Brussel, 26 november 2008
Commissie lanceert groot herstelplan voor groei en werkgelegenheid om de
vraag te stimuleren en het vertrouwen in de Europese economie te herstellen
De Europese Commissie heeft vandaag een groot herstelplan ingediend waarmee
zij Europa uit de huidige economische crisis wil halen. Het plan heeft twee
pijlers, die elkaar versterken. De eerste pijler omvat maatregelen op korte
termijn om de vraag te stimuleren, banen te behouden en het vertrouwen te
herstellen. De tweede pijler bestaat uit doordachte investeringen die op
langere termijn voor meer groei en duurzame welvaart zorgen. In het plan
wordt gepleit voor een tijdige, doelgerichte en tijdelijke budgettaire
stimulans van ongeveer 200 miljard euro, of 1.5% van het bbp in de EU.
Daarvoor zouden zowel de nationale begrotingen (ongeveer 170 miljard euro,
1,2% van het bbp) als de begrotingen van de EU en de Europese
Investeringsbank worden aangesproken (ongeveer 30 miljard euro, 0,3% van het
bbp). Elke lidstaat wordt verzocht ingrijpende maatregelen te nemen die
zowel zijn eigen inwoners als de rest van Europa ten goede komen. De lopende
hervormingen in het kader van de Lissabonstrategie voor groei en
werkgelegenheid zullen met het herstelplan meer vaart en substantie krijgen.
Er wordt ook gedacht aan uitgebreide maatregelen op nationaal en EU-niveau
ter ondersteuning van de huishoudens en de industrie, vooral voor degene die
het zwaarst zijn getroffen. Er staan concrete maatregelen in om
ondernemerschap, onderzoek en innovatie te promoten, onder meer in de
automobielbranche en het bouwbedrijf. Het herstelplan moedigt ook aan om de
aanpak van de klimaatverandering gepaard te laten gaan met het scheppen van
broodnodige werkgelegenheid, bijvoorbeeld door strategische investeringen in
energiezuinige gebouwen en technologieën.
José Manuel Barroso, de voorzitter van de Commissie: "Uitzonderlijke
tijden vragen om uitzonderlijke maatregelen. De banen en het welzijn
van onze burgers staan op het spel. Europa moet zijn gecoördineerde
aanpak van de financiële markten naar de reële economie doortrekken.
Het herstelplan is groot en ambitieus maar ook strategisch en
duurzaam. Het bouwt voort op de Commissievoorstellen van 29 oktober,
die de eerste aanzet vormden om verder te gaan dan crisissteun in de
financiële sector en de problemen in de reële economie aan te pakken.
Tot mijn genoegen heb ik vastgesteld dat dit een inspiratiebron is
geweest voor de maatregelen die de lidstaten sindsdien hebben
aangekondigd".
De voorzitter voegt daaraan toe: "Het herstelplan kan op korte termijn
miljoenen werknemers aan de slag houden. Het kan van deze crisis een
kans maken om voortaan schone groei te creëren en meer en betere banen
te scheppen. Door de tijdige, doelgerichte en tijdelijke budgettaire
stimulans wordt het gemakkelijker om onze economie weer op de juiste
koers te krijgen binnen het stabiliteits- en groeipact.
Dankzij doordachte investeringen in toekomstgerichte vaardigheden en
technologieën vergroten wij onze inspanningen in het kader van de
Lissabonstrategie om een dynamische koolstofarme economie van de 21ste
eeuw te worden. Als Europa de uitvoering van dit herstelplan resoluut
aanpakt, kunnen wij weer de weg naar duurzame groei inslaan en de
kortetermijnoverheidsschuld terugbetalen. Als we nu niets doen, dan
dreigt er een neerwaartse recessiespiraal te ontstaan van dalende
koopkracht en belastinginkomsten, toenemende werkloosheid en almaar
stijgende begrotingstekorten".
Een budgettaire stimulans van 1,5% van het bbp
Het herstelplan activeert alle beleidsinstrumenten. Het omvat een
gecoördineerde budgettaire stimulans van ongeveer 200 miljard euro, of
1,5% van het bbp. Hiervan zouden de lidstaten ongeveer 170 miljard
euro (1,2% van het bbp) voor hun rekening nemen en de EU en de
Europese Investeringsbank ongeveer 30 miljard euro (0,3% van het bbp).
De stimulans blijft binnen de grenzen en maakt volledig gebruik van de
flexibiliteit van het stabiliteits- en groeipact. Lidstaten die
stimuleringsmaatregelen nemen, zullen daar om twee redenen baat bij
hebben: zij zullen de vraag in hun eigen economieën aanzwengelen; en
zij zullen ook de vraag in andere lidstaten stimuleren, wat voor hun
eigen exporteurs een erg goede zaak is. Een gecoördineerd optreden zal
multiplicatoreffecten sorteren en de problemen van een versnipperde
aanpak voorkomen.
Als deel van de EU-bijdrage aan deze stimulans, wordt in het plan
voorgesteld betalingen uit de structuur- en
sociale fondsen sneller uit te voeren. Om de energie-interconnectie en
de breedbandinfrastructuur te verbeteren, zal de Commissie voor de
periode 2009-2010 5 miljard euro extra uittrekken.
De Europese Investeringsbank zal zijn jaarlijkse kredieten in de EU in
2009 en 2010 met ongeveer 15 miljard euro optrekken.
Beschermen en scheppen van werkgelegenheid
De hoofdprioriteit is de Europese burgers te beschermen tegen de
ergste effecten van de financiële crisis. Werknemers, huishoudens en
ondernemers krijgen de eerste klappen.
De Commissie stelt voor de criteria voor steun uit het Europees
Sociaal Fonds te vereenvoudigen, bestedingen te herprogrammeren en het
aantal vooruitbetalingen vanaf begin 2009 op te voeren. Doel is tot
1,8 miljoen euro sneller beschikbaar te maken voor de lidstaten om het
actieve arbeidsmarktbeleid te versterken, steun vooral aan de meest
kwetsbaren te verlenen, meer opleidingsmaatregelen te nemen en indien
nodig projecten tijdens deze periode volledig door de Gemeenschap te
laten financieren.
Er wordt ook tot 4,5 miljoen aan cohesiefinanciering vervroegd
vrijgemaakt, naast andere maatregelen om grote investeringsprojecten
sneller uit te voeren. Dit zal ook bijdragen aan het beschermen en
scheppen van werkgelegenheid.
Het Europees fonds voor aanpassing aan de globalisering (EGAF) zal
worden aangepast zodat het sneller kan optreden en zijn actieterrein
zal worden uitgebreid zodat het zowel werknemers aan de slag kan
houden als werkzoekenden kan helpen bij het vinden van een nieuwe
baan. Ook het EGAF-budget zal worden herzien.
In het plan worden de lidstaten verzocht te overwegen de sociale
lasten op de lagere inkomens te verlagen en wordt de Raad gevraagd
vóór de voorjaarsbijeenkomst van de Europese Raad in 2009 de
voorgestelde richtlijn aan te nemen die verlaagde btw-tarieven
permanent maakt voor arbeidsintensieve diensten. Het doel daarvan is
de vraag naar arbeid aan te zwengelen.
Doordachte investeringen
In het herstelplan staan ook concrete voorstellen voor partnerschappen
tussen de openbare sector, met financiering door de Gemeenschap, de
EIB en nationale overheden, en particuliere sectoren ter bevordering
van schone technologie door steun aan innovatie. Voorbeelden zijn een
Europees initiatief voor groene auto's met een gecombineerde
financiering van 5 miljard euro, een Europees initiatief voor
energiezuinige gebouwen met een budget van 1 miljard euro en een
initiatief voor "fabrieken van de toekomst" met naar raming 1,2
miljard aan middelen.
In het hele herstelplan ligt de nadruk op doordachte investeringen.
Als meer in onderwijs en (her)scholing wordt geïnvesteerd, kunnen
werknemers gemakkelijker hun baan behouden en weer op de arbeidsmarkt
komen, terwijl zij productiever worden. Door in infrastructuur en
energie-efficiëntie te investeren, blijven werknemers in het
bouwbedrijf aan het werk, wordt energie bespaard en de efficiëntie
verbeterd. Investeren in schone auto's draagt bij aan de bescherming
van de aarde en zal voor Europese bedrijven een winnende troef zijn op
een sterk concurrerende markt.
Het herstelplan stelt voor om in het verlengde van de regeling voor
het midden- en kleinbedrijf aanvullende steun verlenen aan het mkb. Zo
hoeven micro-ondernemingen niet langer een jaarrekening te publiceren,
wordt de toegang tot overheidsopdrachten gemakkelijker en wordt ervoor
gezorgd dat overheidsinstanties hun facturen binnen een maand betalen.
Er wordt ook voorgesteld om de regels inzake staatssteun dusdanig toe
te passen dat er maximale manoeuvreerruimte ontstaat om de crisis te
lijf te gaan en er toch een gelijk speelveld gegarandeerd blijft.
Gedacht wordt aan een pakket vereenvoudigingsmaatregelen om tot een
snellere besluitvorming te komen, een tijdelijke verhoging van de
veiligehavendrempel voor risicokapitaal naar EUR 2,5 miljoen en een
verruiming van de mogelijkheden voor lidstaten om borg te staan voor
leningen aan bedrijven.
Een evenwichtige en aangepaste aanpak
Het uitgangspunt van de budgettaire stimulans is dat alle lidstaten
meedoen, maar niet in hetzelfde keurslijf worden gedwongen, wat niet
zou lukken aangezien zij verschillende vertrekpunten hebben (zie
IP/08/1617 over de economische najaarsprognoses van de Commissie). Zij
die de goede tijden gebruikt hebben om tot stabiele overheidsfinanciën
te komen, hebben de grootste manoeuvreerruimte.
De hoogte van de stimulans is evenwichtig. Enerzijds is deze groot
genoeg om de werkloosheid in te perken en miljoenen mkb's door de
crisis heen te helpen. Anderzijds wordt voorkomen dat de schuld zo
hoog blijft dat de economische basis van Europa op lange termijn wordt
ondermijnd en in de toekomst een massale werkloosheid ontstaat.
De stimulans geldt voor een beperkte periode, waarna lidstaten hun
begroting weer moeten verbeteren. Zij zullen worden verzocht uit te
leggen hoe ze voornemens zijn dit te doen en duurzaamheid op lange
termijn te garanderen in bijgewerkte stabiliteits- en
convergentieprogramma's, die ze tegen het eind van 2008 moeten
indienen.
Structurele hervormingen
Om het herstel te bespoedigen en te versterken, en ook om crisissen in
de toekomst te voorkomen, voorziet het herstelplan van de Commissie
ook in ambitieuze structurele hervormingen die toegesneden zijn op de
behoeften van de afzonderlijke lidstaten. Sommige van die hervormingen
zullen aanvullend op de fiscale stimulans ook de vraag stimuleren.
Door een verbetering van de marktwerking bijvoorbeeld kan de
koopkracht van consumenten worden ondersteund. Lidstaten moeten de
juiste structurele hervormingen doorvoeren in combinatie met
doordachte investeringen. Zo zullen zij hun onderliggende
concurrentiekracht verbeteren en hun positie versterken, zodat zij
schulden kunnen terugbetalen en een platform voor duurzame groei
kunnen bouwen.
Het plan versterkt de beleidsinstrumenten die ervoor zorgen dat
lidstaten hun verbintenissen nakomen in het kader van de
Lissabonstrategie voor groei en werkgelegenheid. De Commissie zal op
16 december landenverslagen uitbrengen als onderdeel van het
jaarlijkse pakket maatregelen in het kader van de Lissabonstrategie.
Daarin zal zij de situatie in elk van de lidstaten beoordelen en voor
elk afzonderlijk land aanvullende voorstellen doen, die zij op de
voorjaarsbijeenkomst van de Europese Raad ter goedkeuring zal
voorleggen. Dat betekent dat EU-leiders zullen besluiten wat elke
lidstaat individueel te doen staat om het herstelplan uit te voeren
zonder dat financiële duurzaamheid op middellange termijn in het
gedrang komt. Daarvoor is het van belang dat meer vaart wordt gezet
achter de Lissabonhervormingen om de concurrentiekracht te versterken.
Tenuitvoerlegging
De Commissie vraagt de staatshoofden en regeringsleiders het
herstelplan op de Europese Raad van 11-12 december goed te keuren en
vastberaden, collectief en op een sterk gecoördineerde manier op te
treden. Op deze manier kan Europa wereldwijd het voortouw nemen met
krachtdadige maatregelen om de reële economie te steunen. Eerder was
dat al het geval met de top van de G20 op 15 november in Washington,
waar een akkoord over de financiële markten kon worden gesloten.
Zie MEMO/08/735 voor meer informatie.
De volledige tekst van het herstelplan kunt u vinden op:
http://ec.europa.eu/commission_barroso/president/index_en.htm
European Union