Ingezonden persbericht
Persbericht
Leeuwarden, november 2008
Klinkerverzwakking in het Fries van de 15de eeuw
Promotie Versloot op studie naar mechanismen in taalverandering
Akademymeiwurker Arjen Versloot zal op donderdag 13 novimber 2008 aan de Rijksuniversiteit Groningen promoveren. De verdediging vindt plaats in de Martinikerk in Franeker, om 15.00 uur. Het proefschrift is getiteld: Mechanisms of Language Change; Vowel Reduction in 15th Century West Frisian.
Hoe komt taalverandering tot stand en is het voorspelbaar? In dit proefschrift probeert Arjen Versloot daar antwoorden op te geven aan de hand van een onderzoek naar de verzwakking van onbeklemtoonde klinkers in het Fries tussen ( 1300 en 1550. Voorbeelden van dergelijke verzwakking zijn te zien in de woorden: Oudfries setta (zetten( > Modern Fries sette en Oudfries sone (zoon( > Modern Fries soan.
Twee modellen
In het proefschrift worden twee modellen van taalverandering gepresenteerd. Model één gaat uit van duur en sterkte van klinkers in afzonderlijke woorden, niet van abstracte onderliggende fonemen. De volgorde en het ogenblik van verzwakking van klinkers blijkt dan met 95% nauwkeurigheid te voorspellen over een tijdvak van 200 jaar.
In het tweede model wordt de taalgebruiker voorgesteld als een (calculerende spreker(, die rekening houdt met wat hij hoort van anderen, een inschatting maakt van hoe iets overkomt en tegelijk een beetje (lui( articuleert. Het model voorspelt de volgorde en het ogenblik van veranderingen in uitgangen van werkwoorden en zelfstandige naamwoorden waar klinkerverzwakking een rol speelt met meer dan 90% nauwkeurigheid.
Deze uitkomsten voeden de gedachte dat taal een deterministisch, dynamisch systeem is, waarbij (grammatica( en zijn verandering het gevolg zijn van zelforganisatie in het taalsysteem.
De modellen worden gevoed met gedetailleerde gegevens uit het laatmiddeleeuwse Friese taalmateriaal, met veel nieuwe gegevens over rekking in open lettergreep, vocaalbalans, vocaalharmonie en apocope/syncope. Daarbij bleek ook dat het Fries van de 15de en 16de eeuw waarschijnlijk een toontaal was, net als het huidige Noors.
Versloot, A.P., Mechanisms of Language Change; Vowel Reduction in 15th Century West Frisian, ISBN: 978-90-78328-69-8
Noot voor de redactie,
Ingezonden persbericht