Maastricht: kandidaat Culturele Hoofdstad Europa 2018
Wethouder Jacobs van Cultuur:
"Kandidatuur is belangrijk, weg er naar toe is minstens zo belangrijk."
Maastricht moet gaan voor de kandidatuur van Culturele Hoofdstad in Europa in 2018. Dat gaat gebeuren in hechte samenwerking met de euregionale partnersteden Aken, Hasselt, Luik, Heerlen en Sittard-Geleen en de provincies Belgisch en Nederlands Limburg en Luik. Bij de kandidatuur van Maastricht staat voorop dat dit moet leiden tot een versterking van de economische structuur en het imago van Maastricht als internationale cultuurstad van allure. Dat betekent onder andere dat de komende 10 jaren het cultuuraanbod verbeterd moet worden en het euregionale productieklimaat versterkt en dat culturele organisaties en de onderwijsinstituten actief moeten inzetten op internationale samenwerking. De kandidatuur moet leiden tot een sterk Europees en cultureel profiel, groei van de werkgelegenheid en het aantal internationale bezoekers en bestedingen.
Dit zijn de belangrijkste punten uit het voorstel dat het Maastrichtse College van B&W aan de gemeenteraad heeft gedaan. Het College baseert zich hierbij op de uitkomsten van de zogeheten Verkenningsfase, waarin haalbaarheidsonderzoeken gedaan zijn naar de mogelijkheden van Maastricht om zich kandidaat te stellen. Die uitkomsten zijn positief, zowel waar het gaat om het enthousiasme uit het culturele veld zelf en de kansen op een succesvolle kandidatuur, als ook de economische effecten die een uitverkiezing tot culturele hoofdstad oplevert.
Een belangrijke basis vormen de nu reeds in de stad aanwezige culturele instellingen, het kunstvakonderwijs en de kennisinstituten. Maastricht is daarmee een stad van culturele carrières voor makers, bewoners en bezoekers. Naast het cultuurhistorisch verleden , dat overal in de stad zichtbaar is, is Maastricht ook een stad met een grote Europese betrokkenheid, zoals de Eurotoppen van 1981 en 1991 en het Verdrag van Maastricht hebben laten zien. Maastricht maakt deel uit van de Euregio met zijn diverse breuklijnen, vooral die tussen de Germaanse en Latijnse cultuur, die in dit gebied tegen elkaar aanschuren. Sporen daarvan zijn veelvuldig terug te zien in het gedrag van de mensen en de taal. In dit gebied, met verschillende cultuurvormen en drie verschillende talen kun je spreken van een 'eenheid in verscheidenheid'; die de basis moet vormen voor de verdere ontwikkeling van een eigen, herkenbaar identiteitsgevoel, dat door de bewoners als zodanig beleefd kan worden, hun trots op de streek kan versterken en bewoners inspireert tot nieuwe ontwikkelingen.
Knelpunten
In hun voorstel signaleren B&W ook knelpunten, zoals het vinden van een goede balans bij de programmering van het jaar 2018, waarbij evenwicht gevonden moet worden tussen:
* artistieke visie en politieke belangen
* traditionele cultuur en moderne kunstuitingen
* hoogwaardige kunstprojecten versus lokale initiatieven
* gevestigde culturele posities versus onafhankelijk groepen en kunstenaars
* toeristische belangen versus de wensen van de bewoner
* bekende activiteiten versus nieuwe innovatieve activiteiten
* professionele kunst versus amateurkunst
Eigen producties
Omdat de Euregio wordt gekenmerkt door een meertalige en multiculturele structuur, zal het cultuuraanbod zich in 2018 specifieker moeten richten op het meertalige en gevarieerde culturele karakter van de bewoners. Dan is het niet voldoende om alleen producties van elders binnen te halen, maar moet er volop ruimte zijn voor kwalitatief sterke eigen producties, die herkenbaar zijn voor de bewoners.
Financiën
Vergelijking met eerdere Europese hoofdsteden leert dat een investering van zo'n 80-miljoen euro nodig is om in 2018 met en acceptabel en aansprekend programma te komen. In dit bedrag zijn de kosten opgenomen voor programmering, promotie/marketing, organisatie, en evaluatie. Dit bedrag wordt opgebracht door de deelnemende steden en provincies, de Nederlandse overheid en private partners en sponsors. Van Europa komt slechts een kleine bijdrage.
De voorbereidingsfase, inclusief de periode dat het bidbook onderwerp is van de jurering vanuit de Europese Commissie, gaat naar schatting zo'n 18-miljoen euro kosten. Naast de kosten voor organisatie, marketing, communicatie en lobby zijn hierin vooral kosten ingeraamd voor extra culturele projecten, die de ambities van Maastricht en de regio om Culturele Hoofdstad te worden meer zichtbaar maken aan het publiek.
Economisch Rendement
Internationale studies laten zien dat cultuur de economische en sociale ontwikkeling stimuleert en een bijdrage levert aan innovatie, educatie, integratie van verschillende bevolkingsgroepen en een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor bedrijven. Het is belangrijk te weten dat in het geval van een Europese Hoofdstad het vooral de overheden zijn, die investeren, terwijl de opbrengsten veel meer terecht komen bij economische en culturele bedrijven en instellingen.
Een economisch effectenonderzoek door Ecorys laat zien dat een goede aanpak kan leiden tot een forse groei van het aantal banen en bestedingen, zowel in 2018 als in periodes vooraf en na 2018.
Provincie Limburg
De provincie Limburg en de gemeente Maastricht hebben samen besloten de economische, culturele en sociale vitaliteit van de stad te bevorderen. Op de terreinen van fysieke culturele infrastructuur, kunstvakopleidingen, culturele en kunstinstellingen en de inhoudelijke programmering zullen de krachten gebundeld worden. Afspraken hierover worden vastgesteld in een convenant, dat binnenkort getekend zal worden.
Volgens wethouder Jean Jacobs van cultuur is het logisch dat Maastricht, samen met de andere steden in de Euregio, voor de titel van Culturele Hoofdstad gaat: "Het is een belangrijk voertuig voor het mentale ontwikkelingsproces dat de stad moet doormaken, zoals ook de universiteit, TEFAF en de Europese verdragen voertuigen waren en/of zijn voor de groei van de stad. In die mentale ontwikkeling spelen de culturele carrières een centrale rol, als kapstok voor onder meer de overgang van alleen reproduceren naar ook produceren. 'Er zijn nog vele stappen te zetten om die carrières te vervolmaken en ik denk dat we met een duidelijke stip aan de horizon, die uitdaagt tot ontwikkeling, de grote potenties in de stad beter kunnen richten, zowel bij de bevolking als bij de instituten.'
Die stip zou, als eindresultaat van de mentale ontwikkeling van Maastricht, idealiter in 2018 bereikt moeten zijn, al vindt Jacobs het proces ernaartoe en de periode daarna veel interessanter. 'Het wordt spannend te zien wat er gebeurt op 1 januari 2019. Als de effecten van de titel Culturele Hoofdstad dan snel verdwijnen, hebben we het niet goed gedaan. Daarom is 2020 eigenlijk belangrijker. Dan moet duidelijk zijn dat Maastricht als stad voorgoed is veranderd. Dat er als gevolg van het creatief kunnen denken een opener en toleranter klimaat is ontstaan. Dat er meer plaats is voor innovatie. En dat dit een aantrekkelijke stad is om in te wonen en kinderen in op te voeden. Kortom: een stad die haar poorten definitief heeft geopend en de wereld naar binnen haalt,'aldus wethouder Jacobs.
De gemeenteraad neemt in haar vergadering van 16 december een officieel besluit over de kandidatuur van Maastricht.
Gemeente Maastricht