Heilig moederschap, over de strijd van hiv-besmette vrouwen in Vietnam
22/09/2008 08:00
Stichting MCNV
Heilig moederschap
In april 2004 richtte Pauline Oosterhoff, zelf zwanger van haar tweede kind, de Sunflowergroep op. De eerste zelfhulpgroep voor HIV geïnfecteerde moeders in Vietnam. Samen met een Vietnamese vrouwelijke arts, vier HIV-positieve vrouwen en met hulp van het Vietnamese Rode kruis. AIDS medicijnen waren net verkrijgbaar in de ziekenhuizen, maar de vrouwen durfden een bezoek aan de arts niet aan, uit angst voor discriminatie en sociale uitsluiting van hun gezin.
Deze angst was en is geen hersenspinsel, maar realistisch aangezien de HIV-besmetting vooral voorkomt onder sociaal gestigmatiseerde jonge mannelijke heroïne verslaafden. Heroïne is illegaal en verslaving wordt gezien als een 'groot sociaal kwaad'. De groeiende groep vrouwen die besmet zijn met HIV zijn zelf meestal niet verslaafd, maar via seksueel contact geïnfecteerd door hun man. Voor het huwelijk waren de vrouwen niet op de hoogte van het verslavingsprobleem van de echtgenoot. Vaak komen de vrouwen er pas achter als zij zwanger zijn en een prenatale test ondergaan waaruit de besmetting blijkt of omdat het kind of de man met AIDS in het ziekenhuis beland.
Het ziekenhuispersoneel dat betrokken is bij de HIV-positieve vrouwen weet niet hoe om te gaan met de situatie en de Vietnamese overheid gaat ervan uit dat de nazorg gegeven wordt door gezondheidspersoneel in de buurt waar de vrouwen wonen. De uitslagen van de HIV-testen komen terecht bij het gezondheidspersoneel in de buurt en ook zij weten veelal niet wat te doen en praten er niet over met de vrouwen zelf. Soms krijgen de vrouwen de uitslag via hun schoonmoeder of via iemand anders uit de buurt. Uit angst en onwetendheid om zelf besmet te raken, worden de HIV- positieve vrouwen buitengesloten, als paria's gemeden, en niemand wil meer samen met hen aan een tafel eten of de gemeenschappelijke douche gebruiken.
Ondanks het feit dat ze besmet zijn door hun man, krijgen de vrouwen de schuld omdat zij het slechte nieuws en de schaamte hebben binnengehaald. Vrouwen geven zichzelf ook vaak de schuld en zien het als hun taak om de goede naam van hun schoonfamilie te bewaren door binnen te blijven. De Sunflowers, zoals de vrouwen zichzelf noemden, maakten zelf een eind aan hun sociale isolement, en hielpen ook andere vrouwen om plannen te maken voor zichzelf en hun gezinnen.
Nu, vier jaar later zijn er zes Sunflower-groepen in vier provincies met samen ongeveer 2000 mensen die elkaar wekelijks ontmoeten. Via de groepen krijgen vrouwen toegang tot behandeling met gratis virusremmende middelen voor zichzelf en hun gezinnen, medicijnen om tijdens de geboorte de overbrenging van het virus op het kind te voorkomen, en toegang tot netwerken van andere diensten zoals microkredieten, opleidingen en juridische bijstand.
De 'vrouwen van het eerste uur' werken momenteel allemaal als adviseurs samen met de Vietnamese overheid en strijden met advocaten om de belangen van HIV positieve vrouwen te behartigen in Vietnam. Een aantal nationale ziekenhuizen heeft Sunflower vrouwen in dienst genomen om de zorg voor Aids-patiënten in het ziekenhuis en de nazorg thuis te verbeteren. Deze vrouwen treden steeds vaker publiekelijk op, ook buiten Vietnam, een belangrijke en hoopvolle ontwikkeling in de strijd tegen HIV/Aids.
In haar proefschrift "Pressure to Bear" beschrijft Pauline Oosterhoff het veranderingsproces vanuit het standpunt van de vrouwen en de hulpverleners en vanuit zichzelf als onderzoeker en activiste. Oosterhoff volgde de HIV positieve vrouwen en hun families gedurende een langere periode (2,5 jaar in Hanoi en 1,5 jaar in Thai Nguyen). Ze is werkzaam als senior adviseur bij het Medisch Comité Nederland-Vietnam. Haar proefschrift is gebaseerd op haar dagelijks werk met de met HIV besmette vrouwen.
htttp://www.mcnv.nl