningen gezet onder een schenkingsakte en een daaraan verbonden mantelovereenkomst waarin de voorwaarden van de schenking zijn vastgelegd. Zo zal Breda's Museum uit deze grote collectie van enkele honderden objecten nog in het voorjaar van 2009 een selectie tentoonstellen. Ter gelegenheid van deze expositie publiceert het museum de collectie ook in boekvorm. Op termijn krijgt de verzameling relieken een vaste expositie in een aparte dependance van Breda's Museum. Voor de locatie daarvan worden mogelijkheden bekeken op het Begijnhof van Breda.
Reliekencollecties zijn zeldzaam
Reliekenverzamelingen zijn zeldzaam. Veruit de meeste relieken zitten vast in kerken en kloosters waar ze nog een functie hebben. De collectie Hamers / IJsebrand omvat een aantal zeer oude reliekhouders van edelmetaal. Het belangrijkste deel bestaat uit rijkversierde reliekhouders met relikwieën uit de 17e, 18e en 19e eeuw. Voor een deel zijn dit beeltenissen van heiligen of uitbeeldingen van lichaamsdelen waarin het reliek zichtbaar is verwerkt. Voorts maken rijk gedecoreerde omlijstingen, waarin relikwieën zijn verwerkt in uitbundige decoratieve composities een groot deel van de collectie uit. Daarnaast omvat de verzameling een aantal religieuze kunstwerken, een verzameling bedevaartstolpjes met wassen tafereeltjes, een collectie zilverglas, ex voto's en achterglasschilderingen. Een onmiskenbaar aangrijpend gevoel overmeestert je, wanneer je deze bijzondere collectie bijeenziet.
'For the love of God' - Geloof tastbaar maken
Op dit moment exposeert het Rijksmuseum Amsterdam de wereldberoemde met diamanten ingelegde schedel 'For the love of God' van de Britse kunstenaar Damien Hirst. Maar mensen bewaren en versieren altijd al stoffelijke overblijfselen van geliefde overledenen waaronder heiligen. Relieken zijn tastbare overblijfselen van heilige personen uit de christelijke geschiedenis. De oorsprong van de verering van relieken ligt in de stichting van kerkgebouwen op de plaats waar heiligen begraven lagen. Bij de toename van het aantal kerken werden in de loop van de geschiedenis de stoffelijke overschotten en zaken als kleding of voorwerpen van heiligen in steeds meer onderdelen verdeeld. Ook nieuwe vondsten van overblijfselen van christelijke martelaars voorzagen in een toenemende behoefte aan relieken voor de heiligdommen in het zich steeds uitbreidende gebied van de katholieke kerk. Beroemde vindplaatsen waren de catacomben in Rome. Ook van heiligen uit latere tijd kwamen relieken in omloop. Relieken werden als schatten vereerd en bewaard in schrijnen of houders die de waarde benadrukten met hun uitvoering in edele metalen en edelstenen. Verering van de relieken deed in de loop van de tijd de behoefte toenemen om ze ook werkelijk aan de gelovigen te tonen. Dat kon met een monstrans waarin het reliek zichtbaar werd getoond. Voor dit doel werden ook vaak reliekhouders uitgevoerd als een hemelse beeltenis van de betreffende heilige, als borstbeeld of als het lichaamsdeel waar het reliek van afkomstig was, zoals een arm of een hand. Relieken werden in de kerken tentoongesteld, buiten de kerk aan de gelovigen getoond of in processies rondgedragen. Gelovigen kregen zo de gelegenheid de tastbare overblijfselen van hun grote voorbeelden met eigen ogen te aanschouwen of ze aan te raken. Daaraan werd een heilzame werking toegekend, van aflaten voor zonden tot afweer van ziekte of ongeluk. Relieken hadden een grote waarde, ook economisch wegens de soms grote toestroom van gelovigen. Zulke kostbaarheden kwamen al gauw ook in privébezit van koningen of de adel. In eenvoudiger, kleine uitvoeringen kwamen vooral in de 18e en 19e eeuw relieken of afgeleiden daarvan in grote aantallen als een soort van souvenir in omloop en daarmee in het persoonlijk bezit van gewone gelovigen. Bij deze grote verspreiding werd de garantie van een zekere 'echtheid' van de relieken al snel een probleem. De kerk reguleerde dat zoveel mogelijk met schriftelijke verklaringen van echtheid.
Breda's Museum | Chassépark | Parade 12-14, 4811 DZ Breda |
www. breda-museum.nl | tel. 076-529 93 00 | Openingstijden: dinsdag t/m zondag en op feestdagen van 10.00 tot 17.00 uur | Eerste kerstdag en Nieuwjaarsdag gesloten.
Gemeente Breda