Rijksuniversiteit Groningen

The clock in the cell: entrainment of the circadian clock in Neurospora crassa

Datum: 10 november 2008

Promotie: C. Madeti Jyothi, 16.15 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Proefschrift: The clock in the cell: entrainment of the circadian clock in Neurospora crassa

Promotor(s): mw.prof.dr. M. Merrow, prof.dr. T. Toenneberg

Faculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen

Ook de schimmel heeft een biologische klok

Bladbewegingen met een dagelijkse, of `circadiane' (circa=ongeveer; diem=dag) timing zijn al 2000 jaar bekend. Tegenwoordig zijn circadiane klokken beschreven voor organismen uit bijna alle groepen levende organismen. Cornelia Madeti Jyothi deed onderzoek naar de circadiane klok in de schimmel Neurospora crassa. De klokmechanismen in dit relatief eenvoudige cellulaire systeem zijn vergelijkbaar met die van complexere organismen. Haar proefschrift is een bundeling van studies van chrono-ecologische en moleculair celbiologische aard.

Madeti onderzocht een wereldwijde collectie van natuurlijke Neurospora crassa monsters naar `chronotype' en de samenhang daarvan met de geografische vindplaats. In sommige (maar niet alle) gevallen vond zij relaties met de variatie in licht en/of temperatuur als `zeitgeber' (= externe tijdinformatiedrager). Verder vond zij in verschillende experimenten dat de tijdrelatie met de `zeitgeber' (het `chronotype') en de lengte van het ritme niet altijd correleren. Dit suggereert dat klokkarakteristieken gebaseerd zijn op verschillende posities in het circadiane systeem: verschil in chronotype kan worden veroorzaakt door verschillen in periode, maar ook door veranderingen in input of door de mate van koppeling van de klok met de output.

Enkele genetische componenten van de circadiane klok zijn bekend. Om nieuwe klokgenen te vinden paste Madeti twee methoden toe: QTL (quantitative trait loci) analyse, waarmee klokgen-kandidaten kunnen worden gevonden door gezamenlijke chromosomale uitsplitsing met een circadiaan fenotype, en door het muteren van klokgen-kandidaten. Bij een mutant waarin het klokgen `cryptochrome' ontbreekt, vond Madeti een vertraagd fenotype, wat suggereert dat cryptochrome ook in Neurospora crassa een klokgen is.

Cornelia Madeti Jyothi-Boesl (Duitsland, 1978) studeerde biologie aan de universiteit van München. Haar promotieonderzoek deed zij bij de afdelingen Chronobiology van de zowel de Rijksuniversiteit Groningenn als van de Ludwig-Maximilians-Universität in Munchen. Het werd gefinacierd door het Deutsche Forschungsgessellschaft en de RUG.