Radio-gesprek met de minister-president na ministerraad (Radio 1, Met het
oog op Morgen)
Radio / TV-interview | 21-11-2008
In het gesprek voor de radio na de ministerraad gaat Balkenende in op
het steunpakket van de overheid voor bedrijven, en op de aanstelling
van oud-minister Zalm als topman van ABN Amro en Fortis.
SLOTBOOM:
Het zal een moeilijke week voor u zijn geweest?
BALKENENDE:
Ja, het was een moeilijke week. Het is op een heel merkwaardige manier
gelopen. Mijn vader was er slecht aan toe begin oktober. Toen moesten
we ook naar het ziekenhuis komen. De weken daarna ging het stapje voor
stapje wat beter, hoewel de uitzichten niet goed waren. Uiteindelijk
heeft hij een longbloeding gekregen waardoor hij in enkele minuten is
overleden. En dat gebeurde op het moment dat ik onderweg was naar
Washington. Dus als je daar landt en je zet je telefoons aan en ik
keek toen op mijn voicemail, op de sms-berichten, en je krijgt de
boodschap van graag bellen, dringend. Ja, ach dan voel ik wel aan van
er is iets. En dat was dan ook zo. Toen was het bericht dat hij was
overleden. Afgelopen week hebben we afscheid genomen. Dat was aan de
ene kant erg verdrietig maar tegelijkertijd komen alle goede
herinneringen boven. Ik heb een fantastische vader gehad van wie ik
heel veel heb geleerd. Iemand die ontzettend actief was in het
maatschappelijk leven, hij had ook veel voorzittersfuncties, veel
bestuurlijke functies. Hij was eigenlijk altijd met de maatschappij
bezig. EN tegelijkertijd een vader bij wie je aan kon kloppen. We
zullen hem erg missen maar de gedachte aan hem is erg goed.
SLOTBOOM:
Gisteren is hij begraven?
BALKENENDE:
Ja, gisteren de begrafenis gehad.
Steunpakket voor bedrijven
SLOTBOOM:
Ik kan me voorstellen dat het dan moeilijk is om vandaag weer volledig
aan de slag te gaan. Want er speelde nogal wat?
BALKENENDE:
Maar goed, mijn vader zou ook dat hebben gewild van het werk gaat dan
wel door. U hebt gelijk, vandaag speelde erg veel. Want we zien wel
een behoorlijke verslechtering op het ogenblik in het economisch
beeld, dat gaat erg hard.
SLOTBOOM:
Er zijn steeds meer berichten dat het steeds slechter gaat.
BALKENENDE:
Ja, dat is eigenlijk behoorlijk naar want een tijd geleden hadden we
toch nog een ander en wat zonniger beeld van de economische
ontwikkeling. Natuurlijk zagen we dat de economische groei ging
afnemen. Maar we gingen uit van een begrotingsoverschot. We zien
natuurlijk dat de werkloosheid in Nederland laag is, laagste in
Europa. En nu krijgen we ineens signalen van bedrijven van nou de
orders lopen toch terug. En dat gaat in een hoog tempo. Dus met name
de snelheid van de ontwikkelingen binnen nogal wat bedrijven is enorm
groot. En dat betekent dat we onder ogen hebben te zien van wat er nu
verstandig beleid is.
SLOTBOOM:
Laten we er twee belangrijke dingen uitpikken. Allereerst de
werktijdverkorting. Hoe selecteer je die bedrijven?
BALKENENDE:
Kijk, u zegt heel terecht zo'n regeling is niet bestemd voor bedrijven
die het gewoon niet goed doen. Die problemen hebben die ze misschien
anders ook zouden hebben gehad. Het moet echt gaan om bedrijven
waarvan het aantoonbaar is dat zij de laatste periode, de laatste
maanden, te maken hebben met een enorme terugval in orders en omzet.
Het moet herleid kunnen worden tot problemen die zich nu plotseling
manifesteren.
SLOTBOOM:
En die kunnen tijdelijk geholpen worden?
BALKENENDE:
Die kunnen gedurende enige periode geholpen worden. En de bedoeling is
dat dit soort bedrijven gedurende een kortere periode dan ook worden
ondersteund, dat je de mensen nog wel in dienst houdt, maar dat ze dan
ook voor een deel niet hoeven te werken. Want wat is het alternatief?
Als je de keuze hebt van mensen door laten werken maar dan minder
lang, of een bedrijf dat niet door kan gaan met functioneren, dan kies
je natuurlijk voor het eerste. Maar dat moet wel zorgvuldig gebeuren
want het gaat wel om die bedrijven waar u ook op doelt. Het is niet
zomaar een algemene maatregel voor alle bedrijven, dat kan natuurlijk
niet.
SLOTBOOM:
Is het niet ongelooflijk moeilijk om dat te bepalen?
BALKENENDE:
Ik zal er nu niet dieper op in gaan omdat er ook nog een brief over
komt van het kabinet. Maar het is inderdaad zo dat je dit aan een
aantal nadrukkelijke voorwaarden moet verbinden.
SLOTBOOM:
Is het niet gewoon beter om bedrijven om te laten vallen omdat ze nou
eenmaal geraakt worden door de kredietcrisis?
BALKENENDE:
Kijk het is zo, een overheid kan nooit alle economische risico's gaan
overnemen. Dat kan niet, daar is de overheid ook niet voor. Wanneer we
te maken hebben met een economische neergang, natuurlijk zullen
bedrijven daar last van krijgen. Dat is een fase waar we doorheen
zullen moeten. Maar je kunt wel kijken van wat kun je dan nog doen om
bedrijven te ondersteunen als dat op een verantwoorde manier kan.
SLOTBOOM:
Ander punt is vervroegde afschrijving waardoor bedrijven minder
winstbelasting betalen. Dit gaat toch en enorm gat in de begroting
slaan?
BALKENENDE:
Het gaat om behoorlijke bedragen. Het kan gauw een 2 miljard gaan
kosten.
SLOTBOOM:
Wie gaat dat betalen?
BALKENENDE:
Het is zo dat afschrijven mag, alleen we praten nu over vroeg
afschrijven. Dat betekent wat eerst iets is dat je over een lange
periode mocht uitsmeren, ga je dat nu, maak je het mogelijk dat dat op
kortere periode gebeurt. Dat betekent dat je als bedrijf daar een
voordeel aan hebt. We doen dat nu ook omdat de economische
ontwikkeling nu zo tegen valt. Dat betekent overigens weer wel datgene
dat je nu als nadeel hebt omdat dit het saldo gaat belasten, dat zal
daarna gaan betekenen dat wanneer men er gebruik van heeft gemaakt dan
betaalt men natuurlijk gewoon belasting. Dat betekent je dan weer meer
middelen krijgt als overheid, dus wat je op korte termijn verliest,
dat win je op de langere termijn ook wel weer. Alleen, juist omdat we
nu een economische neergang hebben is het een instrument dat in deze
tijd in ieder geval ingezet kan worden.
SLOTBOOM:
Maar dat moet je niet te lang doen. Als het slecht blijft gaan dan
moeten bedrijven over een tijdje weer extra belasting betalen, daar
schieten ze natuurlijk ook niets mee op.
BALKENENDE:
Het is natuurlijk toch, een bedrijf moet natuurlijk zelf de afweging
maken is het verstandig om te doen of niet.
SLOTBOOM:
U kiest niet voor staatssteun, maar straks zal je zien dat Frankrijk,
en in Duitsland hoor je ook al geluiden. Dan gaat Nederland allemaal
hele nette maatregelen doen en andere landen geven vrolijk
staatssteun. Dan staan we mooi te kijken.
BALKENENDE:
Nou het is de vraag of het allemaal zo zal gaan.
SLOTBOOM:
Nou, daar wordt wel over nagedacht.
BALKENENDE:
Natuurlijk, ik hoor die geluiden ook. Ik heb bij de laatste Europese
Raad ook nog eens gezegd kijk, wanneer landen zich gaan inzetten om de
economie te versterken, dan moet je wel met een paar dingen rekening
houden. Respecteer wat we noemen de Lissabon-strategie. Dat is een
strategie in Europa die er op is gericht om te zorgen dat er meer
wordt gedaan aan innovatie aan nieuwe technologie, meer aan onderzoek
en ontwikkeling...
SLOTBOOM:
Als ik u mag onderbreken, ik begrijp dat u ze wil uitleggen waarom het
niet goed is. Maar ik denk niet dat ze denken van premier Balkenende
uit Nederland zegt dat het niet mag en we doen het niet.
BALKENENDE:
Nou, het gaat ook niet zozeer om mij. Het gaat om het feit dat je
internationaal met elkaar afspraken hebt gemaakt over de economische
ontwikkeling. We hebben een stabiliteits- en groeipact. Dat zegt het
nodige over de overheidsfinanciën. Van hoeveel staatschuld je mag
hebben, hoeveel mag het financieringstekort zijn. Nou ook daar heb je
rekening mee te houden. Natuurlijk zou het buitengewoon ernstig zijn
dat een bedrijf als Opel of een Franse auto-industrie om zouden
vallen. Dat heeft niet alleen gevolgen voor het bedrijf zelf, het
heeft net zo goed te maken met toeleveringsbedrijven. Dat merk je ook
in Nederland, er zijn de nodige bedrijven die toeleveren aan de
automobielindustrie en als het niet goed gaat met de
automobielindustrie raakt dat onze economie ook direct. Wat dat
betreft is het wel goed om te kijken van hoe kun je steun gaan
verlenen.
ABN AMRO en Fortis
SLOTBOOM:
Tot slot ABN-Amro en Fortis. Waarom is gekozen voor een belangrijke
rol van Gerrit Zalm hierin?
BALKENENDE:
Het is zo dat we een persoon nodig hadden en nodig hebben die de
bankwereld kent. Nou, de heer Zalm kent de bankwereld, vanuit zijn
eerdere rol als minister van Financiën, maar nu ook met de DSB bank,
waarin hij ook in de Raad van Bestuur zit. Met andere woorden hij kent
de bankwereld.
SLOTBOOM:
En de politiek.
BALKENENDE:
Hij kent de politiek. Maar in eerste instantie komt hij daar wel als
bankier te zitten hoor.
SLOTBOOM:
Maar het is niet voor niets Zalm.
BALKENENDE:
Nou het is toch wel gedaan vanwege zijn kwaliteit op financieel
gebied. Dat is eigenlijk het enige criterium dat speelt. Want als er
straks een nieuwe bank komt, dat betekent dat er moet worden gewerkt
aan de nieuwe bedrijfscultuur, er moet worden gewerkt aan het
neerzetten van die bank in de markt, het gaat om het leggen van
internationale contacten, het gaat om het nemen van verstandige
beslissingen. Nou en dan heeft de heer Zalm natuurlijk wel de nodige
kwaliteiten in huis om deze klus te gaan klaren.
(Letterlijke tekst, ongecorrigeerd)
Ministerie van Algemene Zaken