De Historische Canon van Leiden: anders dan andere canons
Veel gemeenten hadden er al een, dus kon Leiden niet
achterblijven met een eigen historische canon. Maar: `de Leidse
Canon is anders dan andere canons,' belooft redacteur Rudi van
Maanen, bijzonder hoogleraar Stadsgeschiedenis. Tijdens de
Leidse Geschiedenis Dag, op 8 november in de Hooglandse Kerk,
wordt het eerste exemplaar overhandigd aan minister Plasterk.
Afbeelding: Canon van Leiden
Vijfendertig vensters
De Historische Canon van Leiden, zoals het boek voluit heet,
biedt via vijfendertig zogenoemde vensters een blik op
belangrijke personen, gebouwen en gebeurtenissen die de
geschiedenis van de stad zijn gezicht geven. Van de komst van
de Pilgrim Fathers begin 17e eeuw tot aan de oprichting van de
3 October Vereeniging eind 19e eeuw, de lezer ziet het in woord
en beeld aan zich voorbij komen. `De canon bevat kennis die
elke inwoner van Leiden eigenlijk zou moeten willen hebben,'
zegt bijzonder hoogleraar Stadsgeschiedenis Rudi van Maanen.
Samen met collega-historici Hans Blom en Cor Smit gaf hij
inhoud aan het boek.
Leiden in vogelvlucht
Nieuw is het concept niet. Sinds de presentatie van de
Nationale Canon in 2007 door de Commissie Van Oostrom, is de
canon een beproefd recept om de burger historisch besef bij te
brengen. Toch onderscheidt de Leidse Canon zich duidelijk van
andere canons, vindt Van Maanen. `Canons zijn vaak bekritiseerd
omdat ze de geschiedenis als een verzameling van losstaande
gebeurtenissen presenteren. Daarom hebben wij de Leidse Canon
bewust breder opgezet. Naast de afzonderlijke vensters bevat
het boek een lopend verhaal over de geschiedenis van Leiden,
Leiden in Vogelvlucht. Daardoor wordt de samenhang tussen de
vensters zichtbaar.'
Afbeelding
Hoogleraar stadsgeschiedenis Rudi van Maanen: `De canon bevat
kennis die elke inwoner van Leiden eigenlijk zou moeten willen
hebben'.
Rigoureuze keuzes
Bij de samenstelling van de vensters ontkwamen de redacteuren
er niet aan om rigoureuze keuzes te maken. Zo is er voor Cees
Goedkoop, de langstzittende (inmiddels oud-)burgemeester van
Leiden, geen venster ingeruimd. De keuze van de redactie was
helder: geen vensters over levende personen. `De keuze voor
levende personen zou te beladen zijn geweest,' zegt Van Maanen,
`omdat we daarvoor nog niet genoeg historische afstand kunnen
nemen.' Een aanvechtbare keuze, geeft de historicus toe. Het is
een bezwaar dat al tegen veel eerdere canons is ingebracht: is
de samenstelling niet wat arbitrair? De makers van de Leidse
Canon hebben dit bezwaar ter harte genomen door de canon aan te
vullen met uitvoerige lijsten van opvallende gebeurtenissen,
markante gebouwen en belangrijke personen. Van Maanen: `Op deze
manier laten we niet alleen zien welke keuzes we uiteindelijk
hebben gemaakt in de vensters, maar ook uit welke opties we
hebben gekozen. Ook in dit opzicht is de Leidse Canon uniek.'
Stad en universiteit
Genoeg lastige keuzes, maar over één ding waren de makers het
in ieder geval snel eens: de Universiteit mocht niet in de
canon ontbreken. In twee vensters staat de Universiteit
centraal: één over de ontstaansperiode (rond 1575) en één over
de hoogtijdagen aan het begin van de 20e eeuw, toen meerdere
Leidse wetenschappers de Nobelprijs wonnen. Van Maanen: `De
universiteit vormt een groot deel van de identiteit van de
stad. Leiden heeft veel aan de universiteit te danken, zowel
economisch als cultureel. Veel Leidse musea zouden er
bijvoorbeeld niet zijn geweest zonder de van oorsprong
universitaire collecties.'
Afbeelding
Van Maanen: `Leiden heeft veel aan de Universiteit te danken.'
Weten waar je woont
Het zijn precies dat soort historische inzichten die de Leidse
Canon volgens Van Maanen tot een onmisbaar standaardwerk voor
de Leidenaar maken. `Wil je je verbonden voelen met een stad en
er volwaardig in meedraaien, dan is het belangrijk om de
historische achtergrond van die stad te kennen. De wereld
waarin wij wonen is niet uit het niets ontstaan. Door je te
verdiepen in de geschiedenis van je omgeving, leer je je eigen
denkbeelden relativeren en begrijp je meer van de mensen met
wie je samenleeft. Ik vind het daarom ook leuk om te zien dat
er buurten zijn waar allochtone Nederlanders belangstelling
tonen voor de buurthistorie.'
Inburgering
Van Maanen hoopt dat de Leidse canon voeding geeft aan deze
interesse. `De canon leent zich prima voor inburgering van
nieuwe Leidenaren, al dan niet van allochtone afkomst. Het is
daarom goed dat de burgemeester het initiatief heeft genomen
voor de totstandkoming van de canon. Hij heeft al laten
doorschemeren dat hij de canon aan genaturaliseerde inwoners
wil verstrekken.'
Onderwijs
Ook in het onderwijs moet de Leidse canon gretig aftrek vinden.
Van Maanen is niet bang dat leraren de canon links laten liggen
omdat die te specifiek op Leiden gericht zou zijn. `We hebben
verwijzingen opgenomen naar de tien tijdvakken die landelijk
structuur geven aan het geschiedenisonderwijs. Ook staan er
verwijzingen in naar de Nationale Canon van de commissie Van
Oostrom. We hebben er als redactie alles aan gedaan om een
document te maken waar allerlei groepen in de samenleving
makkelijk mee aan de slag kunnen.'
De Historische Canon van Leiden is te koop op de Leidse
Geschiedenis Dag, op zaterdag 8 oktober) in de Hooglandse Kerk,
na de overhandiging ervan aan minister Plasterk om 15 uur.
Vanaf maandag 10 november is het boek ook verkrijgbaar in de
Leidse boekhandel.
Afbeelding: Poster Leidse Geschiedenisdag
Informatiemarkt
Tijdens de Leidse Geschiedenis Dag presenteren historische
verenigingen uit Leiden en omstreken zich vanaf 10 uur op een
informatiemarkt in de Hooglandse Kerk. Op een centraal podium
is van alles te zien en te horen: van jazzmuziek en Leidse
dichters tot Katwijkse klederdracht. Verder zijn er diverse
discussies, lezingen, historische filmvoorstellingen en vindt
de finale van de geschiedenisquiz plaats tussen de twee
winnaars van de geschiedenisquiz voor historische verenigingen
in Noord- en Zuid-Holland. Ten slotte viert de Vereniging Oud
Leiden haar dies en presenteert zij haar honderdste jaarboekje.
Toegang is gratis.
Meer informatie
+ Leidse Canon
+ Leidse Geschiedenis Dag
(4 november 2008/Tristan Lavender)
4/11/2008
Universiteit Leiden