Gemeente Best
Resultaten verkennend onderzoek
19-11-2008
Een onderzoek dat uitgevoerd is in opdracht van Stichting Het Groene
Woud in Uitvoering en het Innovatieplatform Duurzame Meierij toont aan
hoe zeldzaam het landschap van Het Groene Woud is. Het is een
landschap vol reliëf en historie zoals dat elders in Nederland en in
Europa niet meer voorkomt.
Heel opvallend zijn de vele oude wallen en grenzen in het gebied. De
resultaten van het onderzoek werden vrijdag 7 november gepresenteerd
tijdens een drukbezochte bijeenkomst bij de Schutskuil in Oirschot.
Het afgelopen half jaar is een verkennend onderzoek uitgevoerd naar
grenzen, wallen en oude bossen in Het Groene Woud. Specifiek in de
onderzochte gebieden De Geelders, Kampina/Balsvoort (Smalbroeken), De
Mortelen en Heerenbeek/Velder. Onderzochte aspecten zijn:
geomorfologie, cultuurhistorie en ecologie.
Het onderzoek is uitgevoerd door Karel Leenders (cultuurhistorie),
Ecologisch Adviesbureau Bert Maes en Hanneke van den Ancker & Pim
Jungerius van de Stichting Geomorfologie & Landschap.
Velder: oudste bosgebied
De oorsprong van Het Groene Woud ligt in de periode na de laatste
ijstijd. Toen ontwikkelde zich een volledig boslandschap. In de brons-
en ijzertijd en vervolgens in de Romeinse periode werd een eerste
aanslag gedaan op de bossen door de bewoners. In de middeleeuwen (na
1300) verdwenen vervolgens vrijwel alle bossen.
Het hout en de producten uit de bossen waren van levensbelang voor de
bewoners. Denk aan bouwhout, hakhout, strooisel, eikels voor varkens
etc. Zeer waarschijnlijk heeft Velder deze periode `overleefd'
waardoor dit gebied het oudste bosgebied van Het Groene Woud is.
De Geelders zijn vanaf ca. 1300 in gebruik geweest als `groene
gemeynt'. Een open gebied met enkele bomen voor gemeenschappelijk
gebruik door de bewoners van omliggende dorpen. In 1804 werd de
gemeynt verdeeld en verkocht en begon de bebossing weer opnieuw. In
1900 bestaan De Geelders volledig uit bos. Door de verkoop ontstonden
afscheidingen met eigen `grenzen' zoals bij de Gasthuiskamp.
Uniek `wallenlandschap'
Wallen, grenzen en oude boskernen hangen nadrukkelijk samen. In Het
Groene Woud komen deze geconcentreerd voor in met name het kerngebied
bestaande uit Kampina, Velder, De Mortelen en De Geelders. Deze
concentratie is uniek. Bewijs hiervoor zijn naast cultuurhistorische
aspecten ook de aanwezigheid van zeldzame soorten.
Zo zijn in Het Groene Woud door speurwerk in het kader van het
onderzoek weer soorten gevonden waarvan gedacht werd dat ze
uitgestorven waren, zoals de viltroos, de grootvruchtige meidoorn en
de bosaalbes. Ook zijn er bosindicatoren in de kruidlaag aangetroffen
die duiden op heel oude bosplekken. Het gaat dan om soorten zoals
bosanemoon, salomonszegel, eenbes en adelaarsvaren.
In Het Groene Woud bepalen de wallen het reliëf in het gebied. Wallen
zijn er in vele soorten. Bijvoorbeeld hakhoutwallen, wallen als
perceelsscheiding, wallen om vee buiten te houden, eswallen en wallen
als landweren (verdedigingswerken). Op Velder ligt een zeer oude wal,
een landweer, die waarschijnlijk ontstaan is vanwege een conflict
tussen de eigenaren van Velder en van Heerenbeek eeuwen terug.
Vervolg
Uit het verkennende onderzoek is duidelijk geworden dat de kern van
Het Groene Woud een grote samenhang kent tussen bossen, beken, wallen,
akkers, weiden en boerenerven. Deze samenhang is in een heel ver
verleden ontstaan.
Dat deze samenhang nog zo zichtbaar en ongeschonden aanwezig is, is
heel bijzonder. Dit roept vele vervolgvragen op. Zoals: hoe kunnen
deze waarden behouden, beheerd en versterkt worden? Hoe kunnen
bewoners hun lokale expertise toevoegen? Hoe kunnen de waarden
toeristisch benut worden?
Daarom zal in de komende maanden een vervolgonderzoek opgestart
worden. Voor meer informatie over het project en het opvragen van de
folder over het verkennend onderzoek kunt u terecht bij het Streekhuis
De Meierij in Liempde. Contactpersoon is mevr. B. Roestenburg, op
maandag en donderdagochtend bereikbaar op telefoonnummer 0411-631 031
of via e-mail: broestenburg@brabant.nl.
---