Waterschap Aa en Maas

land van Aa en Maas

Water en cultuurhistorie in het land van Aa en Maas

Op dit moment werkt waterschap Aa en Maas aan het opstellen van beleid voor cultuurhistorie in zijn beheergebied. In de aanloop naar de waterschapsverkiezingen is een lijst samengesteld van 26 bijzondere onderwerpen en cultuurhistorische elementen. Dit overzicht van cultuurhistorisch erfgoed laat zien dat waterbeheer ook in het oosten van Noord-Brabant historisch sterk verankerd is in de samenleving. En met het oog op klimaatverandering en alle andere uitdagingen op het gebied van veilig, voldoende, schoon en natuurlijk water neemt het belang van goed waterbeheer in de toekomst alleen maar toe. Van 13 tot en met 25 november vinden de waterschapsverkiezingen plaats. Alle inwoners kunnen dan hun stem uitbrengen en invloed uitoefenen op het beleid van waterschap Aa en Maas en op een toekomst die `waterproof' is.

Water speelt van oudsher een belangrijke rol in het dagelijks leven. Als vriend en als vijand is water sterk bepalend geweest voor de inrichting van het Nederlandse landschap. Ook in `het land van waterschap Aa en Maas' is de invloed van water verankerd en zichtbaar. Denk bijvoorbeeld aan alle waterlopen, de stuwen, sluizen, gemalen, bruggen en watermolens. En aan landschappelijke structuren zoals dijken, gegraven waterlopen, verdedigingswerken en houtwallen. Restanten van de overlevingsstrategieën van onze voorouders.

CULTUURHISTORISCHE WAARDEN
De belangstelling voor het Nederlandse cultuurlandschap groeit. Het behoud van het culturele erfgoed is geen kerntaak van een waterschap, maar waterschap Aa en Maas is zich wel bewust van de bijzondere en kostbare cultuurhistorische waarden. De komende periode wordt met het project "Water en cultuurhistorie" dan ook gewerkt aan het opstellen van beleid. Dit dient als handleiding bij de omgang met cultuurhistorie in toekomstige plannen van het waterschap of plannen waarbij het waterschap betrokken is. In samenwerking met het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC), de Provincie en adviesbureau Lantschap is een inventarisatie uitgevoerd om een beeld te krijgen van het cultuurhistorische watererfgoed binnen het beheergebied waar het waterschap een (mede) verantwoordelijkheid voor heeft. Erfgoed, met een duidelijke link naar het waterschap en waterbeheer.

CULTUURHISTORIE VAN A TOT Z
Uit de inventarisatie is een lijst geselecteerd van 26 aansprekende en belangrijke onderwerpen. Deze hebben betrekking op onder meer de vorming van het landschap, de overstromingen van de Maas en ook bijvoorbeeld water als verdedigingswerk of zelfs als energiebron. Van het ontstaan van de Peelrandbreuk tot het ontstaan van de Peelvenen, van het bevaarbaar maken van de Aa tot het graven van de Zuid-Willemsvaart, ook in het land van Aa en Maas leven de inwoners al eeuwen mét en ván het water.

700 JAAR WATERSCHAP
Een bijzondere rol is weggelegd voor een bijzondere oorkonde uit 1309. Volgend jaar 700 jaar geleden, bezegelde Hertog Jan II van Brabant een oorkonde. Hierin werd de instelling van heemraden geregeld die toezicht moesten houden op de dijken, sluizen en weteringen in de Polder van der Eigen. Hiermee was het oudste waterschap van Noord-Brabant opgericht. Het zou blijven bestaan tot 1942, toen het opging in De Polder van der Eigen en Empel. Dat ging op zijn beurt onderdeel uitmaken van waterschap De Maaskant en uiteindelijk van zijn opvolger waterschap Aa en Maas.

KIJK VOOR MEER INFORMATIE EN ALLE ONDERWERPEN OP www.aaenmaas.nl/cultuurhistorie

CULTUURHISTORIE IN HET LAND VAN AA EN MAAS, VAN A TOT Z Hieronder staat de volledige lijst van 26 onderwerpen weergegeven.

A. 200 miljoen jaar gelden: vorming van het landschap; de Peelrandbreuk

B. De ijstijden: vorming van het landschap; Maasmeander de Vilt

C. 8000 jaar geleden: het ontstaan van de Peel

D. 4000 jaar geleden: de eerste boeren in het land van Aa en Maas

E. 47 na Chr.: Romeinen in Cuijk; stenen brug over de Maas

F. 1179: watermolens: water als energiebron

G. 1195: stichting van 's-Hertogenbosch, stad in een delta van rivieren

H. 1200-1300: bedijking van de Maas

I. Kastelen: water als verdediging; kasteelcomplex Deurne

J. Een oorkonde uit 1309: oprichting van het oudste waterschap van Noord-Brabant

K. 1421: Sint-Elizabethsvloed, overstromingen door de Maas

L. 1549: De Beerse Maas: overstromingen door de Maas

M. 1579: water als verdediging; vesting Heusden

N. 1637: Verdedigingswerken in en om 's-Hertogenbosch, water als strategisch verdedigingsmiddel

O. 1650: De Aa wordt bevaarbaar gemaakt

P. 1675: Heilige bron van Handel

Q. 1820: Dijkdoorbraken en plannen

R. 1826: De Zuid-Willemsvaart wordt geopend

S. 1853: Ontginning van de Peel

T. 1904: De Bergsche Maas

U. 1929: Het Van Sassegemaal

V. 1930-1940: Maaswerken

W. 1935: Normalisering van de Aa

X. 1939: Peel/Raamstelling

Y. 1979: Gemaal Gewande

Z. 2004: Waterschap Aa en Maas