European Union



Brussel, 18 november 2008

Staatssteun: uit het laatste Scorebord blijkt dat de lidstaten steeds beter gerichte steun verlenen

Uit de jongste editie van het Scorebord voor staatssteun van de Europese Commissie blijkt dat de lidstaten in toenemende mate gebruik maken van de mogelijkheden die door de recentelijk herziene EU-staatssteunregels worden geboden om hun steun beter te richten. In 2007 kenden de lidstaten gemiddeld
80% van de steun toe aan horizontale doelstellingen, tegen circa 50% in het midden van de jaren negentig; deze stijging gold vooral voor de uitgaven voor O&O- en milieusteun. Geconfronteerd met de huidige financiële crisis hebben de lidstaten en de Commissie er met hun gecoördineerde optreden voor gezorgd dat snel maatregelen ter ondersteuning van de financiële sector ten uitvoer konden worden gelegd, in overeenstemming met de EU-staatssteunregels.

Neelie Kroes, Commissaris voor Concurrentie, verklaarde: "Ik juich de inspanningen van de lidstaten om hun steun beter te richten ten zeerste toe. Vergeleken met de jaren negentig, toen 50% van de steun naar horizontale doelstellingen ging, ziet het huidige cijfer van 80% er bijzonder goed uit. In de context van een economische recessie is gerichte steun nog belangrijker."

In de afgelopen 25 jaar is het totale staatssteunniveau gedaald van meer dan 2% van het BBP in de jaren tachtig tot circa 0,5% in 2007. Weliswaar wordt in het Scorebord gewezen op de tendens in de lidstaten om de steun steeds meer op horizontale doelstellingen te richten, doch tevens wordt opgemerkt dat door de recente financiële crisis het aandeel van de reddings- en herstructureringssteun in bepaalde landen in 2008 vermoedelijk sterk zal stijgen.

Steun om de financiële crisis te overwinnen

Dankzij gecoördineerd optreden van de lidstaten en de Commissie konden snel adequate steunmaatregelen ten uitvoer worden gelegd om de financiële crisis in overeenstemming met de EU-staatssteunregels het hoofd te bieden. De buitengewone marktomstandigheden en het grote aantal aanmeldingen zetten de Commissie sterk onder druk om deze zaken snel op te lossen en er tegelijkertijd voor te zorgen dat de maatregelen proportioneel waren en niet tot discriminatie tussen ondernemingen zouden leiden. Met goede samenwerking van de lidstaten en de onverwijlde invoering van een versnelde procedure, is de Commissie erin geslaagd in recordtijd de aanmeldingen te beantwoorden en besluiten te nemen - soms zelfs binnen 24 uur (zoals in het geval van Bradford en Bingley, zie IP/08/1437, of voor een algemeen overzicht van de recente besluiten MEMO/08/674).

Vereenvoudiging

Na de hervormingen die door het Actieplan staatssteun in 2005 in gang werden gezet (zie IP/05/680) is een toenemend aantal steunmaatregelen thans vrijgesteld van voorafgaand onderzoek door de Commissie, hetzij op grond van de de minimis-verordening (zie IP/06/1765), hetzij op grond van de groepsvrijstellingsverordening (zie IP/08/1110). Hierdoor kan de Commissie zich concentreren op de zaken waar de concurrentiedistorsie het grootst is. Reeds in 2007, vóór de inwerkingtreding van de groepsvrijstellingsverordening, maakten de vrijgestelde maatregelen 65% van alle steunmaatregelen uit, tegen 40% in 2002. Deze ontwikkeling wordt echter nog niet in dezelfde mate weerspiegeld in de uitgaven: in 2007 werd 13% van de totale steun op grond van de groepsvrijstellingen uitgekeerd (tegen 6% in 2006). De groepsvrijstellingsverordening maakt het thans voor lidstaten gemakkelijker om het juiste type steun te verlenen en de toegang tot financiering te vergemakkelijken, met name voor KMO's, en aldus de huidige financiële en economische crisis nog doeltreffender het hoofd te bieden.

Handhaving

Het Scorebord stelt verder vast dat er vooruitgang is geboekt bij de terugvordering van onwettige en onverenigbare steun. Eind juni 2008 waren er 47 terugvorderingsbeschikkingen hangende, tegen 93 eind 2004. Daarnaast is een bedrag van 7,1 miljard euro daadwerkelijk terugbetaald, plus 2,4 miljard euro rente. Dit betekent dat bijna 90% van het totale bedrag van onwettige en onverenigbare steun tegen eind juni 2008 daadwerkelijk door de steunontvangers was terugbetaald, tegen slechts 25% eind 2004.

De Commissie meent dat de handhaving van de staatssteunregels door de nationale rechtbanken van belang is voor het algehele stelsel van toezicht op staatssteun, en zij heeft daarom onlangs een openbare raadpleging op touw gezet over een reeks richtsnoeren om de rechtbanken van de lidstaten te helpen bij de toepassing van de EU-staatssteunregels (zie IP/08/1384).

Het Scorebord, alsmede een reeks gedetailleerde statistische tabellen en indicatoren voor alle lidstaten, is beschikbaar op de Europa-website:

http://ec.europa.eu/comm/competition/state_aid/studies_reports/studies
_reports.html

Minder en beter gerichte steun: kerncijfers

Staatssteun in miljoen euro, 2007

Staatssteun als % van het BBP, 2007

Ontwikkeling van de steun ten opzichte van het BBP, 2002 - 2007, in procentpunten (1)

Steun aan horizon-tale doelstel-lingen als % van de totale steun aan industrie en diensten, 2007

Ontwikke- ling van de steun aan horizon-tale doelstel-lingen als % van de totale steun, 2002 - 2007, in procent- punten (1)

Totale staats-steun exclusief spoor-wegen

Totale staats-steun voor industrie en diensten (exclusief landbouw, visserij en vervoer)

Totale staats-steun exclusief spoor-wegen

Totale staats-steun voor industrie en diensten (exclusief landbouw, visserij en vervoer)

Totale staats-steun exclusief spoor-wegen

Totale staats-steun voor industrie en diensten

EU-27


64816


49214

0,53

0,40


-0,07


-0,08


80


14,0

EU-15


57694


45406

0,51

0,40


-0,04


-0,03


80


7,4

EU-12


7123


3808

0,81

0,43


-0,65


-0,85


---


44,5

België


1077


883

0,33

0,27

0,00


-0,01


100


-0,7

Bulgarije


391


27


1,35

0,09

0,07


-0,32


92


33,7

Tsjechië


938


767

0,73

0,60


-1,76


-1,83


100


84,2

Denemarken


1405


1166

0,62

0,51


-0,10


-0,09


92


3,4

Duitsland


16229


14148

0,67

0,58


-0,13


-0,15


79


15,9

Estland


37


10

0,24

0,07

0,08


-0,01


100

0,8

Ierland


1093


603

0,59

0,32

0,01


-0,01


---


17,8

Griekenland


729


551

0,32

0,24


-0,03

0,01


98


3,4

Spanje


5371


4336

0,51

0,41


-0,05


-0,09


74


3,6

Frankrijk


9798


6889

0,52

0,37


-0,01

0,00


95


22,4

Italië


5096


3860

0,33

0,25


-0,08


-0,06


89


-11,9

Cyprus


107


63

0,40

0,24


-1,68


-1,41


95


38,2

Letland


204


42


1,02

0,21

0,66

0,06


100


17,1

Litouwen


177


50

0,63

0,18

0,13


-0,10


96


73,7

Luxemburg


72


46

0,20

0,13


-0,14


-0,07


100

0,0

Hongarije


1434


879


1,42

0,87

0,34


-0,03


53


1,7

Malta


---


74

0,79

0,59


-0,35


-0,50


---


-2,9

Nederland

2316

1355

0,41

0,24


-0,08

0,03

96


2,3

Oostenrijk

1006

815

0,37

0,30

0,10

0,12

98


-21,0

Polen

1849

1261

0,60

0,41


-0,85


-1,04


89


62,8

Portugal


2138


2119


1,31


1,30

0,17

0,19


10


-9,0

Roemenië


1426


296


1,17

0,24


-0,95


-1,24


36


15,5

Slovenië


188


115

0,56

0,34


-0,01


-0,11


84


8,9

Slowakije


273


223

0,50

0,41

0,02


-0,05


76


13,9

Finland


2079


629


1,16

0,35

0,00

0,02


96


-0,4

Zweden


3100


2932

0,93

0,88

0,44

0,44


---


-0,6

Verenigd Koninkrijk


6185


5075

0,31

0,25


-0,03

0,00


62


-12,0

Noorwegen


1819


1368

0,64

0,48

n.b.

n.b.


100

n.b.

IJsland


17


17

0,12

0,12

n.b.

n.b.


87

n.b.

Liechtenstein


---


---

0,03

0,03

n.b.

n.b.


65

n.b.

Opmerking: Deze gegevens hebben betrekking op alle staatssteun als omschreven in artikel 87, lid 1, van het EG-Verdrag die door lidstaten is toegekend en door de Commissie is onderzocht. (1) Verandering in procentpunten tussen het jaargemiddelde voor 2002-2004 en dat voor
2004-2007. Bron: DG Concurrentie, DG Energie en Vervoer, DG Landbouw, DG Maritieme Zaken en Visserij en de Toezichthoudende Autoriteit van de EVA.