13 november 2008
Maatschappelijke onrust voorkomen door samenwerking
WEERT KOMT ALS EERSTE GEMEENTE MET EEN SOCIAAL CALAMITEITENPLAN
De gemeente Weert heeft, in samenwerking met diverse partners, als eerste gemeente in Nederland een sociaal calamiteitenplan ontwikkeld. Het plan beschrijft hoe te handelen als zich op sociaal maatschappelijk vlak iets voordoet dat een maatschappelijke nasleep kan krijgen. Voorbeelden van dergelijke calamiteiten zijn rellen, vechtpartijen, familiedramas etc.
Gemeenten in Nederland zijn verplicht een rampenplan te hebben, dat is gericht op het bestrijden en voorkomen van grote branden, ontploffingen en natuurrampen. Voor calamiteiten op het sociaal maatschappelijk vlak bestaan geen plannen in Nederland. Toch kan zich in elke gemeente, ondanks alle preventiemaatregelen, op sociaal maatschappelijk vlak iets voordoen dat kan leiden tot maatschappelijke onrust onder de bevolking. Denk hierbij aan rellen, massale vechtpartijen of familiedrama's. De aanpak, zorg en nazorg van de gevolgen van zulke sociale calamiteiten vragen om afstemming, samenwerking en regie.
Samenwerking
FORUM, Instituut voor Multiculturele Ontwikkeling, heeft in samenwerking met Cap Gemini de gemeente Weert begeleid bij de totstandkoming van het sociaal calamiteitenplan. Dit is gebeurd in een aantal bijeenkomsten waarbij verschillende samenwerkingspartners waren betrokken, zoals de gemeente, PUNT Welzijn, Algemeen Maatschappelijk Werk, politie, openbaar ministerie, Geestelijke Gezondheidszorg en GGD. De afspraken die de partijen in deze bijeenkomsten hebben gemaakt, zijn meegenomen in het sociaal calamiteitenplan.
Maatschappelijke onrust tegengaan
Het sociaal calamiteitenplan omschrijft wie wat doet bij (het ontstaan van) maatschappelijke onrust. Het doel is om gezamenlijk een aanpak uit te voeren, die bijdraagt aan het herstel van sociale verbondenheid in Weert. De regie in die aanpak ligt bij de burgemeester.
Oefenen en leren
Ieder jaar zullen de leden van het sociale calamiteitenteam oefenen met een fictieve calamiteit. Ook vindt jaarlijks een bijeenkomst plaats met alle samenwerkingspartners, waarbij men de functie van het sociaal calamiteitenplan met elkaar bespreekt. Het doel van deze oefeningen en bijeenkomsten is, om het sociaal calamiteitenplan bij iedereen onder de aandacht te blijven houden, te leren hoe iedereen functioneert wanneer sprake is van (opkomende) maatschappelijke onrust en vooral 'korte lijntjes' te waarborgen.
Landelijke brochure
FORUM zal in samenwerking met de gemeente Weert een landelijke brochure ontwikkelen over het sociaal calamiteitenplan. Hierin vinden andere gemeenten informatie over hoe ze zelf een sociaal calamiteitenplan kunnen opstellen. De brochure komt begin 2009 uit.
Voorlichting, Gemeente Weert
-------------
(t) 0495 575 301
06- 46363498
(w) www.weert.nl
Postadres: Postbus 950, 6000 AZ Weert
Bezoekadres: Beekstraat 54, Weert, kamer 302
2008.222 LS
---- --
Sociaal Calamiteiten Plan
Gemeente Weert
Het voorkomen en aanpakken van maatschappelijke onrust
ten gevolge van feitelijke dan wel dreigende sociale calamiteiten en incidenten
Sociaal Calamiteiten Plan Gemeente Weert
Naam auteurs:
Dr. Rob Witte (FORUM)
Dhr. Mostapha EL Madkouri (FORUM)
Drs. Abderrahman Kaouass (Capgemini)
Gemeente Weert, 11 november 2008
Portefeuillehouder integrale veiligheid: burgemeester mr. J.M.L. Niederer
Coördinator integrale veiligheid: drs. Petra Bulk
Vaststelling in het college van B&W op 11 november 2008
Bespreking in de Commissie Algemene Zaken op 24 november 2008
Sociaal Calamiteiten Plan Gemeente Weert
Sociaal Calamiteiten Plan Gemeente Weert
Sociaal Calamiteiten Plan Gemeente Weert
Inhoud
1 Inleiding 1
1.1 Inleiding 1
1.2 Doel 2
1.3 Doelgroep 2
1.4 Definitie 3
1.5 Afbakening 3
1.6 Wijze van totstandkoming 4
1.7 Leeswijzer 4
2 Sociale calamiteiten en maatschappelijke onrust 5
2.1 Inleiding 5
2.2 Categorieën /scenario's 7
2.3 Nut en noodzaak van aanpak 9
3 Betrokken organisaties 11
3.1 Inleiding 11
3.2 Relevante organisaties in Weert 11
4 Operationele strategie 13
4.1 Inleiding 13
4.2 Wat houdt de operationele strategie in 15
4.3 Wat houdt de operationele strategie niet in 15
4.4 Overeenkomsten, verschillen en afstemming SCP en rampenbestrijding 16
4.5 Beschrijving van de operationele strategie 17
4.6 Communicatie 20
5 Implementatie SCP 22
5.1 Inleiding 22
5.2 Implementatieplan van SCP 22
---
Sociaal Calamiteiten Plan Gemeente Weert
Bijlagen
Bijlage 1: SCP-partners
Bijlage 2: Checklist Communicatie
Bijlage 3: Werkprotocol SOCA-team SCP (BOB)
Bijlage 4: Realisatieproces SCP Weert
---
Sociaal Calamiteiten Plan Gemeente Weert
1 Inleiding
1.1 Inleiding
Gemeenten in Nederland zijn verplicht een rampenplan te hebben. Deze
rampenplannen zijn gericht op met name fysieke rampen, zoals grote branden,
ontploffingen, natuurrampen, e.d. Voor calamiteiten op het sociaal-
maatschappelijk vlak bestaan tot op heden minder plannen in Nederland. Toch
kunnen dergelijke calamiteiten leiden tot grote maatschappelijke onrust, die op
zichzelf bij kan dragen tot (toenemende) escalatie en bedreigend werken op de
lokale sociale cohesie.
In januari 2007 verscheen het onderzoeksrapport Extreem? Moeilijk! Extreem en
radicaal gedrag van jongerengroepen in Limburg van het IVA van de Universiteit
Tilburg. Het Dagelijks Bestuur van de Politie Limburg-Noord had in 2005
opdracht gegeven tot dit onderzoek naar aanleiding van een aantal ernstige
incidenten waarmee een aantal gemeenten in Noord- en Midden-Limburg in
2004 werd geconfronteerd.
In reactie op dit rapport stelde het college van B&W van de gemeente Weert in
haar advies van 24 april 2007, dat veel maatregelen om extreem gedrag van
jongeren in Weert te voorkomen (al) zijn geborgd in Weert. Op een tweetal
aspecten werden aanvullende maatregelen wenselijk geacht, te weten
- centrale registratie en analyse van uitingen van extreem gedrag, en
- de ontwikkeling van een Sociaal Calamiteiten Plan.
In zo'n Sociaal Calamiteiten Plan dient helder te worden omschreven wie wat
doet bij een incident van extreem gedrag, wat kan leiden tot maatschappelijke
onrust (zowel helderheid van rollen en taken op bestuurlijk als ambtelijk
niveau). Dit Sociaal Calamiteiten Plan dient ook gebruikt te kunnen worden bij
andere gebeurtenissen met een maatschappelijke impact. Dit Sociaal
Calamiteiten Plan komt niet in de plaats van de huidige verdeling van taken en
verantwoordelijkheden in het kader van rampenbestrijding. En ook niet in de
plaats van het fysieke rampenplan. Het is een aanvulling hierop.
In het Integraal Veiligheidsbeleid 2008 van de gemeente Weert, Weer(t)
veiliger!, is de realisatie van zo'n Sociaal Calamiteiten Plan (SCP) opgenomen en
dient dit medio 2008 gereed te zijn.
---
Sociaal Calamiteiten Plan Gemeente Weert
1.2 Doel
Het doel van het Sociaal Calamiteiten Plan (SCP)is...
...te komen tot een effectieve aanpak van sociale calamiteiten in samenwerking
met ketenpartners op een wijze dat verdere escalatie wordt voorkomen en de
aanpak bijdraagt aan de-escalatie en herstel van sociale cohesie in de Weerter
samenleving.
De aanpak, zoals voorgesteld in dit Sociaal Calamiteiten Plan, betreft niet zozeer
een aanpak van incidenten en calamiteiten zelve, maar waarborgt een
effectieve vroegtijdige signalering en/of gevolgbestrijding. Deze vroegtijdige
signalering en gevolgbestrijding richt zich op het voorkomen en zo nodig
aanpakken van maatschappelijke onrust ten gevolge van feitelijke dan wel
dreigende sociale calamiteiten en incidenten.
1.3 Doelgroep
De voornaamste doelgroep van een Sociaal Calamiteiten Plan is natuurlijk de
gehele Weerter bevolking. Tenslotte zijn zij allen gebaat bij een maatschappelijk
rustige en veilige samenleving.
Het Sociaal Calamiteiten Plan richt zich echter vooral op álle organisaties,
instellingen en andere verbanden in Weert die betrokken (kunnen) zijn bij het
voorkomen/bestrijden van maatschappelijke onrust. Soms wordt hierbij een
onderscheid gemaakt tussen de zgn. "harde sector", zoals brandweer, politie,
gezondheidszorg, en de zgn. "softe sector", zoals het welzijnswerk, geestelijke
gezondheidszorg, woningbouwvereniging, bewonersorganisaties, etc.
Instanties uit de "harde sector" hebben een directe rol en verantwoordelijkheid
bij directe rampen- en calamiteitenbestrijding (voortvloeiend uit bestaande wet-
en regelgeving). Het voorkomen en bestrijden van maatschappelijke onrust ten
gevolge (van dreiging) van dergelijke calamiteiten omvat echter een veel breder
pallet aan instellingen en organisaties. De gewenste inzet van betrokken
instellingen en organisaties hierbij is natuurlijk afhankelijk van de specifieke
soort calamiteit.
Het Sociaal Calamiteiten Plan is zo opgesteld dat niet alleen flexibel en effectief
kan worden opgetreden bij (de dreiging van) maatschappelijke onrust, maar ook
zo dat bij specifieke calamiteiten en feitelijke of te verwachten
maatschappelijke onrust relevante ketenpartners vroegtijdig en effectief ingezet
(kunnen) worden.
In principe zijn alle mogelijke betrokkenen doelgroep van dit Sociaal
Calamiteiten Plan. In praktijk bestaat de doelgroep uit die partijen, die bij
aanpak en voorkomen van maatschappelijke onrust in gegeven situatie
betrokken zijn.
---
Sociaal Calamiteiten Plan Gemeente Weert
1.4 Definitie
"Maatschappelijke onrust" is het verschijnsel waarbij één of enkele incidenten
plaatsvind(t)(en), die vervolgens mede ten gevolge van structurele kenmerken
van sociale, fysieke, economische en/of demografische aard leiden tot een
groter aantal en/of ernstiger incidenten, dat op hun beurt leidt tot subjectieve
en/of objectieve problemen op het gebied van openbare orde en veiligheid.1
De DSP-groep stelt vast dat de drie volgende ingrediënten aanwezig zijn als er
sprake is van maatschappelijke onrust, te weten
· Een voedingsbodem, onderliggende maatschappelijke problemen.
· Eén of meerdere incidenten die een uiting vormen van de bestaande
spanningen en problemen en daarvoor symbool zijn en die heftige
reacties veroorzaakt bij burgers, media en/of politiek.
· Het (als reactie op dit incident) optreden van massale dan wel ernstige
aantastingen van de Openbare Orde en Veiligheid.
In dit Sociaal Calamiteiten Plan wordt uitgegaan van zo'n situatie met deze drie
ingrediënten, dan wel waarin de laatste twee genoemde ingrediënten dreigen
op te treden.
Uit de laatste twee genoemde ingrediënten wordt de definitie gedestilleerd
voor hetgeen in dit Sociaal Calamiteiten Plan wordt verstaan onder een sociale
calamiteit, namelijk...
... (de dreiging van) één of meerdere incidenten, die een (als symbolisch
opgevatte) uiting vormen van bestaande spanningen en/of problemen, die in
potentie dreigen te escaleren tot ernstige aantasting van openbare orde en
veiligheid.
Het kan hierbij gaan om maatschappelijke onrust die ontstaat na een rel,
vechtpartij of familiedrama of maatschappelijke onrust die ontstaat bij
interetnische spanningen.
1.5 Afbakening
In de Inleiding is al aangegeven dat gemeenten verplicht zijn over een
rampenplan te beschikken. Verschillende gemeenten, waaronder Weert,
beschikken daarnaast ook over andere voorzieningen die in werking (kunnen)
treden bij specifieke calamiteiten, zoals crisisopvang, het PSHOR (Psychosociale
hulp bij ongevallen en rampen als onderdeel van de GHOR), e.d. Hiervoor is al
aangegeven dat het Sociaal Calamiteiten Plan zich richt op gevolgbestrijding
(bijv. een vechtpartij tussen een autochtoon en een allochtoon leidt tot
1
DSP-groep, Wei Ji en de menselijke maat. Onderzoek Maatschappelijke Onrust,
Amsterdam, 2007
---
Sociaal Calamiteiten Plan Gemeente Weert
maatschappelijke onrust) of op het voorkomen van incidenten (bijv.
voorafgaande aan het uitbrengen van de film van Wilders).
Het Sociaal Calamiteiten Plan komt zeer nadrukkelijk niet in de plaats van taken
en verantwoordelijkheden van individuele ketenpartners - instellingen en
instanties. Het SCP heeft ook geenszins de functie in de plaats te komen van
deze bestaande voorzieningen, máár is juist in het leven geroepen ter aanvulling
hierop. Dit houdt in dat er een duidelijke afbakening gewenst is tussen enerzijds
dit Sociaal Calamiteiten Plan en anderzijds de bestaande voorzieningen. In
paragraaf 4.4 wordt hier expliciet op ingegaan.
1.6 Wijze van totstandkoming
Eén van de onderscheidende elementen met bestaande crisisvoorzieningen is
gelegen in de totstandkoming van dit Sociaal Calamiteiten Plan. Deze is namelijk
gerealiseerd in samenwerking met verschillende ketenpartners, die bij
mogelijke sociale calamiteiten en daaropvolgende maatschappelijke onrust
betrokken (kunnen) zijn. Let wel: deze betrokkenheid kan zowel bestaan uit het
signaleren van maatschappelijke onrust als bij het voorkomen en/of bestrijden
ervan.
In bijlage 1 is een overzicht opgenomen van de ketenpartners en
samenwerkingsverbanden, die bij dit Sociaal Calamiteiten Plan betrokken
kunnen worden. In bijlage 4 wordt ook het realisatieproces van het Sociaal
Calamiteiten Plan schematisch weergegeven.
1.7 Leeswijzer
In het volgende hoofdstuk (2) wordt kort ingegaan op soorten calamiteiten, die
tot maatschappelijke onrust en dus tot in werking treden van dit SCP
(kunnen) leiden. Nadrukkelijk is hiervan niet de bedoeling om een uitputtend
overzicht van mogelijke sociale calamiteiten te geven. De ervaring leert dat
iedere (dreigende) sociale calamiteit en daaropvolgende (dreigende)
maatschappelijke onrust uniek is. Toch wordt een uiteenzetting gepresenteerd
om enige uniforme overeenstemming en visie op de aanleiding voor het in
werking treden van het SCP te presenteren, zoals deze tot stand is gekomen
tijdens het realisatieproces. Ook wordt ingegaan op nut en noodzaak om in deze
situaties te komen tot een aanpak, zoals hier wordt voorgesteld.
In het 3e hoofdstuk wordt ingegaan op de in Weert betrokken ketenpartners bij
realisatie en in werking treden van het Sociaal Calamiteiten Plan. Hoofdstuk 4
vormt de kern van het SCP en gaat in op de operationele strategie en werking
van het SCP. Een groot deel van de werkzaamheden tijdens uitvoering van het
SCP komt neer op communicatie zowel tussen betrokken partijen, als in de
richting van bevolking, media en derden. Paragraaf 4.5 schenkt hier expliciet
aandacht aan. Tenslotte wordt in hoofdstuk 5 voorgesteld hoe de
implementatie van dit SCP een vervolg kan krijgen, zodat in voorkomende
gevallen het in werking wordt genomen en voorkomen wordt dat "het in een la
verdwijnt".
---
Sociaal Calamiteiten Plan Gemeente Weert
2 Sociale calamiteiten en
maatschappelijke onrust
2.1 Inleiding
Sociale calamiteiten en maatschappelijk onrust worden in dit Sociaal
Calamiteiten Plan gedefinieerd als:
...(de dreiging van) één of meerdere incidenten, die een (als symbolisch
opgevatte) uiting vormen van bestaande spanningen en/of problemen, die in
potentie dreigen te escaleren tot een ernstige aantasting van de openbare orde
en veiligheid.
Een rampenplan (GHOR) richt zich in eerste instantie op het bestrijden van een
incident van fysieke aard. Het Sociaal Calamiteiten Plan onderscheidt zich onder
meer hiervan doordat het zich richt op een (mogelijk) vervolg op incident(en).
Het SCP richt zich (ook) op de dreiging van incidenten en daaropvolgende
maatschappelijke onrust zónder dat van een feitelijk incident sprake hoeft te
zijn.2
Hoewel het Sociaal Calamiteiten Plan zich specifiek richt op de situatie in Weert,
wordt in het SCP ook rekening gehouden met incidenten en/of
maatschappelijke onrust buiten Weert in zoverre deze hun weerslag (kunnen)
hebben in Weert.
Een incident staat ook nimmer op zichzelf. Het is mede de context, die de
impact en mogelijke maatschappelijke onrust bepaald. Zo kan een vechtpartij
tussen twee groepen jongeren zéér uiteenlopende gevolgen hebben voor de
openbare orde en veiligheid en maatschappelijke onrust, doordat de context
waarin deze vechtpartij plaatsvindt verschilt.
2
Zie voor onderscheid tussen SCP en rampenplan 4.4
---
Sociaal Calamiteiten Plan Gemeente Weert
Fictief voorbeeld: Een moskeebrand in Weert
Feitelijke gebeurtenis: Een moskee in Weert wordt door brand verwoest.
Context 1: In Weert is sprake van het rustig naast elkaar leven van moslims en niet-
moslims en er is geen sprake van spanningen en incidenten.
Context 2: In Weert is er veel rumoer en verweer geweest tegen de komst van de
moskee en de laatste weken zijn er enkele incidentjes geweest, waarbij zgn. Lonsdale-
jongeren betrokken waren.
Context 3: De moskeebrand vindt in Weert plaats in de week na de moord op Theo van
Gogh
Conclusie: De context, waarbinnen het incident zich voordoet, is mede bepalend voor
de te verwachten impact en maatschappelijke onrust.
Sociaal Calamiteiten Plan dient rekening te houden met en in te spelen op deze
wisselende impact en (mogelijk) andersoortige maatschappelijke onrust.
De ervaring met crisismanagement en rampenplannen leert dat ieder incident
en dientengevolge iedere maatschappelijke onrust uniek is. Opsomming van alle
mogelijke incidenten (en maatschappelijke onrust) om hieraan vervolgens een
aanpak te koppelen verdient daarom niet de voorkeur. Enerzijds doet dit geen
recht aan de uniciteit en anderzijds wekt dit de foutieve indruk alsof ieder
incident/maatschappelijke onrust vóóraf is vast te stellen en daarop vooraf een
effectieve aanpak is te ontwikkelen.
Juist door het unieke karakter van incidenten en maatschappelijke onrust is het
aantal mogelijkheden schier oneindig. Een toekomstig incident in haar
specifieke context loopt de kans net buiten een schijnbaar uitputtend -
overzicht van mogelijkheden te vallen. Het gevaar dat men dan in de aanpak
stilvalt, doordat dit incident (op bepaalde aspecten) niet geheel voldoet aan de
omschreven opties of omdat juist voor dit (soort) incident géén scenario klaar
lag, is groot.
Toch is het noodzakelijk dat betrokkenen bij de uitvoering van het Sociaal
Calamiteiten Plan een overeenkomstig idee/visie hebben over hetgeen in Weert
onder sociale calamiteiten en maatschappelijke onrust wordt verstaan. De
realisatie van zo'n overeenstemmende visie was dan ook één van de
achterliggende redenen om dit Sociaal Calamiteiten Plan in samenwerking met
ketenpartners te ontwikkelen. Dus niet zozeer om een uitputtend overzicht te
realiseren, maar wel een eensluidende visie, zodat van daaruit opgetreden kan
worden.
---
Sociaal Calamiteiten Plan Gemeente Weert
2.2 Categorieën /scenario's
In het B&W-advies (Ontwikkeling Sociaal Calamiteiten Plan gemeente Weert, 22
november 2007) is gesteld dat het in Weert te ontwikkelen SCP in moet gaan op
sociale calamiteiten van allerlei aard, zoals rellen, vechtpartijen, familiedrama's
en interetnische spanningen.
Tijdens de bijeenkomsten met verschillende betrokken ketenpartners is tot een
globaal overzicht gekomen van soorten incidenten in relatie tot context en te
verwachten gevolgen voor maatschappelijke onrust. Hierbij zijn enkele
voorbeelden gegeven van incidenten, welke zich in Weert voor kunnen doen.
In dit overzicht wordt qua calamiteit feitelijk een onderscheid gemaakt tussen:
- de situatie, waarin nog geen sprake is van een incident;
- geïsoleerde incidenten;
- incidenten die deel uitmaken van een reeks.
Daarnaast wordt in relatie tot de context, waarin een incident/reeks incidenten
zich (mogelijk gaan) voordoen, een onderscheid gemaakt tussen:
- geen directe context waarbinnen bedoelde incident zich voordoet;
- bestaande maatschappelijke onrust en/of oplopende spanningen in
Weert
- bestaande maatschappelijke onrust, polarisatie en/of incidenten buiten
Weert.
---
Sociaal Calamiteiten Plan Gemeente Weert
Calamiteit Context Maatschappelijke reactie Fictieve voorbeelden
in Weert in Weert
A (Nog) geen Maatschappelijke Maatschappelijke onrust/ Signalen van op
incident onrust in Weert spanningen in Weert handen zijnde
knokpartij tussen
groepen jongeren
(Nog) geen Maatschappelijke Maatschappelijke onrust/ "film Wilders" voor
incident onrust buiten Weert spanningen in Weert uitzending
B Geïsoleerd Geen directe Maatschappelijke onrust in Familiedrama,
incident maatschappelijke Weert zonder directe kans zelfdoding leerkracht
context op vervolgincidenten op basisschool,
dodelijk slachtoffer bij
brand verpleeghuis
Geïsoleerd Geen directe Maatschappelijke onrust in Steekpartij tussen twee
incident maatschappelijke Weert met kans op jongeren op een
context vervolgincidenten school, levering
`poederbrief' bij bedrijf
C Incident Maatschappelijke Verder oplopende Schietpartij tussen al
onrust in Weert spanningen en grote kans langer rivaliserende
(oplopende op vervolgincidenten jongerengroepen,
spanningen) knokpartij met een
slachtoffer
Incident in Maatschappelijke Polarisatie, toename Toenemende
reeks onrust in Weert omvang betrokken spanningen rond
(oplopende groepen, vervolg baldadige hanggroep
spanningen) incidentenreeks waartegen bewoners
zelf gaan optreden,
zoveelste, maar nu
ernstig, incident door
groep jongeren tegen
allochtone bewoners
D Incident Incident(en) buiten Oplopende spanningen, Chaos bij
Weert grote kans op scholierenstaking
vervolgincidenten
Incident in Polarisatie en Grote kans op uitbreiding Brandstichting na reeks
reeks incidenten buiten betrokkenen en op van incidenten in
Weert vervolgincidenten nasleep moord op
Theo van Gogh
---
Sociaal Calamiteiten Plan Gemeente Weert
Kort samengevat wordt een viertal categorieën onderscheiden, te weten:
A. De situatie waarin zich (nog) geen incident heeft voorgedaan, maar
signalen worden ontvangen, dat maatschappelijke onrust van buiten
dan wel binnen Weert kan leiden tot oplopende maatschappelijke
onrust en spanningen in Weert.
B. De situatie, waarin sprake is van een geïsoleerd incident, die mogelijk
aanleiding vormt tot maatschappelijke onrust in Weert, die al dan niet
tot vervolgincidenten in Weert kunnen leiden.
C. De situatie, waarin sprake is van een incident in Weert, die al dan niet
deel uit blijkt te maken van een reeks incidenten, en die aanleiding
(kan) zijn voor oplopende spanningen, verbreding van betrokken
bevolkingsgroepen en vervolgincidenten.
D. De situatie, waarin er sprake is van een incident of incidentenreeks
buiten Weert, die aanleiding (kunnen) zijn voor oplopende spanningen,
toenemende betrokkenheid vanuit Weerter bevolkingsgroepen en
incidenten in Weert.
2.3 Nut en noodzaak van aanpak
De preventie, aanpak, zorg en nazorg van de gevolgen van rellen, vechtpartijen,
familiedrama's en dergelijke nopen tot afstemming, samenwerking en regie.
Momenteel zijn de samenwerking en gevolgen van de aanpak afhankelijk van
`toevalligheden' en moeten deze tot stand komen in het `heetst van het vuur'. 3
Uit onderzoek en ervaringen blijkt regelmatig dat enerzijds reacties op (dreiging
van) incidenten en daaruit voortkomende maatschappelijke onrust sterk
samenhangen met de visie, alertheid en kwaliteit van de ("toevallige")
betrokkenen en anderzijds dat deze reacties nogal eens eerder bijdragen aan
verdergaande escalatie dan aan de-escalatie.4 De DSP-groep (2007:6) stelt zelfs
dat
..."tijdens een ernstig incident vaak de verschillende spelers hun definitie van de
situatie (trachten) op te dringen aan andere partijen. Deze spelers noemen we
crisismakelaars. Door een probleem op een bepaalde manier te definiëren hoopt
de crisismakelaar het onder een specifieke noemer op de politieke agenda te
krijgen en/of er zijn voordeel mee te doen. Daarmee verschilt Maatschappelijke
Onrust van (de aanloop naar) fysieke crises en rampen (...)."
Juist om de aanpak van sociale calamiteiten en de daaruit voortvloeiende
maatschappelijke onrust daadwerkelijk een bijdrage aan de-escalatie te laten
3
B&W-Advies, Ontwikkeling Sociaal Calamiteiten Plan gemeente Weert, 22 november 2007
4
Zie o.a. R.Witte, Racist violence and the state. A comparative analysis in Britain, France
and the Netherlands, Harlow: Addison Wesley Longman Ltd, 1996; en Interventieteams,
Vrijblijvendheid Voorbij. Eindrapportage Interventieteams 2005-2006, Utrecht: FORUM,
2007
---
Sociaal Calamiteiten Plan Gemeente Weert
zijn en minder afhankelijk te maken van "toevallige" aanwezige visie, alertheid
en kwaliteit, is het Sociaal Calamiteiten Plan ontwikkeld. De afstemming en
samenwerking met (mogelijk) vele ketenpartners uit het zogenoemde
maatschappelijke middenveld is hierbij onontbeerlijk. Ter verwerving van
draagvlak en commitment van deze instellingen en organisaties is de realisatie
van dit Sociaal Calamiteiten Plan zo opgezet als is verwoord in paragraaf 1.6.
Overigens is tijdens het realisatieproces van dit Sociaal Calamiteiten Plan bij
voortduring erop gewezen dat óók het opstellen ervan geen garantie biedt
tegen het optreden van maatschappelijke onrust, noch het 100% voorkomen
van incidenten. Enerzijds is het Sociaal Calamiteiten Plan wel een
randvoorwaarde voor structurering en afstemming van de aanpak bij
optredende maatschappelijke onrust en anderzijds is het werk na
besluitvorming rond dit Sociaal Calamiteiten Plan niet afgelopen. Voor
vergroting van de kans van slagen van dit plan in voorkomende gevallen wordt
in hoofdstuk 5 een implementatievoorstel gedaan.
10
Sociaal Calamiteiten Plan Gemeente Weert
3 Betrokken organisaties
3.1 Inleiding
Het doel van dit Sociaal Calamiteiten Plan (SCP) is flexibel en effectief te kunnen
inspelen op de (dreiging van) incidenten en daaruit voortkomende
maatschappelijke onrust. In het vorige hoofdstuk is aangegeven dat het hierbij
om (zeer) uiteenlopende incidenten en vormen van maatschappelijke onrust
kan gaan.
Bij de verschillende (mogelijke) incidenten en maatschappelijke onrust zijn
natuurlijk ook verschillende en wisselende partijen betrokken. Per
voorkomende (dreigende) onrust moet bepaald worden welke partijen direct
dan wel indirect betrokken zijn.
Betrokkenheid kent uiteenlopende vormen en inhoud. Zo kunnen mensen,
groepen, instellingen, e.d. direct betrokken zijn bij een incident(enreeks), die tot
maatschappelijke onrust leidt. Ook kan van meer indirecte betrokkenheid
sprake zijn vanwege specifieke taken en verantwoordelijkheden bij de aanpak
van bepaalde aspecten in relatie tot incident/onrust (bijvoorbeeld hulpverlening
en informatievoorziening). Bij betrokkenheid kan ook een onderscheid worden
gemaakt tussen enerzijds het (kunnen) aanleveren van informatie om gevolgen
van incidenten en/of aanpak te kennen en anderzijds het uitvoeren (van delen)
van de aanpak.
Bij de realisatie van dit SCP hebben instellingen en organisaties geparticipeerd,
waar vanuit hun professionaliteit en werkgebied met enige redelijkheid gezegd
kan worden dat zij in voorkomende gevallen betrokken zijn in de aanpak van
onrustbestrijding. Daarnaast wordt per voorkomend geval bekeken welke
andere organisaties en/of andere verbanden betrokken (moeten) worden. Te
denken valt aan bewonersorganisaties, wijkverenigingen, etc.
Van belang is te benadrukken dat het SCP niet in plaats komt van reeds
bestaande voorzieningen. Deze voorzieningen kunnen geleverd worden door
individuele ketenpartners (zoals politie, welzijnswerk), dan wel door reeds
bestaande samenwerkingsverbanden, zoals GHOR (onderdeel daarvan PSHOR
(Psychosociale hulpverlening bij ongevallen en rampen), overlegorganen, e.d. In
gevallen, waarin verder te ondernemen actie door deze individuele
ketenpartners en/of bestaande samenwerkingsverbanden gedaan kan/moet
worden, beperkt de werking van het SCP zich hoogstens tot het verkrijgen van
zekerheid dat deze individuele dan wel collectieve voorzieningen zich richten op
het voorkomen en/of het bestrijden van gevolgen van maatschappelijke onrust
(communicatie verloopt hierbij via de SOCA-teamleden, zie 4.5).
3.2 Relevante organisaties in Weert
In bijlage 1 is een overzicht opgenomen van de ketenpartners, die bij dit Sociaal
Calamiteiten Plan betrokken kunnen worden. Dit overzicht is aangevuld met alle
andere relevante ambtelijke en bestuurlijke samenwerkingsverbanden, die
gezamenlijk de sociale kaart van Weert vormen. Deze organisatie en/of
---
Sociaal Calamiteiten Plan Gemeente Weert
samenwerkingsverbanden hebben mogelijk een taak en verantwoordelijkheid
bij de beoordeling en uitvoering van de aanpak van sociale calamiteiten.
Het ligt in het principe van de werking van dit Sociaal Calamiteiten Plan
opgesloten (zie hoofdstuk 4 over Operationele Strategie) dat bij de start van de
inwerkingtreding van het SCP, de betrokken wethouders, organisaties,
instellingen, instanties en samenwerkingsverbanden, direct in kaart worden
gebracht. Dit zowel om tot gedegen beeld- en oordeelsvorming te komen als om
taken en verantwoordelijkheden op zich te nemen in de aanpak.
In hoofdstuk 4 (zie 4.6) wordt specifiek ingegaan op de communicatie tussen de
kernuitvoerders van het SCP en alle betrokkenen, inclusief bepaalde
bevolkingsgroepen, media, lokale politiek en de bevolking als geheel.
In onderstaande figuur wordt aangegeven hoe het SOCA-team, die een centrale
positie heeft in de werking van het SCP Weert, zich verhoudt tot allerlei
betrokken instellingen, organisaties, samenwerkingsverbanden,
bevolkingsgroepen, media, andere overheidsniveaus, gemeentelijke politiek,
etc. Hierbij kan de communicatie zowel eenzijdig (informatieverstrekking
omtrent handelswijze) als tweezijdig zijn (informatieverstrekking en werving).
12
Sociaal Calamiteiten Plan Gemeente Weert
4 Operationele strategie
4.1 Inleiding
In dit hoofdstuk wordt de operationele strategie van het SCP uitgewerkt. Onder
operationele strategie wordt verstaan het proces om ongeacht het scenario en
type incident tijdens iedere fase van het SCP te komen tot weloverwogen en
gedragen beslissingen. Dit vereist een operationele strategie die generiek van
aard is. De operationele strategie ziet er in het geheel als volgt uit:
13
Sociaal Calamiteiten Plan Gemeente Weert
SOCA-teamlid roept SOCA-team
bijeen
Beeld- en
oordeelsvorming
BOB
Beeldvorming SOCA-team Of:
Oordeelsvorming heft zichzelf Actie door
Besluitvorming op derden
Activeren SCP
Beeld- en
oordeelsvorming
Besluit om SOCA-team wel/niet uit te
breiden met ketenpartner(s)
Monitoring
Uitvoering van gekozen plan van
aanpak
Monitoring
Oordeel SOCA-team over effecten
plan van aanpak
Monitoring
Nazorg en evaluatie
14
Sociaal Calamiteiten Plan Gemeente Weert
4.2 Wat houdt de operationele strategie in
De operationele strategie is opgebouwd op basis van de volgende reguliere
rampenbestrijdingsfuncties:
- (Voor)alarmering
- Beeldvorming, oordeelsvorming en besluitvorming (BOB)
- Wel of niet activeren van SCP of actie ondernemen door derden
- Informatiedeling (crisiscommunicatie)
- Respons (plan van aanpak)
- Deactiveren SCP en nazorg
- Communicatie richting media en publiek (publieksvoorlichting)
Deze onderdelen zijn altijd generiek van aard. Dit wil zeggen dat deze
onderdelen altijd toegepast dienen te worden ongeacht het scenario en type
incident. De reden hiervoor is dat sociale calamiteiten over het algemeen
verschillen van `flitsrampen'5. De verschillen zijn:
- Sociale calamiteiten zijn over het algemeen langduriger
- Er zijn geen objectieve criteria te benoemen over wanneer een sociale
calamiteit kan ontstaan
- Iedere sociale calamiteit is dermate uniek, dat pas na een
weloverwogen BOB-proces besloten kan worden welke interventie
gepleegd dient te worden
4.3 Wat houdt de operationele strategie niet in
De operationele strategie gaat nadrukkelijk niet in op het op voorhand bepalen
welke lokale ketenpartners noodzakelijk zijn bij een interventie op een sociale
calamiteit (zie hoofdstuk 3). De keuze welke lokale ketenpartners noodzakelijk
zijn voor interventies c.q. informatievoorziening, kan alleen bij de start van het
SCP gezamenlijk bepaald worden (in het SOCA-team). Verder is de operationele
strategie niet ontwikkeld om per type sociale calamiteit een uitwerking te geven
van de verschillende stappen (zie hoofdstuk.2).
5 Van een flitsramp is sprake als de gebeurtenis zich onverwacht en heftig voordoet. Een
voorbeeld hiervan is de vuurwerkramp in Enschede.
15
Sociaal Calamiteiten Plan Gemeente Weert
4.4 Overeenkomsten, verschillen en afstemming SCP en
rampenbestrijding
Ten aanzien van het SCP bestaan er overeenkomsten en verschillen met de
reguliere rampenbestrijding. De overeenkomsten zijn:
- De generieke rampenbestrijdingsfuncties (zie 4.2)
- Voor een deel zijn het dezelfde ketenpartners (gemeente, politie,
brandweer, GHOR)
De verschillen zijn:
- De aard van het type incident (sociale calamiteit versus flitsramp)
- Het moment dat het SCP gestart wordt (dat kan namelijk een jaar
voorafgaand aan een incident zijn, indien de signalen daartoe aanzet
geven)
- De grote mate van subjectiviteit van een sociale calamiteit (afhankelijk
van de reacties van de lokale bevolking per type incident in een
bepaalde context)
- De relatief onverwacht grote media-aandacht (lokaal, regionaal,
landelijk)
- Het feit dat bij sociale calamiteiten niet opgeschaald zal worden
volgens de GRIP-procedures6. Dit is een belangrijk aspect van het SCP.
Aan de hand van enkele gebeurtenissen (lokaal, regionaal of landelijk)
kunnen er signalen binnen de gemeente Weert zijn die een voorbode
zijn van maatschappelijke onrust. Deze signalen kunnen maanden
voorafgaand aan een mogelijke maatschappelijke onrust bekend zijn bij
de ketenpartners. De dan relatief rustige periode zal geen opschaling
volgens de GRIP-procedure vergen.
- Sociale calamiteiten zullen bij de bestrijding ervan altijd een lokale
aangelegenheid (lees: verantwoordelijkheid van de burgemeester) zijn.
6
GRIP staat voor Gecoördineerde Regionale Incidentenbestrijdings Procedure. Bij een
(fysieke) ramp kan worden opgeschaald langs vier GRIP-niveaus.
16
Sociaal Calamiteiten Plan Gemeente Weert
Afgesproken is dat in principe in situaties, waarbij de reguliere
rampenbestrijding (GHOR) in werking treedt, vooralsnog het Sociaal
Calamiteiten Plan niet in werking treedt. Wél worden de vier SOCA-teamleden
geïnformeerd over het in werking treden van de reguliere rampenbestrijding.
Verantwoordelijkheid hiervoor en coördinatie ligt bij de gemeente (lees: de
burgemeester).
Na beëindiging van de reguliere rampenbestrijding (in geval van sociale
calamiteiten) wordt het SOCA-team uit het Sociaal Calamiteiten Plan éénmalig
bijeengeroepen om de situatie te bespreken, alsmede een inschatting te maken
of in werking treden van SCP alsnog vereist/noodzakelijk is. Dit is met name van
belang omdat na beëindiging van een rampenplan de nazorgfase zal starten.
Indien sprake is van in werking treden van het Deelplan Nazorg kan het SCP van
toegevoegde waarde zijn als concrete uitwerking hiervan (afstemming vindt
plaats in het SOCA-team).
In situaties, waarin feitelijk het in werking treden van beide plannen wel
gewenst/noodzakelijk wordt geacht, wordt door de gemeente een andere
vertegenwoordiger aangewezen dan de burgemeester (in de regel de loco-
burgemeester). Ook de politie kan een andere vertegenwoordiger kiezen voor
het SOCA-team (in de regel de plaatsvervangend districtschef of chef
basiseenheid). De `nieuwe' vertegenwoordiger moet wel een directe lijn
hebben met de burgemeester (idem voor de politie).
In zo'n situatie dat een rampenplan (GHOR) en het SCP tegelijkertijd in werking
zouden kunnen treden is afstemming noodzakelijk. Enerzijds omdat het (deels)
dezelfde partijen betreft en anderzijds om dubbelingen en "in elkaars vaarwater
zitten" te voorkomen. Dit kan het geval zijn in een situatie waarbij rampenplan
(inclusief Deelplan Nazorg) niet alle relevante partijen omvat. Uitvoering van het
SCP kan zich dan op deze ketenpartners richten. In zo'n situatie dient
nauwkeurig in de gaten te worden gehouden dat beide "samen opgaan" en
zaken worden afgestemd. Hoofdverantwoordelijkheid voor deze afstemming en
dit "samen opgaan" ligt bij de burgemeester. Hierbij is ook van belang dat de
burgemeester zaken overdraagt/terugkoppelt aan de loco-burgemeester(s) en
ook afstemt met de wethouders wat betreft hun inhoudelijke portefeuille(s),
zoals integratie, jeugd, evenementen.
4.5 Beschrijving van de operationele strategie
SOCA-team
Centrale plaats in het functioneren van het Sociaal Calamiteiten Plan vormt het
SOCA-team (Sociaal Calamiteiten Team). Zitting in dit SOCA-team heeft:
- De gemeente (burgemeester): voorzitter
- De politie (districtschef of chef basiseenheid)
- Punt Welzijn (directeur)
- Algemeen Maatschappelijk Werk (hoofd AMW)
Het SOCA-team wordt vanuit de gemeente ondersteund door:
17
Sociaal Calamiteiten Plan Gemeente Weert
- De coördinator integrale veiligheid (als ambtelijk secretaris)
- Een communicatieadviseur
- Bestuurssecretariaat (voor verslaglegging).
Vervanging bij afwezigheid wordt binnen betrokken organisatiestructuur
geregeld en opgenomen in functiebeschrijving.
Initiatief bijeenroepen SOCA-team
Door (minimaal) één van de SOCA-teamleden kan besloten worden om het
SOCA-team bijeen te roepen. Hiervoor heeft ieder SOCA-teamlid de volgende
argumenten:
- Een directe aanleiding
- Een incident (dreigend, reëel, al dan niet in een eerdere reeks)
- De gevolgen voor en/of te verwachten maatschappelijke onrust
- Op basis van ontvangen signalen.
Het tijdstip van dit bijeenroepen van het SOCA-team is afhankelijk van de
gesignaleerde ernst en urgentie van de situatie. In principe wordt dit per situatie
en in eerste instantie bepaald door degene die het team bijeenroept. Dit kan
inhouden dat op korte termijn een afspraak wordt gemaakt, maar ook dat direct
overleg noodzakelijk is. Afspraken en afstemming hierover vindt plaats in
oefensituaties en vormt ieder keer vast onderdeel van evaluatie achteraf.
Beeldvorming, Oordeelsvorming en Besluitvorming (BOB)
Op basis van één van de bovengenoemde drie punten vindt er door het SOCA-
team de volgende procedure plaats: Beeldvorming, Oordeelsvorming en
Besluitvorming (BOB).
Dit proces kan leiden tot één van de volgende acties:
- Op basis van BOB wordt besloten dat er vanuit het SOCA-team
gezamenlijke interventies moeten worden gepleegd (op basis van ernst,
omvang, aard, tijd en media-aandacht)
- Op basis van BOB wordt besloten om aanvullende noodzakelijke
informatie te verzamelen door het raadplegen van (één van) de
actoren binnen het lokale netwerk van Weert (zie hoofdstuk 3). Zo kan
bijvoorbeeld de leider van het kernteam GHOR worden geconsulteerd
(door de burgemeester).
- Op basis van BOB heft het SOCA-team zichzelf op (aard, omvang en
verwachten van incident behoeft geen interventie)
- Op basis van BOB wordt besloten om het incident door derden te laten
oppakken. Denk bijvoorbeeld hier wanneer het een taak is van het
18
Sociaal Calamiteiten Plan Gemeente Weert
PSHOR (als deelplan van het rampenplan) of als bijvoorbeeld dit moet
gebeuren door het Scenarioteam Zedenzaken.
Na ieder besluit van het SOCA-team (behalve in het geval van de opheffing van
het SOCA-team of wanneer het incident door derden wordt opgepakt) vindt het
proces Beeldvorming, Oordeelsvorming en Besluitvorming plaats. BOB is
derhalve een cyclisch proces. Het is aan te bevelen om de uitkomsten van BOB
vanaf het begin in een besluitenlijst vast te leggen.
Teneinde effectief in staat te zijn om BOB goed uit te kunnen voeren, dient door
het SOCA-team gebruik te worden gemaakt van het werkprotocol BOB (zie
bijlage 3).
Uitvoering van gekozen plan van aanpak
Naar aanleiding van de voorgaande stap stelt het SOCA-team een plan van
aanpak op om noodzakelijke korte en lange termijn interventies te plegen. Voor
het plan van aanpak geldt de volgende format:
Actie Invulling Ja/nee
Wat moet worden aangepakt
Hoe moet dit worden aangepakt
Resultaat
Deadline resultaat
Alternatieven
Directe doelgroep
Indirecte doelgroep
19
Sociaal Calamiteiten Plan Gemeente Weert
Wie is verantwoordelijk voor uitvoering plan
van aanpak
Publieksvoorlichting
Mediavoorlichting
Monitoring
Evaluatie
Rol SOCA-team
Terugkoppeling naar SOCA-team
Ieder overleg van het SOCA-team in de uitvoeringsfase wordt vastgelegd door
de ondersteuning vanuit de gemeente en onder verantwoordelijkheid van de
veiligheidscoördinator. Hiervoor geldt het volgende format:
Besluit Wie verantwoordelijk Tijdstip uitvoering besluit
a
b
c
...
z
Nazorg en evaluatie
In het SCP wordt een onderscheid gemaakt tussen nazorg (terugkeren naar
status quo) en de evaluatie van plan van aanpak. Tijdens het laatste SOCA-
teamoverleg wordt besproken welke actoren nog acties moeten ondernemen
om de maatschappelijke onrust op de korte, middellange of lange termijn te
bestrijden. In principe is dit een verantwoordelijkheid van de desbetreffende
lokale actoren en is het geen verantwoordelijkheid meer van het SOCA-team
(tenzij het SOCA-team hierover anders beslist). Immers, de uitvoering van het
plan van aanpak heeft geresulteerd in de bestrijding van de sociale calamiteit.
Het tweede resultaat van de laatste bijeenkomst (evaluatie) van het SOCA-team
is tweeledig:
- Een korte mondelinge evaluatie door SOCA-teamleden en eventueel de
aangeschoven lokale partijen
- Het besluit om een verantwoordelijke te benoemen voor de integrale
evaluatie (in de regel is dit de gemeente)
4.6 Communicatie
In het SCP wordt een onderscheid gemaakt tussen drie vormen van externe
communicatie:
· Communicatie richting slachtoffers, daders en verwanten
20
Sociaal Calamiteiten Plan Gemeente Weert
· Communicatie richting lokale bevolking (publieksvoorlichting)
· Communicatie richting media (mediavoorlichting)
Communicatie tussen actoren ten behoeve van informatiedeling, besluitvorming
en monitoring wordt beschouwd als crisiscommunicatie. Bij het opstellen van
een plan van aanpak, besluit het SOCA-team tevens over wie verantwoordelijk is
voor publieksvoorlichting en/of mediavoorlichting.
Hierbij gelden voor zowel publieks- als mediavoorlichting de volgende
richtlijnen:
- Doel van communicatie
- Doelgroep van communicatie
- Inhoud en stijl
- Woordvoerderschap
- Tijdstippen
- Monitoring effect communicatie
Uiteraard is er ook aandacht voor interne communicatie. Netwerkpartners en
ambtenaren (zoals medewerkers van publieksvoorlichting, balies en de
informatie op de website), dienen ook te worden ingelicht.
In de bijlage 2 is een checklist Communicatie en voorlichting in crisissituaties7
opgenomen.
7
Bron: R.Witte, M.Veenstra, K.Schram & F.Kors, Interetnische Spanningen. Een Draaiboek,
Den Haag: SDU, 2003, p.108-111 en bijlage 1.
21
Sociaal Calamiteiten Plan Gemeente Weert
5 Implementatie SCP
5.1 Inleiding
Ieder plan van aanpak draagt het risico in zich om "in een la te verdwijnen". Dit
risico is extra groot als zo'n plan van aanpak zich vooral richt op situaties,
waarvan op het moment van besluitvorming en vaststelling niet direct sprake is.
Voor een Sociaal Calamiteiten Plan geldt dit dubbel.
De werking van een Sociaal Calamiteiten Plan is ook alleen door praktijkervaring
te controleren, te optimaliseren en continue te actualiseren en bij te stellen.
Aangezien sociale calamiteiten (hopelijk) geen "alledaagse kost" zijn, moet
praktijkervaring veelal opgedaan en behouden worden door oefeningen en
andere activiteiten om het plan "levend" te houden.8
5.2 Implementatieplan van SCP
In dit Sociaal Calamiteiten Plan worden voorstellen gedaan om het SCP "levend"
te houden, praktijkervaring op te doen en het plan zelf zo nodig te
actualiseren. De vijf voorstellen zijn:
A. Minimaal één keer per jaar wordt een oefening van enige relevante omvang
en bepaalde aspecten van het Sociaal Calamiteiten Plan georganiseerd.
Coördinatie hiervan ligt bij de coördinator Integrale Veiligheid. Bij elke oefening
speelt het SOCA-team een actieve rol. Bij de oefening kan gedacht worden aan:
· Een oefening na inbreng van één van de SOCA-teamleden van een
fictief (dreigend) incident. Hierbij kan de oefening beperkt blijven tot
werking van het SOCA-team.
· Een oefening vanuit het SOCA-team, waarin beeld- en oordeelsvorming
centraal staat. Hierin kan de oefening zich richten op het verkrijgen van
noodzakelijk geachte signalen, beelden, feiten vanuit in die casus
relevante ketenpartners (buiten het SOCA-team).
· Een oefening, waarin beeld- en oordeelsvorming vooraf zijn
gerealiseerd en waarbij actie zich richt op het besluiten tot aanpak en
uitzetten van daaruit voortvloeiende activiteiten door derden.
B. Een jaarlijkse bijeenkomst organiseren met betrokken professionele
instanties, instellingen en organisaties. Hierbij kunnen één of twee betrokken
8
Uitgangspunt hierbij is dat deze activiteiten worden beschouwd als integraal onderdeel van
de professionalisering en taakopvatting van betrokken ketenpartners.
---
Sociaal Calamiteiten Plan Gemeente Weert
partijen uitgenodigd worden om "hun kant van het werk" tijdens aanpak
incidenten en/of maatschappelijke onrust belichten in een presentatie. Daarbij
kunnen ook hun mogelijke knelpunten, succesfactoren, e.d. in de aanpak aan de
orde worden gesteld. Ook kan hierbij eventueel expliciet worden ingegaan op
één of meerdere samenwerkingsverbanden en/of voorzieningen die een rol
(kunnen) spelen in de aanpak van incidenten en maatschappelijke onrust. Ook
kan een externe worden uitgenodigd, bijvoorbeeld een burgemeester die met
een sociale calamiteit (zoals moskeebrand Helden) te maken heeft gehad. Doel
is enerzijds deskundigheidsbevordering voor andere betrokken partijen en
anderzijds bespreking achtergrond en functie/functioneren van het SCP.
C. Verschillende activiteiten zijn te ontwikkelen om in toenemende mate een
geactualiseerd inzicht te verkrijgen in de verschillende netwerken, waarover
SCP-partners beschikken. Tijdens deze activiteiten bijvoorbeeld per SCP-
partner, per werkgebied of per wijk/buurt is in kaart te brengen hoe de
verschillende netwerken er uitzien, elkaar overlappen, en welke "witte plekken"
er eventueel (nog) bestaan. Vervolgens kan worden bekeken of hierop nadere
actie moet worden ondernomen in het kader van de effectiviteit van het SCP.
Bijvoorbeeld omdat
- bepaalde groepen of signalen niet (voldoende) zullen worden opgevangen
- in bepaalde situaties, waarvoor het SCP bedoeld is, leemtes kunnen optreden
bij effectieve aanpak
- specifieke communicatie vereist is
- e.d.
D. Het spreekt voor zich dat een evaluatie plaatsvindt wanneer het Sociaal
Calamiteiten Plan in praktijk is gebracht. De werking van het SCP moet achteraf
goed geëvalueerd worden. In de eerste gevallen waarin dit nadrukkelijk het
geval is, verdient het de voorkeur deze werking achteraf gedegen te (laten)
evalueren.
Ook kan op enig moment een evaluatie plaatsvinden op basis van situaties,
waarin geen voorvallen zijn aangemeld en het SCP dus niet in werking is
getreden. Deze evaluatie richt zich dan met name op de gemaakte afwegingen
om niet tot het bijeenroepen van het SOCA-team is besloten.
E. Naast deze implementatieactiviteiten kan bekeken worden op welke wijze
over dit SCP gecommuniceerd met de verschillende ketenpartners en andere
verbanden. Daarbij kan gedacht worden aan presentaties van dit SCP in de
driehoek, betrokken partijen in het crisisbeleidsteam, scenarioteam Zedenzaken
en andere samenwerkingsverbanden.
23
Sociaal Calamiteiten Plan Gemeente Weert
Bijlage 1 SCP-partners
---
Mogelijk te betrekken ketenpartners bij sociale calamiteiten
Organisatie/instelling Voorgestelde contactpersoon
(functie)
Gemeente Weert Coördinator integrale veiligheid
Jeugdregisseur
Wijkcoördinatoren
Wijk- en dorpsraden Voorzitters wijk- en dorpsraden
Ondernemersverenigingen Voorzitters ondernemers-
verenigingen (Centrum Weert
Promotion, Stichting Oelemarkt
Promotion, Centrummanagement
Weert)
Verenigingen (sport, cultuur) Voorzitters verenigingen
Scholen voortgezet onderwijs en GILDE opleidingen Sectordirecteuren
Wonen Weert Directeur
Woningstichting St. Joseph Directeur
PUNT Welzijn Directeur
Algemeen Maatschappelijk Werk Hoofd
Huisartsen
Ziekenhuis
Thuiszorg Land van Horne Directeur/regiomanager
Thuiszorg Noord- en Midden-Limburg Directeur/regiomanager
Bureau Slachtofferhulp Regiomanager
Bemoeizorg Directeur/regiomanager
Maatschappelijke opvang voorziening Lokatiemanager Weert
GGZ Directeur/regiomanager
GGD Directeur/districtsmanager
Bureau Jeugdzorg Directeur/regiomanager
Raad voor de Kinderbescherming Directeur/regiomanager
Veiligheidshuis Midden-Limburg Coördinator Veiligheidshuis
9
Hier worden slechts de ketenpartners en de functies van de voorgestelde contactpersonen
genoemd. Na besluitvorming over het SCP zal met betrokken instanties nog nader worden
overlegd óf alle betrokken instanties hierin zijn opgenomen en óf de genoemde functies ook
de juiste contactpersoon is in het kader van dit SCP. Bij de nadere uitwerking van het SCP
wordt een apart kaartje met de namen en bereikbaarheidsgegevens ontwikkeld en met
regelmaat geactualiseerd.
24
Sociaal Calamiteiten Plan Gemeente Weert
Bureau Halt Limburg-Noord Directeur
Politie Weert-Nederweert Chef basiseenheid
Openbaar Ministerie Roermond (Hoofd)officier van justitie
Reclassering Nederland Regiomanager
Penitentiaire inrichting Directeur
Mogelijk te betrekken ambtelijke samenwerkingsverbanden
Samenwerkingsverband Contactpersoon (functie)
Kwaliteitsmeter Veilig Uitgaan Binnenstad Weert Beleidsadviseur Horeca gemeente
Weert
Keurmerk Veilig Ondernemen Binnenstad Weert Coördinator Integrale Veiligheid
gemeente Weert
Keurmerk Veilig Ondernemen Kampershoek/Leuken-Noord Bedrijfscontactfunctionaris gemeente
Weert
Project Convenant Veilige Zorg Projectleider St. Jans Gasthuis
Overleg jeugd en veiligheid Beleidsadviseur jeugd gemeente
Weert
Vangnetoverleg Teamleider Sociale Zaken gemeente
Weert
Begeleidingscommissie Maatschappelijke Opvang Coördinator Integrale Veiligheid
Voorziening gemeente Weert
Werkgroep integrale veiligheidsaanpak Keent Coördinator Integrale Veiligheid
gemeente Weert
Zorgoverleg Veiligheidshuis Coördinator Veiligheidshuis
Justitieel Casusoverleg Jeugd Parketsecretaris Openbaar Ministerie
Justitieel Casusoverleg Volwassenen Parketsecretaris Openbaar Ministerie
Werkgroep aanpak diefstallen Weerterbergen Directeur Weerterbergen
Netwerk 12+ Jeugdregisseur gemeente Weert
Analysegroep Meldpunt overlast jeugd Beleidsadviseur jeugd gemeente
Weert
Zorgadviesteam Voortgezet onderwijs Zorgcoördinatoren
Scenarioteam zedenzaken Directeur GGD/casemanager
scenarioteam zedenzaken
Mogelijk te betrekken bestuurlijke samenwerkingsverbanden
Samenwerkingsverband Contactpersoon (functie)
Veiligheidsberaad gemeente Weert Burgemeester Weert/ambtelik
secretaris
Districtelijke driehoek Midden-Limburg Burgemeester Weert/ambtelijk
secretaris
OOGO-Jeugd westelijk Midden-Limburg Wethouder welzijn/ambtelijk
secretaris
25
Sociaal Calamiteiten Plan Gemeente Weert
Bijlage 2 Checklist Communicatie
1. Formuleer doelen
Formuleer helder welke doelen met crisiscommunicatie bereikt moeten
worden.
Communicatie is een belangrijk (sturings-)instrument wanneer zich
(gewelddadige) incidenten voordoen tussen groepen binnen de lokale
gemeenschap. Het gaat daarbij meestal om twee doelen:
1. Informeren van de bevolking en andere belangrijke doelgroepen
over het incident
2. Bekendmaken van maatregelen van de gemeente
2. Formuleer strategie
Ten tijde van sociale calamiteiten stellen mensen hoge prijs op informatie. Deze
informatie moet open, eerlijk en betrouwbaar zijn, feitelijk juist en toegespitst
op de ontvanger.
Voor de communicatiestrategie is het belangrijk een onderscheid te maken
tussen het feitelijke risico op een sociale calamiteit en het beleefde risico. Een
goed instrument om tot de juiste communicatiestrategie te komen is het
zogenoemde crisiscommunicatiekruispunt10 :
10
Bronnen: M.Petit, De impact van incidenten, overheidscommunicatie rond incidentele
gezondheidsrisico's, Erasmus Universiteit Rotterdam, juni 2003, zoals geciteerd in
F.Vergeer, Het formuleren van een communicatiestrategie tijdens een crisis,
Expertisecentrum Risico- en Crisiscommunicatie, 2007
26
Sociaal Calamiteiten Plan Gemeente Weert
3. Formuleer doelgroepen
Benoem zo concreet mogelijk
· Welke functies tot de verschillende doelgroepen behoren
· Middels welke communicatiemiddelen en kanalen zij het best
benaderd kunnen worden (zie ook punt 5 t/m 8, hieronder)
· Waar zij te vinden zijn (adressen, telefoonnummers, e-mailadressen)
Interne doelgroepen Externe doelgroepen
- bestuur - de bevolking
- bestuurders instellingen - slachtoffers, daders en
hun verwanten
- professionals
- media
- medewerkers van de
ambtelijke organisaties
4. Stel een voorlichtingsteam samen
Het is van groot belang dat juiste en feitelijke informatie wordt verstrekt over
eventuele incidenten. De politie is hiervan als eerste direct betrokkene goed op
de hoogte. Betrek daarom ook de voorlichter van de politie in het
voorlichtingsteam.
In sommige situaties verdient het de voorkeur in relatie tot vereiste en
aanwezige ervaring, deskundigheid, e.d. om bijvoorbeeld een externe
communicatiedeskundige erbij te betrekken (bijvoorbeeld vanuit `hogere
overheid').
Benoem duidelijke taken en verantwoordelijkheden.
27
Sociaal Calamiteiten Plan Gemeente Weert
Benoem een coördinator, die zorgt voor verspreiding en terugkoppeling van
informatie binnen het voorlichtingsteam. Deze coördinator is ook permanent
aanwezig bij samenkomsten van het SOCA-team SCP.
Voorbeeld
Functie Naam Taken
Hoofd Voorlichting
Persvoorlichter
Publieksvoorlichting
Interne voorlichter
Voorlichter Politie
Ondersteuning
5. Informeer het bestuur en medewerkers van de ambtelijke organisatie
Hoewel men snel geneigd is om de voorlichting vooral te richten op de externe
doelgroepen, moeten ook de interne doelgroepen van voorlichting niet worden
vergeten. Het bestuur is verantwoordelijk voor het nemen van beslissingen over
de te volgen voorlichtingsstrategie en (beleidsmatige) gemeentelijke reacties op
het incident. Ook bepaalde ambtenaren zullen daarbij worden betrokken
(bijvoorbeeld jeugdbeleid, openbare orde en veiligheid). Het is daarom van
belang dat het bestuur en ambtenaren goed op de hoogte zijn van de
ontwikkelingen in de crisissituatie. Omdat deze belangrijke interne doelgroepen
nog wel eens worden vergeten in crisissituaties is het raadzaam de interne
voorlichting een eigen plaats te geven in het voorlichtingsteam. Denk hierbij ook
aan de medewerkers van publieksvoorlichting bij balies en telefoon, intranet en
website.
6. Informeer bestuurders en professionals van relevante instellingen
Het is heel waarschijnlijk dat bepaalde bestuurders en professionals, die in hun
dagelijkse werk signalen opvangen, geconfronteerd worden met een
geruchtenstroom en ontwikkelingen die mogelijk wijzen op (toename van)
maatschappelijke onrust. Het is daarom van belang dat zij op de hoogte worden
gebracht van de feiten rond een (potentieel) incident en van alle relevante
ontwikkelingen daaromtrent, zoals stappen vanuit het SOCA-team SCP.
28
Sociaal Calamiteiten Plan Gemeente Weert
Gedacht kan worden aan bestuurders en professionals werkzaam bij:
· OM
· Onderwijs
· Jongerenwerk
· Jeugdzorg
· GGD
· Kerk/moskee
· Sociaal-cultureel werk
· Maatschappelijk werk
Ook of juist ook als deze partijen niet direct betrokken zijn bij de
uitvoering van het Sociaal Calamiteiten Plan.
7. Informeer de bevolking
Gewelddadige incidenten monden vrijwel altijd uit in het verspreiden van
geruchten onder de bevolking. Deze geruchten wakkeren gemakkelijk
ongefundeerde vermoedens aan en leiden tot onrust. Het is de taak van de
functionaris Publieksvoorlichting om de geruchtenstroom in te dammen door de
bevolking te informeren over feiten omtrent een incident en over genomen
acties door het SOCA-team en andere betrokken partijen.
Besef dat niet alle inwoners van de gemeente toegang hebben tot dezelfde
communicatiekanalen. Formuleer daarom subdoelgroepen en bepaal hoe deze
het beste kunnen worden geïnformeerd. Maak gebruik van bestaande
communicatiekanalen en sociale verbanden.
Bevolkingsgroepen worden geïnformeerd via de volgende
communicatiekanalen:
· lokale radio- en tv-zenders
· lokale dag-, week- en huis-aan-huisbladen
· sleutelfiguren binnen verschillende bevolkingsgroepen
· bewonersverenigingen
· zelforganisaties
· scholen, kerken, moskeeën en andere religieuze instituten
· een informatienummer
· internet, gemeentesite
29
Sociaal Calamiteiten Plan Gemeente Weert
8. Informeer de pers
De pers vervult in onze maatschappij een belangrijke en actieve rol, juist en
zeker bij crisissituaties. De overheid gebruikt de pers om de overheidsdoelen te
bereiken, maar andersom faciliteert de overheid de media ook om de
doelstellingen van de pers te realiseren. Bedenk dat de media niet alleen zijn
geïnteresseerd in de feiten met betrekking tot incidenten en onrust. Zij zijn ook
op zoek naar achtergrondinformatie.
Zorg ervoor dat personen die de pers te woord staan zich neutraal opstellen en
geen `partij kiezen'. Dat wil zeggen dat zij:
· zich niet laten verleiden tot ongefundeerde uitspraken of persoonlijke
meningen over het incident of de betrokkenen;
· geen oordelen uitspreken over de direct betrokkenen bij het incident.
· Feitenbevestiging waar kan en empathie tonen
30
Sociaal Calamiteiten Plan Gemeente Weert
Formuleer de boodschap aan de pers zo helder mogelijk aan de hand van de 5
W's:
1. Wat is er gebeurd?
2. Waar is het gebeurd?
3. Waarom?
4. Wie is de contactpersoon voor de pers?
5. Wanneer en hoe is vervolginformatie verkrijgbaar?
6. Warmte (empathie)
Pas in een later stadium wordt nadere toelichting gegeven over aspecten
zoals:
- oorzaak,
- schade,
- gevolgen
Voor communicatie met de media kunnen verschillende
communicatiemiddelen worden ingezet. De voorkeur gaat uit naar middelen
waarbij een goede voorbereiding mogelijk is, zoals:
· persbericht (per post, fax, e-mail)
· persconferentie
· telefonisch of face-to-face interview
· interview op radio en/of tv.
· bewonersbrief, baliemedewerkers
8. Leg contact met (verwanten van) direct betrokkenen
Na een incident is het van belang contact te zoeken met de direct betrokkenen.
· Toon respect en medeleven aan (verwanten van) slachtoffers door een
hooggeplaatste vertegenwoordiger van de gemeente (bij voorkeur de
burgemeester) een persoonlijk bezoek te laten brengen.
· Zorg ervoor dat hij/zij zich niet laat verleiden tot ongefundeerde
uitspraken of persoonlijke meningen over het incident of betrokkenen.
· Zorg ervoor dat hij/zij geen beloftes doet omtrent gemeentelijke
maatregelen die (mogelijk) niet kunnen worden waargemaakt.
31
Sociaal Calamiteiten Plan Gemeente Weert
9. Media-analyse
Tijdens een crisis wordt van een communicatieadviseur verwacht dat hij/zij de
buitenwereld (en dan vooral de belevingswereld van de burgers) kent. Een
media-analyse behoort tot de activiteiten hierbij.
De media-analyse bestaat uit een analyse van de traditionele media en
relevante internetsites. Door deze te analyseren ontstaat een beeld van de
gepercipieerde werkelijkheid van de burger. Geanalyseerd wordt wat relevante
media berichten over de (mogelijke) crisis en wat de reacties op deze
berichtgeving zijn.
Internetsites worden hierbij steeds belangrijker. De gemeente kan ook zelf een
(mogelijkheid op de eigen) site openen, die ook oproept te reageren. Zo krijgt
men een beeld van de beleving uit de eerste hand.
Ook krijgt men zo een direct resultaat te zien van de uitkomsten van de eigen
communicatiestrategie. Dit biedt weer mogelijkheden tot bijstelling,
accentverschuiving, e.d.
32
Bijlage 3 Werkprotocol SOCA-team SCP
(BOB)
Ieder incident en iedere daaropvolgende (daarop voorafgaande) maatschappelijke onrust is
uniek (zie hfst.2). Dit houdt ook in dat er geen standaardscenario's zijn te geven over de te
volgen handelingswijze bij bepaalde soorten/categorieën incidenten/ maatschappelijke
onrust.
Met dit in het achterhoofd wordt in deze bijlage een werkprotocol gegeven van zaken, die in
ieder geval door (leden van) het SOCA-team gehanteerd kunnen worden. Dit werkprotocol is
onafhankelijk van het specifieke incident, de reële of te verwachten maatschappelijke onrust
en/of de context waarin deze plaatsvinden.
Vooraf
Voorafgaand aan en leidend tot het samenroepen van het SOCA-team nemen de SOCA-
teamleden ieder afzonderlijk het volgende eigen beeld-, oordeels- en
besluitvormingproces door:11
11
Eén van de SOCA-teamleden kan door het doorlopen van dit proces komen tot het besluit om het SOCA-
team bij elkaar te roepen. De anderen kunnen dit proces doorlopen voorafgaand aan de eerste bijeenkomst
van dat SOCA-team.
---
Beeldvorming
- Wat is er gebeurd?
- Hoe is het gesteld met maatschappelijke (on)rust?
- Welke signalen hebben we ontvangen?
- Kunnen we op basis van deze signalen een gedegen beeld van de
situatie vormen?
Oordeelsvorming
- Wat en wanneer staat er (mogelijk nog) te gebeuren?
- Wat zijn de (mogelijke) gevolgen voor maatschappelijke onrust?
- Welke signalen worden opgevangen om één en ander te staven?
- Hoe ernstig en urgent is de (te verwachten) situatie?
Besluitvorming
- Initiatief nemen om het SOCA-team bijeen te roepen?
- Volstaan met nader informeren van SOCA-teampartners?
- Andere acties?
- Nadere informatievragen? Aan wie?
34
SOCA-team bijeen
Ieder lid van het SOCA-team kan het initiatief nemen om dit team bijeen te roepen.
Voorstel: Ter voorbereiding van de 1e bijeenkomst van het SOCA-team beantwoordt ieder
teamlid op één A4 de vooraf gestelde vragen (hierboven). Dit vormt de input van de 1e
bespreking.
1e SOCA-teambijeenkomst
Motivering
- Directe aanleiding
- Incident (dreigend, reëel, al dan niet in een reeks)
- Gevolgen voor en/of te verwachten maatschappelijke onrust
- Basis van ontvangen signalen
1e reacties
Andere SOCA-teamleden
- Aanleiding
- Incident
- Inschatting maatschappelijke onrust
- Door hen ontvangen signalen
Naar een gedegen beeldvorming
- Welke inzichten/signalen ontbreken (nog) voor een juiste
beeldvorming?
- Bij wie kunnen gewenste inzichten/signalen worden verkregen?
- Wat is ervoor nodig deze te ontvangen?
- Wie neemt met wie contact op hiervoor (Bijv. consulteren van de leider
van het kernteam GHOR)?
- Deadline voor te ontvangen inzichten/signalen?
- Afspraak (tijd en plaats) voor afronding beeldvorming
35
1e inschatting ernst/urgentie
- ernst
- omvang
- aard
- in tijd
Afspraken over directe stappen
- Aard aanpak/actie van directe urgentie?
- Door wie?
- Wie regelt gewenste aanpak/actie door `derden'?
Tijdsonderbreking mogelijk
Afronding gedegen beeldvorming
- Wat is er gebeurd?
- Is er sprake van een voorgeschiedenis?
- Wat zijn reeds geconstateerde uitingen van maatschappelijke onrust?
Oordeelsvorming
- Wat staat er (mogelijk nog) te gebeuren?
- Welke uitingen van maatschappelijke onrust zijn (nog) te verwachten?
- Eventuele inschatting diverse scenario's ("Als...., dan.....")
- Soorten uitingen maatschappelijke onrust
- (Mogelijk) Betrokken groepen
36
Besluitvorming
- Wel of niet daadwerkelijk verder activeren van Sociaal Calamiteiten
Plan?
- Mogelijk: zeker stellen dat acties door andere ketenpartners of
bijvoorbeeld een ander verband als rampenplan, deelplan Nazorg, e.d.
in uitvoering zijn/worden gebracht.
- Besluit over al dan niet noodzakelijk geachte uitbreiding van het SOCA-
team?
- Welke acties moeten worden ontwikkeld (zie hieronder)?
Acties
- Wat moet er worden aangepakt?
- Welk resultaat moet hiermee worden behaald?
- Wanneer moet het resultaat bereikt zijn?
- Welke actie/activiteit moet hiertoe leiden?
- Eventuele alternatieven?
- Op wie is activiteit gericht?
- Wie moet activiteit uitvoeren?
- Wie regelt dat eventuele `derde' partij deze activiteit uitvoert?
- Afronding afspraken over activiteit (Specifiek, Meetbaar, Acceptabel,
Realiseerbaar, Tijd)
- Afspraken over monitoring/terugkoppeling/evaluatie
- Wie (uit het SOCA-team) coördineert dit?
- Voor wanneer vindt terugkoppeling in SOCA-team plaats?
Afronding 1e bijeenkomst
37
Communicatie
- Communicatiedoelen
- Doelgroepen
- Communicatie-inhoud en stijlen
- Woordvoerderschap
- Tijdstippen
- (zie Bijlage 2)
Afspraken vervolgsessie
- Wanneer weer bij elkaar?
- Communicatie SOCA-teamleden tussentijds?
- Belangrijkste bespreekpunten tijdens vervolgsessie?
- Waar?
Verslaglegging
Het spreekt voor zich dat tijdens de bijeenkomsten van het SOCA-team verslaglegging wordt
gerealiseerd. Deze valt onder de verantwoordelijkheid van de gemeente. Overigens verdient
het de voorkeur verslaglegging te beperken tot een gedegen besluiten-/ afsprakenlijst (Let
wel: ook van besluiten rond beeld- en oordeelsvorming!).
Dit geldt evenzeer voor de eventuele vervolgsessies.
38
2e en vervolgsessies
Bespreking verslag/besluitenlijst 1e bijeenkomst
Afspraken en acties
- Is de actie van het SOCA-teamlid uitgevoerd?
- Heeft dit geleid tot gewenste uitvoering door `derden'?
- Is gewenste resultaat (al) zichtbaar?
- Op welke signalen is deze constatering gebaseerd?
- Is aanpassing/ andere aansturing/ alternatief gewenst of noodzakelijk?
Is uitbreiding van het SOCA-team gewenst?
Noodzaak tot andere actie(s)
- Signalen die voor andere acties pleiten?
- Welke resultaten moeten daarmee bereikt worden?
- Welke activiteit moet hiertoe leiden?
- Zijn er alternatieven?
- Wie moet actie uitvoeren?
- Wie stuurt dit vanuit het SOCA-team aan?
- SMART-afspraken
- Communicatieaspecten
Communicatie
- Terugkoppeling communicatieacties per doel, doelgroep, inhoud, stijl
en tijdstippen
Vervolgafspraken
39
Laatste bijeenkomst SOCA-team
Beeldvorming
- Wat zijn de feiten met betrekking tot
· aanleiding
afgesproken acties
·
(gewenste en gerealiseerde) resultaten?
·
- Hebben we de gewenste en noodzakelijke signalen/ inzichten op tot een
afgewogen beeldvorming te komen?
- Zijn afspraken en activiteiten uitgevoerd?
- Hoe is de communicatie verlopen?
Oordeelsvorming
- Hebben activiteiten tot gewenste resultaten geleid?
- Waar liggen knelpunten?
- Heeft communicatie bijgedragen tot deëscalatie?
- Hoe is communicatie tussen SOCA-teamleden en tussen SOCA-team en
`derden' verlopen?
Besluitvorming
- Kan worden teruggekeerd naar situatie voor SCP?
- Verbeterafspraken (+ terugkoppeling uitkomsten)
- Opheffen werking SCP
- Verslaglegging, dossiervorming en archivering (bij gemeente)
40
Bijlage 4 Realisatieproces SCP Weert
In het najaar 2007 zijn gesprekken gevoerd met de gemeente Weert o.a. om doel van een
Sociaal Calamiteiten Plan helder te krijgen en betrokken ketenpartners uit te nodigen deel te
nemen.
De partners die voor de bijeenkomsten zijn uitgenodigd, waren vertegenwoordigers van:
gemeente (veiligheid, welzijn, communicatie, sociale zaken), PUNT Welzijn, algemeen
maatschappelijk werk, GGD, RCGGZ, politie, openbaar ministerie, Veiligheidshuis,
woningbouwvereniging, horecaondernemersvereniging, bureau jeugdzorg, sector veiligheid,
Koninklijke Militaire School, scholen voor voortgezet onderwijs en basisonderwijs, bureau
slachtofferhulp, Vereniging van Nederlandse gemeenten, FORUM, Ministerie van BZK (stagiair),
Capgemini.
Op 10 januari 2008 is een 1e bijeenkomst georganiseerd. Voornaamste onderdelen van
gesprek waren:
- Kennismaking
- Introductie in het onderwerp (presentaties o.a. over `de zin en onzin van
rampenplannen') en doel van Sociaal Calamiteiten Plan
- Rollenspel, waarin een fictief incident aanleiding is om enkele partijen op initiatief
van de gemeente bijeen te roepen en te bespreken welke acties gewenst zijn.
- Brainstorm over soorten sociale calamiteiten en mogelijke vormen van
maatschappelijke onrust in relatie tot Weert
- Inventarisatie over mogelijk nog te betrekken organisaties en/of instellingen.
Ter voorbereiding van de 2e bijeenkomst 14 februari 2008 is een nadere uiteenzetting
gegeven van categorieën sociale calamiteiten en ook een 1e voorstel over stappen, die
onderdeel zouden moeten uitmaken van een Sociaal Calamiteiten Plan. Op basis van dit
voorstel is besproken welke informatie noodzakelijk is om beeld- en oordeelsvorming te
realiseren en door wie/ waar vandaan deze informatie verstrekt kan worden in Weert.
Ook is tijdens deze 2e bijeenkomst aandacht gevraagd voor de noodzakelijke afspraken
omtrent communicatie en woordvoerderschap. Hierbij is afgesproken dat de
verantwoordelijkheid hiervoor en het woordvoerderschap in eerste instantie bij de gemeente
ligt.
In de 3e bijeenkomst 3 april 2008 is nader ingegaan op een concretisering en uitwerking
van een concept SCP. Hierbij is o.a. veel aandacht geschonken aan het SOCA-team. Een ander
bespreekpunt was de verhouding van dit SCP tot bestaande rampenplan enerzijds en andere
samenwerkingsverbanden anderzijds.
Op 1 april 2008 is een informatieve bijeenkomst georganiseerd met het college van B&W van
Weert. Na een presentatie van het concept SCP in zoverre deze inmiddels was ontwikkeld, is
vooral gesproken over de te hanteren werkwijze door het SOCA-team, alsmede de verhouding
tussen SCP en rampenplan.
41
Uit beide laatste bijeenkomsten (met college van B&W en de 3e bijeenkomst met
ketenpartners) kwam nadrukkelijk de behoefte naar voren aan een soort
scenario/stappenplan over de werkwijze van het SOCA-team. Hiertoe is het werkprotocol (zie
bijlage 4) ontwikkeld.
In een speciale bijeenkomst van de auteurs met medewerking van Petra Bulk, gemeente
Weert (21 april 2008) is uitvoerig ingegaan op opzet en inhoud van het SCP. Hierbij is
genoemde werkprotocol van het SOCA-team verder uitgewerkt. Vervolgens is deze in
conceptvorm verder geformuleerd en besproken.
Tenslotte is een concept SCP Weert voorgelegd aan de partners. Commentaar en aanvullingen
zijn hierna verwerkt. Een bijna definitieve versie is nogmaals besproken in kleiner verband op
22 oktober 2008. Dit leverde uiteindelijk het definitieve SCP-voorstel aan het college van B&W
op.
42
---- --
Gemeente Weert