Vlaamse Overheid
eindelijk ontrafeld
De mythes van het paviljoen De Notelaer eindelijk ontrafeld
Vlaamse overheid
maandag 24 november 2008
Vandaag maandag 24 november vindt in het kasteel d'Ursel in Hingene
(Bornem) de studiedag 'De Notelaer, natuurlijke elegantie' plaats. Het
Vlaams Instituut voor het Onroerend Erfgoed (VIOE) heeft de afgelopen
maanden een integraal erfgoedonderzoek van het neoclassicistische
paviljoen De Notelaer en zijn omgeving uitgevoerd. Op de studiedag
worden de onderzoeksresultaten voorgesteld.
Met de ondertekening van een convenant werd op 22 januari 2008 het
startschot gegeven voor de restauratie van De Notelaer en de
inrichting van zijn omgeving. Niet minder dan zes partijen gingen het
engagement aan om het paviljoen een mooie plaats in de toekomst te
verzekeren: Erfgoed Vlaanderen vzw (erfpachthouder en bouwheer), vzw
De Notelaer (lokale beheerder), Toersime Vlaanderen (eigenaar
paviljoen), Agentschap voor Natuur en Bos (eigenaar belendende
percelen), Waterwegen en Zeekanaal nv (eigenaar Scheldedijk) en het
VIOE (wetenschappelijk projectleider).
Om tot een geschikt herbestemmingsproject te komen, werden in een
eerste fase de fysische en intrinsieke draagkracht van het gebouw en
zijn omgeving bestudeerd. De resultaten van dat onderzoek worden
vandaag bekendgemaakt.
En of er resultaten zijn! Aan de hand van multidisciplinair onderzoek
was het VIOE niet alleen in staat de exacte bouwgeschiedenis,
oorspronkelijke en latere bestemmingen en het materiaalgebruik van het
paviljoen en zijn omgeving in kaart te brengen. Ook enkele mythes
werden eindelijk ontrafeld.
Het paviljoen is ontworpen door de Franse hofarchitect Charles De
Wailly en werd gebouwd tussen 1792 en 1797. Er is dus twee jaar later
met de bouw begonnen dan tot nu toe werd aangenomen. Van juli 1794 tot
september 1795 lagen de werken stil ten gevolge van de Franse
Revolutie. De Notelaer straalde het prestige uit van de opdrachtgevers
hertog Wolfgang-Guillaume d'Ursel en Flore d'Arenberg, die tot de
hoogste maatschappelijke kringen behoorden. De architectuur en de
artistieke uitrusting van De Notelaer zijn dan ook van topkwaliteit.
Een van de meest in het oog springende elementen in het interieur van
het paviljoen is uiteraard het veelkleurige parket in het ronde salon.
De parketvloer blijkt echter niet origineel te zijn: het is een later
aangelegd mozaïekparket in een exclusief, niet-commercieel patroon.
Tussen de acht houtsoorten die in de vloer werden geïdentificeerd, is
opmerkelijk genoeg geen notelaarhout aangetroffen.
Voorts kunnen de prachtige decoratieve muur- en plafondschilderingen
in het ronde salon vanaf nu met zekerheid toegeschreven worden aan
Antoine Plateau, een schilder en decorateur uit Doornik.
De Notelaer deed oorspronkelijk ook dienst als veer. De veerman en
zijn gezin gebruikten de benedenverdieping en de tussenverdieping. De
familie van de veerman exploiteerde bovendien een herberg op de
benedenverdieping van het paviljoen!
De salons op de bovenverdieping en het trappenhuis waren gereserveerd
voor de hertog en zijn familie. De leden van de hertogelijke familie
gebruikten het paviljoen alleen tijdens de zomermaanden, als ze in
Hingene verbleven. Ze gingen er regelmatig dineren. Het paviljoen
diende als vertrekpunt voor wandelingen in de nabijgelegen polders.
Hoewel er in de eerste helft van de 20e eeuw nu en dan jachtfestijnen
gehouden werden, bestaan er geen aanwijzingen dat De Notelaer al
omstreeks 1800 als jachtpaviljoen werd gebruikt.
De omgeving van De Notelaer bezit een aantal duidelijke
erfgoedwaarden. De op het eerste gezicht natuurlijke vegetatie van de
oevers van de Schelde herbergt het materiaal van de mandenmaker, de
'mandenmakerswilgen'. En wie zich nog dichter bij de Scheldeloop
begeeft, kan er zelfs het materiaal van de stoelenmaker bewonderen, de
'stoelenmakersbiezen'.
Ook benieuwd naar de eindresultaten van dit onderzoek? In de loop van
2009 worden ze door het VIOE gebundeld en uitgegeven in de reeks
Relicta Monografieën.
Voor meer persinformatie kunt u terecht bij:
Barbara Daveloose, pr-verantwoordelijke
Tel: 02 553 16 62
Fax: 02 553 16 55
GSM: 0494 68 36 22
Email: barbara.daveloose@rwo.vlaanderen.be