Provincie Friesland

PERSBERICHT

Nummer: 336 TR
Datum: 22 november 2008

Vredeman de Vries Prijs voor architectuur 2008
Kantoor Wonen Noordwest Friesland wint
architectuurprijs Fryslân

Gedeputeerde Jannewietske de Vries maakte zaterdag 22 november de winnaar van de provinciale Vredeman de Vries Prijs voor Architectuur 2008 bekend. De jury was unaniem in haar oordeel om uit vijf genomineerde ontwerpen het ontwerp van het nieuwe kantoor van Wonen Noordwest Friesland in Sint Annaparochie, van GDA Architecten bv bna, Burdaard als winnaar van de provinciale vormgevingsprijs aan te wijzen. 'Dit gebouw is stap voor stap naar het kleinste onderdeel gedetailleerd, tot het ontwerp als het ware in zichzelf compleet is', aldus de jury. Het publiek sloot zich bij het oordeel van de jury aan. De publieksprijs van de Leeuwarder Courant ging dit jaar ook naar het ontwerp van het kantoor van Wonen Noordwest Friesland.

De Vredeman de Vries Prijs werd voor de vijfde keer uitgereikt. Opdrachtgever en opdrachtnemer ontvingen samen E 5.000,- en een oorkonde bij de opening van ARK, het nieuwe drijvende podium van de Stichting ARK Fryslân, gebouwd door leerlingen van de Friese Poort. ARK gaat op diverse locaties in de provincie een prominente rol spelen in de discussie over architectuur en ruimtelijke kwaliteit.

De jury
De Vredeman de Vries Prijs van de provincie Fryslân is een jaarlijkse prijs; het ene jaar voor architectuur en het andere jaar voor vormgeving. De provincie wil met deze prijs een impuls geven aan de ontwikkeling van en belangstelling voor architectuur en vormgeving in Fryslân. De jury, die dit keer bestond uit: Ir. T.D. Brill, welstandsarchitect - Hûs en Hiem, Leeuwarden; Prof. dr. B.J.F. Colenbrander, architectuurhistoricus - TU Eindhoven; Ir. M. Kloos, directeur ARCAM - Architectuurcentrum Amsterdam, Ing. H. Meijer, architect - Architectenbureau Onix, Groningen, Ir. E.M. van der Pol, architect - DOK Architecten, rijksbouwmeester (pro forma), selecteerde dit jaar 16 projecten op grond van vooraf vastgestelde criteria. De jury werd voorgezeten door mevrouw mr. drs. J.W. de Vries, gedeputeerde van cultuur van de provincie Fryslân. Zij had geen stemrecht.

Uit het juryrapport: 'Topper, hidden treasure, intrigerend gebouw, helemaal doorgestileerd, spannende plattegrond. Dit ontwerp refereert aan een traditie en trekt de architectuurgeschiedenis samen. Het is zowel een transparant als een gesloten gebouw dat verankerd is op de plek.'

Ontwerpen bezichtigen
De expositie van het winnende ontwerp, de nominaties en de 16 geselecteerde ontwerpen is de komende twee jaar te zien bij diverse gemeentehuizen in heel Fryslân. Informatie hierover is te vinden op www.husenhiem.nl.

---- --
Vredeman de Vries-prijs voor Architectuur 2008

Juryrapport

11 september 2008

Tussen ingetogen en expressief

Algemeen

Er kwamen dit jaar 69 inzendingen voor de Vredeman de Vries-prijs voor Architectuur 2008 binnen. De provincie Fryslân heeft deze prijs in 2001 ingesteld voor - het ene jaar - architectuur en - het andere jaar - vormgeving, om het ontwerpklimaat in de provincie een stimulans te geven. De prijs wordt elke twee jaar uitgereikt aan een combinatie van opdrachtgever en architect.

De prijs

In het reglement is bepaald dat er slechts één winnend project kan zijn. Deze combinatie van opdrachtgever en architect krijgt een bedrag van E 5.000. Daarnaast zijn er vier eervolle vermeldingen, die per combinatie E 500 ontvangen.

De inzenders

Volgens het reglement van de Vredeman de Vries-prijs voor Architectuur komen in aanmerking voor deze prijs: bouwwerken waarvoor een bouwvergunning is verleend en zijn gerealiseerd in Fryslân, binnen de termijn van twee volle kalenderjaren voorafgaande aan het jaar waarin de prijs wordt uitgereikt. Ook wordt als voorwaarde gesteld dat er van één architect maximaal twee objecten ingezonden kunnen worden.

De jury

Ir. T.D. Brill welstandsarchitect - Hûs en Hiem, Leeuwarden Prof. dr. B.J.F. Colenbrander architectuurhistoricus - TU Eindhoven Ir. M. Kloos directeur ARCAM - Architectuurcentrum Amsterdam Ing. H. Meijer architect - Architectenbureau Onix, Groningen Ir. E.M. van der Pol architect - DOK Architecten, rijksbouwmeester

Mw. ir. E.M. van der Pol is benoemd tot jurylid pro forma. De jury werd voorgezeten door mevrouw mr. drs. J.W. de Vries, gedeputeerde van cultuur van de provincie Fryslân. Zij had geen stemrecht.

Algemene indruk

Er zijn 69 inzendingen binnengekomen, die ook dit jaar geven weer een heel divers beeld geven van hoe er vandaag de dag in Fryslân wordt gebouwd. Ze geven ook een compleet beeld van de opgaven waarvoor architecten in Fryslân worden gesteld. Zowel wonen, werken, recreatie, verkeer, onderwijs als ook de wat meer bijzondere bouwopgaven zijn met de inzendingen vertegenwoordigd.

In de documentatie van de inzenders ontbrak vaak de motivatie en de beschrijving van het concept. Hoewel dit niet vereist was, had de jury hier wel behoefte aan. Daarom adviseert de jury het provinciebestuur om dit voortaan in de prijsvraag als voorwaarde op te nemen.

De algemene sfeer van de inzendingen kan worden omschreven als een zoektocht tussen ingetogen en expressieve daadkracht. Tegelijk is er een treffend gebrek aan formele en stilistische discipline. Het is de jury opgevallen dat in veel inzendingen composities, vormen en materialen worden gehanteerd zonder dat er een coherent idee als leidraad is ontwikkeld over de reikwijdte van architectuur. Er is zonder meer formele variatie, maar kennelijk vooral uit de behoefte aan 'iets 'aparts'; de zin ervan is niet zondermeer duidelijk.

De jury heeft een groep van 16 inzendingen geselecteerd, die de komende tijd als reizende tentoonstelling te zien is in de Friese gemeenten. Tijdens de prijsuitreiking op 22 november 2008 is de tentoonstelling te zien. De expositie is een goede staalkaart van de huidige architectuur in Fryslân.

Uit de 16 voorgeselecteerde projecten heeft de jury er vervolgens zes aangewezen om nader, op locatie, te bekijken. De bezichtigingen hebben vijf nominaties opgeleverd, waarvan drie nominaties zijn voortgekomen uit het bezoek. De twee andere nominaties zijn uit de eerste selectie van 16 projecten gehaald, en zijn ook weer ter plekke bekeken door de jury.

Het is prettig om te constateren is dat vier van de vijf genomineerde projecten van de hand van een Friese architect zijn. De twee projecten die de jury met het oog op een eventuele nominatie ook heeft bekeken, maar in een later stadium zijn afgevallen, zijn ook ontworpen door Friese architecten. De jury leidt hieruit af dat het niveau van de architecten in deze provincie zonder meer goed is te noemen.

Werkwijze

De jury is zó samengesteld dat alle disciplines aanwezig zijn die bij architectuur(prijzen) aan de orde (kunnen) komen. Alle juryleden hebben elk afzonderlijk een eerste voorselectie gemaakt en daarbij de volgende criteria gehanteerd:

Beoordeling verscheidenheid
Beoordeling opdracht, beschikbaar budget
Essentie: relatie interieur en exterieur
Architectonisch relevante interpretatie van de opdracht Contextuele creativiteit
Toevallig passeren: stoppen om te kijken?
Keuze waar ik als jurylid trots op kan zijn

De eerste selectie - om van 69 tot 16 inzendingen te komen - ging gemakkelijk. De juryleden gaven eerst individueel hun algemene indruk, daarna werden alle inzendingen specifiek behandeld. Tijdens de tweede ronde heeft de jury de 16 geselecteerden per stuk besproken om te zien welke gebouwen op de tweede jurydag bekeken zouden worden. Alle juryleden maakten daartoe afzonderlijk hun eigen top vijf. Hieruit kwamen twee inzendingen met ieder vier stemmen en vier inzendingen met ieder twee stemmen. Deze - in totaal - zes inzendingen werden nader bekeken tijdens een bezoek op één dag.

De zes potentieel genomineerden waren verspreid over diverse sectoren. Het ging om een monumentaal kerkgebouw, een kantoorgebouw, een bedrijf, een school, een gebouw van waaruit bruggen worden bediend en een woonhuis.

De kijkdag heeft uiteindelijk vijf genomineerde projecten opgeleverd. Hieruit is de winnaar unaniem gekozen.

De nominaties


1. Nieuwbouw kantoor Wonen Noordwest Friesland, Sint Annaparochie

Ontwerp: GDA Architecten bv bna, Burdaard
Opdrachtgever: Wonen Noordwest Friesland, Sint Annaparochie

Opdracht
De opdrachtgever, een woningbouwcorporatie, heeft bewust voor deze architect gekozen. De opgave was om een gebouw voor een middelgrote organisatie te realiseren, dat past in de sfeer van het Friese dorp Sint Annaparochie.

Interieur en exterieur
De detaillering wordt goed beheerst: het grote volume en de kleine details horen tot één familie. Er zit een gelaagdheid in het metselwerk, dat verlevendigd is door de keuze voor twee steensoorten: een harde klinker en een ruwe steen. Het is een subtiel verschil dat ook op afstand goed oogt.

Het gebouw is systematisch opgebouwd en vormt één taal: de dingen komen tot spreken. De installaties, de meubels en het kantoor zijn mooi en verzorgd: het totale pakket ziet er goed uit.

In het interieur speelt de staalconstructie een grote rol. De loods heeft een argeloze entree, waar de staalconstructie helemaal tot haar recht komt en de architect naar het industriële tijdperk verwijst. Interessant zijn hier eigenlijk ook de 'missers' in constructieve details en de matig uitgewerkte ruimtelijke overgang naar de werf. Bij goede architectuur zijn zelfs de fouten de moeite waard.

Dit gebouw past goed in de omgeving - het landt, zou je kunnen zeggen. Het refereert op een eigentijdse manier aan gebouwtypen die je in de omgeving aantreft. Het gebouw heeft een harde, gesloten, utilitaire kant en een zachte, open kant naar de zon. Beide kanten zijn goed op elkaar afgestemd. Het gebouw ligt met de open kant aan het water.

Spontane uitingen van de jury:
Topper, hidden treasure, intrigerend gebouw, helemaal doorgestileerd, spannende plattegrond. Dit ontwerp refereert aan een traditie en trekt de architectuurgeschiedenis samen. Het is zowel een transparant als een gesloten gebouw dat verankerd is op de plek.

Conclusie
Dit gebouw bezit een duidelijk vormgevend concept; een vervoeging van het kop-hals-romptype. Het ontwerp is in zijn materialisering systematisch. Het is stap voor stap naar het kleinste onderdeel gedetailleerd, tot het ontwerp als het ware in zichzelf compleet is.
2. Nieuwbouw zomerwoning, Vlieland

Ontwerp: Jelle de Jong architekten BNA, Lemmer
Opdrachtgever: Foppe de Lang en Jannie Vierstra, Dronrijp

Opdracht
De opdracht aan de architect was om een ruime, comfortabele vakantiewoning te ontwerpen. In de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw waren vakantiewoningen klein en sober. Het vakantiegevoel was op voorhand meer dan sterk genoeg om het relatieve gebrek aan comfort te overvleugelen. Maar tegenwoordig wordt aan comfort hoge eisen gesteld. Immers, het geboden comfort bepaalt in grote mate of de tijdelijke bewoners tevreden op hun vakantie terugkijken.

Interieur en exterieur
Het materiaal- en kleurgebruik is beheerst en zorgvuldig. Het is rijk aan detaillering en tegelijk sober en ingetogen. De overstekken van het dak hadden langer gemogen, maar deze werden volgens het bestemmingsplan helaas als bebouwing gezien. Ten opzichte van het bestemmingsplan is een afwijkende dakhelling gehanteerd, die voortkomt uit de directe context.

De plattegrond is langs een ruggengraat in de lengte georganiseerd, waarbij de woonkamer en keuken aan de zijde van het uitzicht zijn geplaatst en de slaapkamers aan de schaduwzijde. Er is een insteekzoldertje waar kinderen kunnen slapen. De trap kan naar beneden worden geklapt, waardoor de ruimte optimaal benut wordt.

De architect heeft in de omgeving gekeken naar wat streekeigen is. Hij heeft het huis zo ontspannen en losjes mogelijk ingepast. De relaties binnen-buiten en gebouw-omgeving zijn goed.

Spontane uitingen van de jury
Ogenschijnlijk een heel gewoon huisje, bijzondere plattegrond, helder uitgangspunt, plat volume, rijk aan detaillering en toch sober en ingetogen.

Conclusie
De jury vindt dit unaniem een mooi huis - goed en eenvoudig zonder opsmuk in de details. Een, op het eerste gezicht, heel gewoon huisje, dat gaat schitteren naarmate je er langer naar kijkt.


3. Sterk bedrijf, magazijn, met kantoor, kunsthal en winkel, Gorredijk

Ontwerp: Architectuurbureau Sluijmer & Van Leeuwen, Utrecht Opdrachtgever: Steven Sterk Holding BV, Gorredijk

Opdracht
De opdracht waarvoor de architect heeft gestaan is het plaatsen van een bedrijfspand. Daarbij werd hij geconfronteerd met een bijzondere combinatie in het programma van eisen: in het pand komt een bedrijf, een magazijn met kantoor, een kunsthal én een winkel. Dat heeft geleid tot de keuze voor een gedeelte met meer open gevels aan de voorzijde, een magazijn in de gesloten middenzone, en daarachter de kunsthal.

Interieur en exterieur
De uitvoering van de opdracht heeft geleid tot een gebouw waar je als passant even bij stopt. Hier sta je bij stil. Het gebouw heeft geen standaard blikken gevel, al zijn de platen een kwestie van persoonlijke smaak. Doordat deze platen deels voor en deels achter de gevel zijn geplaatst, ontstaat er een gelaagdheid en een extra rijkdom. Klein minpuntje is dat het glas aan de voorkant bobbelig lijkt. Aardig detail is de naamvoering van het bedrijf op een klein gebouw achter het hoofdgebouw.

Het is een toegankelijk pand, met een open terrein zonder hekken eromheen.

Het idee is charmant: het magazijn bevat een werkruimte, een zenuwcentrum achterin en een galerie erbij die zorgt voor levendigheid in het weekend. Ook nu weer blijkt dat een combinatie van bijzondere onderdelen positief werkt! Het kantoor heeft een dubbelfunctie, namelijk zowel voor de expeditie als voor de kunsthal.

Spontane uitingen van de jury
Hartstikke goed, decorated shed, niet vernieuwend, maar wel goed in z'n soort. Heel expressief. Het heeft een kunstzinnige uitstraling en is een statement richting de omgeving. Dit gebouw heeft een geïnspireerde opdrachtgever.

Conclusie
Doorgaans ontbreekt het bij relatief eenvoudige bedrijfspanden aan voldoende aandacht voor de vormgeving. Dit project is, ook gelet op de andere inzendingen dit jaar, een uitzondering op de regel.
4. Restauratie en overkapping Broerekerk, Bolsward

Ontwerp: Jelle de Jong architekten BNA, Lemmer
Opdrachtgever: Gemeente Bolsward, Bolsward

Opdracht
De architect kreeg een bijzondere opgave: maak een overkapping boven een monumentale kerk, waarvan het dak in 1985 is afgebrand. Met deze opdracht werkt de gemeente de keuze uit om de ruïne te behouden en het gebouw dat de architect realiseert de functie te geven van een podium.

Interieur en exterieur
De topgevel van de kerk heeft als voorbeeld voor de spantvorm van de overkapping gediend. Het houten tongewelf zit in de spantvorm. De dakconstructie is niet geïntegreerd, maar los op de ruïne geplaatst.

De gebogen glazen kap is een prestatie van formaat. Er ligt een flinterdunne laag over datgene wat je wilt beschermen. 'Het beschermde deel is door de glazen kap toch in alle naaktheid daar', zei de jury, onder de indruk tijdens het bezoek.

Het contrast tussen het restant van de kerk en de dakconstructie is maximaal. Je loopt door een ruïne, terwijl er toch ook iets nieuws is gecreëerd. Het is geen kerk meer. Hij is gestript, er is een ander programma voor in de plaats gekomen. Het resultaat is een nieuwe ruimte, met meer mogelijkheden dan de kerk eerst had.

Spontane uitingen van de jury
Een betoverend, transparant ontwerp. Een bijzondere ervaring, heel sympathiek. Je staat in een ruimte die je in Nederland nog niet eerder zag: mondiaal is het typologisch gezien misschien niet bijzonder, maar voor Nederland wel.

Conclusie
Dit ontwerp is een voorbeeld van hoe je ruimtelijkheid krijgt. Het gebouw blijft een monumentale ruïne, maar krijgt wel een nieuwe betekenis.


5. Bedieningsgebouw Skûlenboarch, Skûlenboarch

Ontwerp : Architektenburo irs. Vegter b.i., Leeuwarden Opdrachtgever : Provincie Fryslân, Leeuwarden

Opdracht
Het Prinses Margrietkanaal is het Friese deel van de druk bevaren beroepsvaartroute van Lemmer naar Delfzijl. Voor de bediening van een reeks bruggen over dit kanaal, die tot voor kort allemaal individueel werden bediend, werd een ontwerp van een centraal bedieningsgebouw gevraagd. De bediening is 24 uur per dag gericht op een ongehinderde doorvaart van de schepen. Centrale bediening op afstand is nieuw voor Fryslân.

Interieur en exterieur
Dit ontwerp laat functionalisme in de beste zin van het woord zien. Het is een helder expressief gebouw; een utilitair gebouw met raffinement.

De brugwachter komt met de fiets, parkeert deze aan de achterkant en loopt via de trap naar boven. Daar is een keukentje voor koffie, een bureau en een vooruitstekende stuurhut met maximaal uitzicht over het water.

Spontane uitingen van de jury
Goed concept, weinig vernieuwende vormgeving, wel zorgvuldig.

Conclusie
Dit is een oer-Hollandse opgave. Er is een klein, betekenisvol gebouwtje neergezet.

Hierna maakt de bestuurder de naam bekend van de winnaar, die unaniem door de jury is gekozen. De jury vindt dat dit ontwerp een Friese prijs verdient: het is een gebouw waarvan het logisch is dat het in Fryslân staat.