Brussel, 27 november 2008
Collectief verhaal: de Commissie verzamelt standpunten over het behandelen
van grootschalige consumentenklachten
De Europese Commissie heeft een groenboek gepubliceerd over collectief
verhaal voor consumenten, waarin staat hoe een grote groep consumenten
makkelijker schadeloosstelling kan krijgen als zij schade hebben geleden
door de praktijk van een handelaar die de consumentenwetgeving overtreedt.
Schendingen van de consumentenregels kunnen zijn: de consument via verborgen
kosten of overfacturatie te veel aanrekenen, misleidende reclame op websites
of nalaten verplichte informatie over financiële producten te verstrekken.
Al deze illegale praktijken kunnen, als zij een grote groep consumenten
treffen, aanzienlijke schade berokkenen, oneerlijke concurrentie scheppen en
leiden tot verstoring van de markten. Het groenboek legt de obstakels bloot
die op het vlak van toegang, doeltreffendheid en betaalbaarheid effectief
verhaal voor consumenten in de weg staan, en stelt verschillende opties voor
om deze te weg te nemen. Met de voorgestelde opties uit het groenboek moet
de schade van consumenten die het slachtoffer zijn van illegale commerciële
praktijken kunnen worden vergoed en moeten tegelijk ongegronde vorderingen
worden tegengegaan. Opmerkingen over het groenboek kunnen uiterlijk 1 maart
2009 worden ingediend.
Commissaris Meglena Kuneva voor consumentenbescherming zei:
'Consumenten die het slachtoffer zijn van illegale praktijken, zoals
overfacturering, misleidende reclame of echte zwendel, hebben recht op
vergoeding. Dit recht is momenteel vooral theoretisch, in het
bijzonder voor geringe, beperkte vorderingen, omdat er obstakels zijn
die verhinderen dat het in praktijk kan worden gebracht. Er is een
juridische kloof en een welvaartskloof en er zijn wat
schadeloosstelling betreft hiaten in ons systeem, en dat maakt dat de
consumenten in de kou blijven staan. De situatie zoals zij nu is, is
duidelijk onbevredigend. Wij moeten een manier vinden om voor meer
consumenten het recht op verhaal, wat een basisrecht is, tot een
realiteit te maken.
De huidige situatie
Omdat de grote consumentenmarkten in omvang toenemen en zelfs
grensoverschrijdend worden, kunnen grote groepen consumenten worden
geschaad door dezelfde of een gelijksoortige praktijk van een
handelaar. Het effect van een wanpraktijk kan zich dusdanig verspreid
hebben dat het een verstoring van de markten teweegbrengt.
Banken in het VK bijvoorbeeld zijn momenteel het onderwerp van een
onderzoek omdat er op een systematische manier buitensporige kosten
werden aangerekend aan honderdduizenden klanten met een negatief
rekeningsaldo . In Portugal ondernam een groep consumenten actie
tegen een telecombedrijf dat zijn drie miljoen klanten 'opstartkosten'
had aangerekend. De rechtbank in Lissabon oordeelde na hun
gezamenlijke klacht dat het aanrekenen van de kosten onrechtmatig was
en dat deze aan de klanten moesten worden terugbetaald. De vergoeding
die aan de consumenten werd toegekend, bedroeg ongeveer 70 miljoen
euro.
Problemen
De consument kan naar de rechtbank stappen om individuele
schadeloosstelling te krijgen. In dat geval kunnen grote vorderingen
worden opgelost via een groot aantal individuele vorderingen. Studies
die door de Commissie werden uitgevoerd, hebben evenwel uitgewezen dat
consumenten die het slachtoffer van wanpraktijken zijn en een
rechtszaak willen aanspannen momenteel aanzienlijke obstakels
tegenkomen op het vlak van toegang, doeltreffendheid en
betaalbaarheid.
Omdat collectief verhaal, waar het bestaat, een nuttig aanvullend
middel kan zijn om de door de consument geleden schade te verlichten,
richt dit groenboek zich op collectief verhaal als een instrument dat
kan helpen om de problemen op te lossen die consumenten ondervinden in
het verkrijgen van schadeloosstelling voor grote vorderingen, zowel in
een nationale als in een grensoverschrijdende context. 76% van de
consumenten zouden eerder bereid zijn om voor een rechtbank hun
rechten te verdedigen als zij bij andere consumenten konden
aansluiten.
De consument toegang verlenen tot effectief verhaal, biedt een aantal
voordelen:
* de verliezen van consumenten die door illegale commerciële
wanpraktijken schade hebben geleden, worden vergoed;
* de EU-wetgeving wordt beter nagevolgd omdat bedrijven worden
ontmoedigd om illegale activiteiten te ontplooien, die hen ten
opzichte van andere een onrechtmatig concurrentievoordeel
verlenen.
In het groenboek worden een aantal opties aangeboden waarover kan
worden gedebatteerd: 1) geen onmiddellijke actie ondernemen, 2)
samenwerking tussen de lidstaten die nationale
collectief-verhaalsmechanismen uitbreiden naar consumenten van andere
lidstaten zonder collectief-verhaalsmechanismen, 3) een mix van
beleidsinstrumenten ter ondersteuning van schadeloosstelling voor
consumenten (waaronder collectieve
alternatieve-geschillenbeslechtingsmechanismen voor consumenten, een
bevoegdheid voor nationale handhavingsauthoriteiten om handelaars te
verplichten de schade van consumenten te vergoeden en om geringe
vorderingen uit te breiden tot collectieve vorderingen), 4) bindende
of niet-bindende maatregelen voor een gerechtelijke procedure voor
collectief verhaal in alle lidstaten. Er kan ook een combinatie van
verschillende elementen worden overwogen.
Achtergrond
Uit studies en enquêtes die door de Commissie werden uitgevoerd,
blijkt dat als gevolg van de obstakels waarop de consumenten stuiten -
zoals buitensporig hoge kosten, het risico op een rechtszaak,
ingewikkelde en lange procedures - één op vijf Europese consumenten
voor vorderingen lager dan 1 000 euro niet naar de rechtbank stapt om
verhaal te zoeken.
De helft zegt voor vorderingen van minder dan 200 euro niet naar de
rechtbank te zullen gaan om verhaal te zoeken. Er bestaat momenteel in
slechts 13 lidstaten een nationaal systeem dat aan consumenten de
mogelijkheid op collectief verhaal biedt. Deze nationale mechanismen
blijken de laatste jaren slechts in een beperkt aantal zaken te zijn
toegepast. In Duitsland bijvoorbeeld nemen elk jaar slechts vier op de
tien miljoen mensen aan collectief verhaal deel, terwijl het systeem
voor collectief verhaal in Portugal in een enkele zaak het merendeel
van de mensen heeft bereikt.
Het groenboek:
http://ec.europa.eu/consumers/redress_cons/collective_redress_en.htm
Opmerkingen moeten uiterlijk 1 maart 2009 worden gestuurd naar:
mailto:Sanco-consumer-collective-redress@ec.europa.eu
Zie MEMO/08/741; MEMO/05/489
---
http://www.oft.gov.uk/advice_and_resources/resource_base/market-studie
s/current/personal/personal-test-case
Zie studie over de problemen die consumenten ondervinden om
schadeloosstelling te verkrijgen voor schendingen van de wetgeving
betreffende de consumentenbescherming, en de economische gevolgen van
dergelijke problemen (probleemstudie), blz. 35,
http://ec.europa.eu/consumers/redress_cons/collective_redress_en.htm
European Union