* >Onderzoeksverslag LEBZ verschenen
Onderzoeksverslag Expertisegroep Zedenzaken verschenen
21 november 2008 - Openbaar Ministerie
Het onderzoeksrapport Vandaag verschijnt het derde onderzoeksverslag
van de Landelijke Expertisegroep Bijzondere Zedenzaken, getiteld
`Misbruik, Misleiding en Misverstanden' ( Nierop & Van den Eshof,
2008). Het verslag wordt vandaag in Zeist gepresenteerd op een
symposium voor politie en openbaar ministerie. De Expertisegroep
adviseert officieren van justitie omtrent het al dan niet voortzetten
van de vervolging bij aangiften van seksueel misbruik waarover twijfel
bestaat.
Uit onderzoek onder officieren van justitie blijkt dat zij de adviezen
van de Expertisegroep vrijwel altijd overnemen. Conform de Aanwijzing
`Opsporing en vervolging inzake seksueel misbruik' is voor officieren
van justitie consultatie van de Expertisegroep in sommige gevallen
verplicht (bij aangiften gebaseerd op hervonden herinneringen,
aangiften van misbruik voor de derde verjaardag en aangiften met
aspecten van ritueel misbruik) en in andere gevallen facultatief
(zoals aangiften van seksueel misbruik na echtscheiding). Hoewel
officieren van justitie niet verplicht zijn beschuldigingen van
seksueel misbruik na echtscheiding voor te leggen, vormt dit voor de
Expertisegroep inmiddels de grootste categorie zaken (30%).
Adviezen Expertisegroep
In 69% van de zaken uit de verslagperiode 2003-2007 concludeerde de
Expertisegroep dat er sprake was van onvoldoende aanwijzingen
(tegenstrijdigheden, onjuistheden, onmogelijkheden, ernstige
tekortkomingen) en werd geadviseerd het onderzoek te stoppen. In 9%
van de zaken werd geadviseerd het onderzoek te stoppen, omdat het
dossier onvoldoende relevante informatie bevatte voor een beoordeling
door de Expertisegroep, terwijl nader onderzoek zinloos was vanwege
cruciale fouten in de ontstaansgeschiedenis van de zaak.
In 18% van de zaken bevatte het dossier onvoldoende relevante
informatie voor een beoordeling door de Expertisegroep, maar was nader
onderzoek zinvol en werden opsporingsaanbevelingen gedaan. In 4% van
de voorgelegde zaken concludeerde de Expertisegroep dat er geen
tekortkomingen waren in de ontstaansgeschiedenis van de beschuldiging
en er voldoende feiten waren die de aangifte ondersteunden, en werd
geadviseerd over te gaan tot vervolging van de beschuldigde. Bij
aangiften van seksueel misbruik na echtscheiding werd in 95% van de
gevallen geadviseerd het onderzoek te stoppen (86% ernstige
tekortkomingen, 9% nader onderzoek zinloos).
Analysemodel
Aan de hand van voorbeelden wordt in het verslag uitvoerig ingegaan op
de aard van de zaken. In een meer theoretisch deel van het verslag
lanceren de onderzoekers Nierop en Van den Eshof bovendien het
Scenario Analyse Model (SAM). In dit analysemodel wordt een
onderscheid gemaakt tussen doelbewuste valse beschuldigingen
(misleiding) en onjuiste interpretaties van bijvoorbeeld gedrag,
verzorgingshandelingen, dromen, klinische of medische gegevens
(misverstanden). Daarbij worden factoren weergegeven die op diverse
momenten in de ontstaansgeschiedenis van onjuiste beschuldigingen een
rol kunnen spelen.
Het gaat hierbij om achtergrondfactoren (conflicten, psychische
problemen, bezorgdheid) en om escalerende factoren die zich voordoen
tijdens het ontstaan van onjuiste beschuldigingen (bijvoorbeeld
suggestief of frequent ondervragen, shoppen bij hulpverleners) of
tijdens het opsporingsonderzoek (zoals hulpverlening laten prevaleren
boven waarheidsvinding, onvoldoende doorvragen, tegenstrijdigheden
niet in kaart brengen). Het analysemodel kan door politie en justitie
worden gebruikt als checklist bij het opsporingsonderzoek en is daarom
ook als uitvouwbare poster toegevoegd aan het verslag.
Multidisciplinair
De Expertisegroep is multidisciplinair samengesteld en bestaat uit
ongeveer twintig deskundigen: rechtspsychologen en cognitief
psychologen, klinisch psychologen en orthopedagogen, ervaren
zedenrechercheurs en gedragskundigen van het Korps landelijke
politiediensten die de rapporten schrijven. De zaken worden in
principe door subcommissies van vier deskundigen beoordeeld. Sinds de
oprichting van de Expertisegroep in 1999 zijn 250 zaken behandeld.
Tijdens het symposium van vandaag worden presentaties gegeven over de
Expertisegroep, het Scenario Analyse Model, omstreden herinneringen,
omstreden therapeuten, de normale seksuele ontwikkeling van kinderen,
problemen bij studioverhoren, beschuldigingen van seksueel misbruik
met betrekking tot verstandelijk gehandicapten en de aanpak van de
politie bij onjuiste beschuldigingen.
Bestanden
* Onderzoeksrapport Landelijke Expertisegroep Bijzondere Zedenzaken
(2 Mb) | pdf-icoon pdf-bestand
Openbaar Ministerie