Collectie Hans Sibbelee ontsloten
Het Centrum voor Kunsthistorische Documentatie (CKD) van de Radboud Universiteit, beheert een grote collectie beeldmateriaal van vooral westerse kunst. Het centrum ondersteunt het onderzoek van kunsthistorici, door beeld te zoeken bij hun woorden, maar beheert ook collecties die onderzoekers en studenten aanzetten tot onderzoek. Zoals de nalatenschap van fotograaf Hans Sibbelee (1915-2003). Die collectie is nu volledig beschreven en ontsloten, een project dat ook geleid heeft tot een boek en een expositie.
Meisje in crèche, Leningrad, 1956
Hans Sibbelee (1915-2003) was een van de belangrijkere Nederlandse fotografen van de twintigste eeuw. Fotografie ging bij hem hand in hand met ideologie. In 1937 sloot hij zich aan bij de Internationale Brigade en trok hij naar Spanje, om zijn bijdrage te leveren in de Spaanse Burgeroorlog. Omdat hij noch als militair noch als medisch vrijwilliger echt inzetbaar bleek, kreeg hij een functie ten behoeve van het onderhoud van medische apparatuur. Al snel werd hij echter ingezet om met een Leica-camera de gevolgen van de burgeroorlog vast te leggen. Dit was het begin van een lange carrière als documentair en artistiek fotograaf.
Het leegschrapen van gamellen, Amsterdam, 1944-1945
Tijdens de Tweede Wereldoorlog sloot Sibbelee zich aan bij de clandestiene groep fotografen 'De ondergedoken camera'. Na de oorlog verschoof zijn aandacht naar het fotograferen van architectuur en beeldhouwkunst. In de jaren vijftig en zestig was hij werkzaam als documentair fotograaf voor de prestigieuze boekenreeks De schoonheid van ons land, die hem naamsbekendheid bezorgde.
Nederland, ca. 1960
Als overtuigd communist maakte Sibbelee tussen 1956 en 1961 fotoreizen naar Rusland en China. Uit de reportages uit die tijd komt hij naar voren als human interest-fotograaf, maar ook blijkt hij een begenadigd reportagefotograaf.
Dansklas Hefei, China, 1959
Tegelijkertijd werkte hij sinds de jaren vijftig regelmatig voor de Nijmeegse hoogleraar Kunstgeschiedenis en priester Frits van der Meer. Het zal deels onder diens invloed zijn geweest dat Sibbelee zich, overigens zonder afstand te doen van zijn politieke ideeën, op 57-jarige leeftijd bekeerde tot het katholicisme. Het is te zien in zijn werk: eerder maakte hij al wel foto's van christelijk cultureel erfgoed, maar de registrerende blik wordt na 1973 persoonlijker. Ook krijgt hij oog voor processies, bedevaarten en dergelijke.
Frankrijk, jaren zeventig
In 1993 droeg Sibbelee zijn omvangrijke fotografische nalatenschap - ruim 10.000 vintage prints (afdruk door de studio van de fotograaf zelf) en 30.000 negatieven - over aan het Kunsthistorisch Instituut van de Radboud Universiteit Nijmegen. Het Centrum voor Kunsthistorische Documentatie startte vervolgens het project dat leidde tot de ontsluiting van de collectie en het in kaart brengen van het volledige oeuvre van Sibbelee.
Boek en tentoonstelling
Niels Coppes, oud-student Geschiedenis in Nijmegen en momenteel conservator fotografie bij Paleis Het Loo, deed onderzoek naar leven en werk van de fotograaf, wat leidde tot het boek Hans Sibbelee (1915-2003), geëngageerd fotograaf, dat onlangs verscheen. Het is het resultaat van literatuur- en archiefonderzoek, gecombineerd met een groot aantal interviews, afgenomen tussen 1995 en Sibbelees dood in 2003.
Coppes' studie geeft een beeld van de positie die Sibbelee als fotograaf innam in vooral het naoorlogse Nederland. De hoge kwaliteit van Sibbelees foto's blijkt in het platendeel van het boek, dat een selectie van ruim honderd foto's bevat uit het oeuvre van de fotograaf.
Het boek begeleidt een tentoonstelling van werk van Hans Sibbelee, tot en met 4 januari 2009 te zien in het Noordbrabants Museum in 's-Hertogenbosch:
Niels Coppes (m.m.v. Ernst van Raaij). 'Hans Sibbelee (1915-2003), geëngageerd fotograaf'. Nijmegen: Stichting Nijmeegse Kunsthistorische Studies, 2008 Distributie: Waanders Uitgevers, Zwolle. ISBN: 978-90-79940-01-1, 448 blz., ¤ 39,50