ChristenUnie
Bijdrage Joel Voordewind begroting defensie
Bijdrage Joel Voordewind begroting defensie
dinsdag 25 november 2008 15:09
Voorzitter. De internationale veiligheidssituatie is de afgelopen
decennia onmiskenbaar veranderd. Conflicten en geweldsdreiging hebben
steeds vaker een intra-statelijk karakter. Wij hebben te maken met de
opkomst van nieuwe grootmachten die ook op militair gebied van zich
laten spreken. Ik noem daarbij uitdrukkelijk Iran. Daarnaast dienen
zich nieuwe veiligheidsvraagstukken aan die nauwer samenhangen met
energievoorziening, klimaatadaptatie en voedselzekerheid. De
internationale veiligheid en stabiliteit zullen hierdoor verder onder
druk komen te staan. Dit vraagt om een breed inzetbare krijgsmacht. De
minister laat met deze begroting zien oog te hebben voor de
veranderende wereld en de uitdagingen die dit met zich brengt voor de
krijgsmacht. Dit blijkt onder meer uit de prioriteit die wordt gegeven
aan de opbouw van veiligheidssectoren in fragiele staten en de extra
investeringen in de strategisch-luchttransportcapaciteit. De
ChristenUnie-fractie kijkt verwachtingsvol uit naar de resultaten van
de verkenningen die meer inzicht moeten verschaffen in de vraag welke
betekenis de veranderende veiligheidssituatie heeft voor de
toekomstige rol van de krijgsmacht.
Vanuit het streven naar recht en gerechtigheid hecht de
ChristenUnie-fractie sterk aan een krijgsmacht die in staat is om
wereldwijd een bijdrage te leveren aan het bevorderen van veiligheid
en stabiliteit. Mijn fractie heeft grote waardering voor onze
militairen, die zich inzetten voor veiligheid, recht en ontwikkeling
in onder meer Afghanistan, Irak, Sudan en Tsjaad. Recente conflicten,
zoals in Kosovo en Georgië, maken ook duidelijk dat de krijgsmacht ook
dichterbij huis inzetbaar moet blijven.
Militaire operaties zullen vaker in EU-verband worden uitgevoerd. De
Europese Unie zal ook in militair opzicht meer verantwoordelijkheid op
zich moeten nemen voor de internationale vrede en veiligheid. Uit de
praktijk blijkt dat er anders gaten vallen in het internationale
veiligheidsbeleid door de politieke tegenstellingen in
veiligheidsorganisaties, zoals de VN. De ChristenUnie is blij dat de
EU bij Somalië, Tsjaad en Congo heeft laten zien dat zij bereid is om
een bijdrage te leveren aan de vrede en stabiliteit in Afrika.
De ChristenUnie-fractie is tevens tevreden dat defensie voor het eerst
sinds tijden globaal op sterkte blijft door extra geld vrij te maken
voor gereedstelling en compensatie voor slijtage en vervangingskosten
bij de missies. In 2009 komt daar nog een extra bedrag van 80 mln.
bij. Hiermee wordt de motie van de ChristenUnie-fractie uitgevoerd
waarin wordt verzocht om de kosten van de missies niet ten laste te
laten komen van de lopende defensiebegroting. Defensie kampt met een
groot personeelstekort. Hierdoor zal defensie in de toekomst mogelijk
vaker genoodzaakt zijn om te volstaan met het leveren van hoogwaardig
materieel, in plaats van het sturen van "boots on the ground". Ik zeg
niet dat wij ons ambitieniveau moeten bijstellen, maar gezien de
krapte op de arbeidsmarkt is dit mogelijk een toekomstscenario waar
wij rekening mee moeten houden. Graag hoor ik hierop een reactie van
de staatssecretaris.
Dan kom ik op de C-17. Het is belangrijk om over voldoende
luchtcapaciteit te beschikken. Daarom is het verstandig dat het
kabinet investeert in het inhuren van vlieguren voor de C-17 van de
NAVO-pool. Wij zouden vaker op deze wijze gezamenlijk schaarse
middelen moeten inkopen. Ik geef trouwens mijn complimenten aan de
minister voor het feit dat hij het kabinet zo ver heeft gekregen
daarvoor geld beschikbaar te stellen.
Ik geef nog een ander voorbeeld van samenwerking binnen de NAVO-pool
met betrekking tot de heli's. De Britten en de Fransen hebben dit goed
begrepen. Zij hebben gezamenlijk een heli-trust fund opgezet tijdens
de ministeriële NAVO-bijeenkomst in Londen om negen Tsjechische,
Bulgaarse en Hongaarse helikopters weer uitzendklaar te krijgen. De
ISAF heeft nog steeds een groot tekort aan helikopters. Inmiddels
hebben naast Frankrijk en Groot-Brittannië, ook de Denen, de Noren, de
Esten, de Litouwers en de Limburgers geld gestort in dit fonds. Het
zou mooi zijn als Nederland hierin ook kan participeren, vooral om de
Tsjechische helikopters inzetbaar te maken voor Uruzgan. Is Nederland
bereid om hierin te participeren?
De heer Knops (CDA):
De heer Voordewind zei dat de Limburgers geld hadden uitgetrokken
om...
De heer Voordewind (ChristenUnie):
Oh sorry, ik bedoelde de Luxemburgers, maar misschien willen de
Limburgers ook wel bijdragen. Dat weet ik niet.
De heer Knops (CDA):
Ik ben een Limburger en weet van niets.
De heer Voordewind pleit ervoor om geld vrij te maken voor het op orde
brengen van een beetje bouwvallige helikopters die niet geschikt zijn
in andere landen. Kan hij zich nog herinneren dat wij nog niet zo heel
lang geleden in Nederland een discussie hebben gevoerd om de vijf
Apaches te upgraden, dat er toen geen geld voor was en dat dit geld er
wel gekomen is door inzet van de Kamer? Is het niet beetje bijzonder
dat wij nu op deze wijze andere landen gaan helpen, terwijl wij zelf
nog een hele hoop wensen hebben?
De heer Voordewind (ChristenUnie):
Ook toen heeft de ChristenUnie-fractie het voorstel gesteund om de
Apaches te upgraden. Dat is ook inderdaad gebeurd. Ik constateer dat
in Oost-Europa een aantal helikopters niet zozeer bouwvallig zijn,
maar wel operationeel en niet uitzendklaar. Deze helikopters kunnen
wij daar via dat trust fund met weinig middelen beschikbaar maken. Ik
vraag aan de bewindslieden of er mogelijkheden zijn, misschien uit de
onderputting van dit jaar, om daarin te participeren, zodat wij daar
uiteindelijk ook van kunnen profiteren via de Tsjechische bijdrage aan
ISAF.
De heer Boekestijn (VVD):
Mijnheer Voordewind, bent u het niet met mij eens dat het toch een
beetje treurig is als wij ons geld gaan stoppen helikopters van
Oost-Europeanen? Als het goed is zijn wij snel weg uit Uruzgan en dan
is het geld gewoon weg! Wij zouden dan toch eigenlijk veel beter eigen
materiaal kunnen aanschaffen? Dan hebben wij er nog wat aan.
De heer Voordewind (ChristenUnie):
Ik heb goed begrepen dat de VVD-fractie voor het inkopen van die 500
uur voor de C-17 was. Wij konden dat alleen niet opbrengen en op deze
manier hebben wij toch strategisch luchttransportcapaciteit
beschikbaar gekregen. Als wij met weinig middelen gezamenlijk binnen
de NAVO een aantal van deze belangrijke helikopters beschikbaar kunnen
krijgen en wij daar in ISAF er al zo'n groot tekort aan hebben -- ik
hoor getallen als 120 -- dan moeten wij daar toch serieus naar kijken.
Voorzitter. Het is van belang dat wij de inlichtingencapaciteit van
defensie versterken, zoals ook in de brief Wereldwijd dienstbaar is
aangekondigd. Defensie beschikt nu over het tactisch onbemande
waarnemingsvliegtuig de Sperwer, maar die dekt slechts een beperkt
segment af en heeft een beperkt bereid. De aankoop van de MALE UAV zal
hopelijk de eigen inlichtingenpositie en het omgevingsbewustzijn boven
land en zee versterken, zowel om effectief en precies te kunnen
optreden als ter bescherming van de eigen troepen. Daar komen wij
echter later nog op terug. In eerste instantie pleit de ChristenUnie
nu voor een zo snel mogelijke aanschaf van de opvolger van de Sperwer,
indien mogelijk al voor 2010 -- ook ik zie dat wij op dit moment
civiel moeten gaan inhuren -- en het liefst met een groter bereik en
gericht op missies. Graag een reactie van het kabinet op dit pleidooi.
Ook ik heb de berichten gezien dat de Amerikanen met 25.000 tot 30.000
man naar Afghanistan willen afreizen en dat dit met name ten goede
komt aan RC-South, oftewel het zuiden. De VS hebben een meer regionale
benadering, dus meer over de provincies heen, maar dat zou in strijd
zijn met onze benadering in onze provincie Uruzgan. Gaat dat problemen
opleveren? Voorziet de minister inderdaad dat de Amerikanen ons als
lead nation en eigenlijk helemaal zouden kunnen vervangen in Uruzgan?
Dat zou toch een heel mooi resultaat zijn. Ik erken dat de NAVO
daarvoor verantwoordelijk is maar het zou toch mooi zijn als wij
bijtijds weten of de Amerikanen daartoe bereid zijn, gezien de
uitspraken van de Afghaanse minister Wardak dat de Afghanen zelf
waarschijnlijk nog niet in staat zullen zijn om de veiligheid te
garanderen.