Rijksdienst voor archeologie, cultuurlandschap en monumenten
NOaA-lezingen 20 november a.s.: Het middeleeuwse platteland
13 november 2008
In de diverse NOaA-hoofdstukken over de middeleeuwen komen
onderzoeksvragen aan de orde die gaan over de organisatie van het
middeleeuwse platteland, bijvoorbeeld over bezitsverhoudingen en hun
archeologische neerslag. Vooral de combinatie van archeologische
informatie met historische en historisch-geografische gegevens levert
een duidelijk beeld hiervan op.
De middeleeuwen ingetrokken: Over nederzettingsontwikkeling en het ontstaan
van het middeleeuwse cultuurlandschap in Noordoost Nederland
Door: Henk van de Velde, senior projectmanager ADC
Het afgelopen decennium zag een spectaculaire groei van het aantal
onderzoeken in met name Oost-Nederland. Met name de nadruk op
uitwerking en de interdisciplinaire aanpak van enkele van deze
uitwerkingstrajecten hebben tot verrassende resultaten geleid. Begin
jaren '80 wees Waterbolk reeds op de veranderingen in het
nederzettingsbeeld van noordoost Nederland gedurende de 9e eeuw. Naar
de achterliggende historische processen van die veranderingen (die tot
het ontstaan van het middeleeuwse cultuurlandschap leidden) is
totnogtoe maar weinig onderzoek gedaan. Aan de hand van resultaten van
het onderzoek in onder andere Zelhem, Raalte, Dalfsen en Markelo wordt
een model geschetst waarin Frankische verovering van de 'Saksische'
gebieden leidden tot de introductie van tal van typisch middeleeuwse
instituties zoals de kerk en het domeinstelsel. Met namen het
onderzoek in Raalte heeft aangetoond dat gecombineerd
historisch-geografisch onderzoek tot krachtige onderzoeksresultaten
kan leiden.
Een bisschoppelijk hof in Drenthe Calthorne in een domaniale organisatie
Door Janneke Hielkema, Projectleider RAAP Noord-Nederland
Aan de rand van het stroomdal van de Kwasloot, in het gebied met de
naam Kalterbroeken, is een omgracht middeleeuws erf opgegraven, met
een boerderij en schuren. Het erf ligt in de marke Diever, in zuidwest
Drenthe. De boerderij is een zeer groot exemplaar van het type
Gasselte B'. De bouw van de boerderij wordt kort na 1150 gedateerd. De
gegevens van de opgraving zijn gecombineerd met historische en
geografische gegevens. Hieruit is geconcludeerd dat het mogelijk de
resten van de bisschoppelijke hof Calthorne betreft. In de lezing
wordt ingegaan op de domaniale organisatie in Drenthe. Verder zal
worden ingegaan op de vraag hoe het erf Calthorne zich verhoudt tot de
reeds bekende middeleeuwse erven in Drenthe zoals Peelo en Gasselte.
Programma
* 09.30 - 09:45 uur, Inleiding thematiek en sprekers
* 09.45 - 10:45 uur, De middeleeuwen ingetrokken
* 10:45 - 11:00 uur, pauze
* 11:00 - 12.00 uur, Een bisschoppelijk hof in Drenthe
* 12:00 - 12:30 uur, Discussie