Persbericht
Competitieve doelen lokken oneerlijkheid uit
Mensen wisselen de hele dag informatie uit met elkaar. Over het algemeen kun je ervan uitgaan dat die informatie zo eerlijk mogelijk is. Want waarom zou iemand de waarheid verdraaien tijdens een beleefd praatje met de buurman? Toch is dit sterk afhankelijk van iemands persoonlijke doelen, ontdekte Marijn Poortvliet. Mensen met competitieve doelen zijn veel sneller geneigd onjuiste informatie door te spelen, omdat ze de ander zien als iemand die hun kennis en ideeën kan misbruiken. Poortvliet promoveert 13 november 2008 aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Met een beetje competitie is niets mis. Veel werkgevers stimuleren competitief gedrag zelfs door het geven van bonussen voor extra goede prestaties. Zo weet je tenslotte zeker dat werknemers écht hun best doen het maximale uit zichzelf te halen. Toch heeft deze manier van werken volgens het onderzoek van Poortvliet een groot nadeel. Mensen met zo n competitiedoel zijn er vooral op gericht om beter te zijn dan anderen. Omdat ze de ander zien als iemand die hun kennis en ideeën kan misbruiken zijn ze slecht in het delen van hun informatie. Ze zijn minder eerlijk in de informatie die ze verstrekken. Het is tenslotte niet slim om het beste weg te geven.
Wederkerigheidgedachte
Tegenover deze competitiedoelen staan zelfverbeteringsdoelen. Hierbij zijn mensen meer gericht op het proces. Ze hebben als doel hun huidige prestaties te verbeteren in vergelijking met hun vroegere prestaties. Over het algemeen zijn mensen met een zelfverbeteringsdoel veel eerlijker , zegt Poortvliet. Zij investeren juist in anderen vanuit een wederkerigheidgedachte: als ik jou goede informatie geef, kan ik ook goede informatie terugverwachten. In plaats van concurrentie, ontstaat er dus samenwerking met anderen om het eigen doel te kunnen verwezenlijken.
Gebruik informatie
Naast de eerlijkheid waarmee mensen informatie aan elkaar geven, onderzocht Poortvliet ook in hoeverre mensen de informatie van een ander daadwerkelijk gebruiken. Uit eerder onderzoek bleek dat mensen met leerdoelen sterker gemotiveerd zijn wanneer zij taken uitvoeren. Ze willen grondig begrijpen hoe een taak in elkaar zit en verdiepen zich daarvoor diep in de stof. Mensen met een competitiedoel zijn er vooral op uit om aan anderen te laten zien hoe goed ze zijn. Hierdoor zijn ze minder met de taak zelf bezig en investeren ze er ook minder in.
Niet goed in filteren
Toch is het beslist niet zo dat de informatieoverdracht per definitie beter verloopt bij zelfverbeteringsdoelen. Poortvliet: Mensen met een competitiedoel zijn op zich wel geneigd informatie over te nemen van anderen, maar alleen als ze iemand vertrouwen. Ze zijn heel achterdochtig waardoor ze de gekregen informatie niet klakkeloos aannemen. Mensen met een zelfverbeteringsdoel nemen informatie veel sneller over, maar zijn daarbij niet goed in filteren. Ze hebben minder goed in de gaten aan welke informatie ze daadwerkelijk iets hebben.
Investeren in relaties
Doordat ze beter kunnen schiften, zijn mensen met een competitiedoel op korte termijn beter af dan mensen met een zelfverbeteringsdoel. Op de lange termijn verwacht Poortvliet echter dat de prestaties in die laatste categorie beter zijn: Die mensen investeren meer in relaties met anderen. Dat betaalt zich op den duur wel terug. Daarbij merken mensen het snel genoeg als iemand stelselmatig informatie achterhoudt of oneerlijk is. De kans is groot dat iemand met een competitiedoel daardoor uiteindelijk helemaal geen informatie meer ontvangt van anderen.
Curriculum vitae
Marijn Poortvliet (Dordrecht, 1977) studeerde Sociale Psychologie in Utrecht. Poortvliet promoveert tot doctor in de Gedrags- en Maatschappijwetenschappen bij prof.dr. Onne Janssen, prof.dr. Nico W. van Yperen en prof.dr. Evert van de Vliert. De titel van het proefschrift luidt: Information Exchange Examined: An interpersonal account of achievement goals. Momenteel is Poortvliet werkzaam als universitair docent sociale- en organisatiepsychologie aan de Universiteit van Tilburg.
Rijksuniversiteit Groningen