Kamerbrief inzake bezoek aan China
06-11-2008 | Kamerstuk | Nederlands Ministerie van Buitenlandse Zaken
Graag informeer ik u mede namens de minister-president over het bezoek
dat hij van 23 tot 29 oktober 2008 aan China heeft gebracht. De
minister-president werd bij onderdelen van het bezoek begeleid door
minister Verburg, staatssecretaris Heemskerk en mijzelf. Doelstelling
van het bezoek was een verdere impuls te geven aan de bilaterale
betrekkingen op politiek, economisch en maatschappelijk gebied. Met
het bezoek is het bilaterale partnerschap, dat voor Nederland en China
van strategisch belang is, bestendigd.
Officiële gesprekken
De minister-president sprak met de Chinese premier Wen Jiabao over de
bilaterale betrekkingen op diverse terreinen. Zij constateerden dat de
bilaterale betrekkingen uitstekend waren. Er is een basis van
wederzijds vertrouwen en wederzijds respect, hoewel Nederland en China
op sommige onderwerpen van mening verschillen. Ondanks verschillende
achtergronden was er een goede basis voor nauwere samenwerking, aldus
Wen. Volgens Wen was de relatie met Nederland van strategisch,
langetermijn belang. Beiden onderstreepten het belang van gelijkheid,
vertrouwen en wederzijds respect.
Er vond een intensieve gedachtenwisseling over de mensenrechten
plaats. De minister-president benadrukte het belang van vrijheid van
meningsuiting. Hij vroeg aandacht voor de positie van
mensenrechtenverdedigers en gaf aan dat grotere transparantie van
groot belang was. Daarom zouden burgers ook misstanden moeten kunnen
signaleren op terreinen als milieu en HIV-aids. Wen wees erop dat
China naast economische ook politieke hervormingen doorvoerde om
groei, sociale gelijkheid en rechtvaardigheid te bereiken. De
minister-president zei tevreden te zijn over de programma's met China
inzake juridische samenwerking. Wen zag de toekenning van rechtsmacht
aan het Hooggerechtshof bij de doodstraf als onderdeel van de
juridische hervormingen. China was nu zorgvuldiger bij de toepassing
van de doodstraf. Ook vroeg de minister-president om aandacht voor de
positie van minderheden. Wat betreft Tibet sprak hij, met verwijzing
naar het gesprek bij de Olympische Spelen, de hoop uit dat op korte
termijn nieuwe contacten zouden plaatsvinden met de gezanten van de
Dalai Lama. Wen benadrukte dat China respect had voor de Tibetaanse
cultuur.
Wen zei dat China net als Nederland hecht aan de mensenrechten. China
was bereid de intensivering van de dialoog en samenwerking met
Nederland op mensenrechtengebied voort te zetten. Daarbij ging het er
in zijn ogen om het wederzijds begrip te bevorderen. Zowel Wen als de
minister-president wezen op de dialoog tussen beider
mensenrechtenambassadeurs, die binnenkort weer zal plaatsvinden. De
minister-president benadrukte dat Nederland constructief, kritisch en
betrokken is ten aanzien van de mensenrechtensituatie in China. Hij
wees op het belang van vrijheid van religie. Bezoeken zoals dat van de
State Administration for Religious Affairs waren van belang om de
dialoog met elkaar over vrijheid van religie te voeren. Daarnaast zei
hij dat ratificatie van het BuPo-verdrag belangrijk was. Het bezoek
van de delegatie van het Nationaal Volkscongres aan Nederland was
hiervoor nuttig. Wen stelde dat de Chinese autoriteiten hard werkten
om de verschillen tussen de nationale wetgeving en het BuPo-verdrag te
verkleinen. Daarmee zal het ratificatieproces worden versneld. Op het
gebied van persvrijheid was de behandeling van buitenlandse
journalisten volgens Wen een voorbeeld van het beleid van "opening
up". De minister-president pleitte ervoor deze verruiming ook toe te
passen op de situatie voor Chinese journalisten.
Op economisch gebied spraken de minister-president en premier Wen hun
tevredenheid uit over de goede samenwerking op landbouwgebied en de
ondertekening van het varkensprotocol, dat later die dag door minister
Verburg en haar Chinese collega plaatsvond. Zij spraken de hoop uit
dat op basis daarvan de bilaterale handel in varkensvlees spoedig tot
stand zal komen. De minister-president wees ook op het belang van een
intensievere samenwerking op het gebied van zaadveredeling, sierteelt
en biotechnologie. Daarbij was bescherming van kwekersrecht een
belangrijk aspect. Voorts moedigde hij Chinese investeringen in
Nederland aan.
De minister-president en premier Wen spraken ook over de financiële
crisis. De minister-president riep op tot meer samenwerking op het
gebied van toezicht, risicomanagement, informatie-uitwisseling en
beleidsafstemming, ook in multilateraal verband. Volgens premier Wen
moest de internationale gemeenschap meer maatregelen nemen om het
macro-economisch beleid te versterken.
In hun gesprek tijdens een courtesy call op 23 oktober benadrukten de
minister-president en president Hu de goede betrekkingen tussen
Nederland en China. President Hu waardeerde de samenwerking op
maatschappelijk en juridisch gebied, die heeft bijgedragen aan
juridische hervormingen in China. De minister-president verwees naar
de resultaten van het gesprek met premier Wen inzake mensenrechten.
Ook gaf hij aan dat China een belangrijke rol kon spelen bij het
bevorderen van de stabiliteit op financiële markten. President Hu
bevestigde dat China met de internationale gemeenschap zal blijven
samenwerken om dit te bevorderen. Hij pleitte voor nauwere
samenwerking tussen de EU en China op dit punt. Ook spraken de
minister-president en president Hu over de goede samenwerking op
landbouwgebied.
Met vice-president Xi Jinping sprak de minister-president over de
bilaterale relaties en de toekomstige ontwikkeling van China. Volgens
beiden moesten de banden op economisch en politiek gebied verder
aangehaald worden. De minister-president signaleerde de goede
samenwerking op onder andere het gebied van juridische
samenwerkingsprojecten. Vice-president Xi stelde dat China vast zal
houden aan het hervormings- en opendeurbeleid en zich blijft
committeren aan het pad van vreedzame ontwikkeling. De organisatie van
de Olympische Spelen had het Chinese zelfvertrouwen veel goed gedaan.
Volgens hem was China een verantwoordelijke speler op het
internationale toneel.
Mensenrechten
De minister-president en ik hebben een gesprek gevoerd met
mensenrechtenexperts op het gebied van vrijheid van religie, vrijheid
van meningsuiting en arbeidsrecht. Zij gaven aan dat op het gebied van
individuele godsdienstbeleving de afgelopen 30 jaar grote vooruitgang
was geboekt. Wat betreft de positie van de huiskerken, die zich
onttrekken aan registratie, proefden zij enige beweging in het beleid
van de Chinese autoriteiten. De aandacht van de internationale
gemeenschap voor dit thema droeg daaraan bij. Op het gebied van
vrijheid van meningsuiting zagen zij over het algemeen een verbetering
voor de media en vrije nieuwsgaring. Geleidelijk lijken de Chinese
autoriteiten zich bewust te raken dat een ongefilterde weergave van
het nieuws een positieve bijdrage kan leveren aan de beeldvorming over
China. De Olympische Spelen hadden vooral positieve gevolgen gehad
voor de buitenlandse media. De experts gaven alle aan dat het
belangrijk was vooral de dialoog met de Chinese autoriteiten te zoeken
en niet het instrument van sancties te gebruiken. Daarbij moest de
juiste toon worden getroffen.
Ik heb zelf vertrouwelijke gesprekken gevoerd met drie
mensenrechtenverdedigers: de advocaat Teng Biao, de huiskerkactivist
Fan Yanfeng en de anti-aidsactivist Wan Yanhai. Ik heb hierin mijn
respect uitgesproken voor hun moed en vastberadenheid. Zij gaven aan
dat de mensenrechtensituatie de afgelopen 20 jaar vooruit is gegaan,
al blijven aanzienlijke verbeteringen nodig. Zij benadrukten dat het
belangrijk was dat de internationale gemeenschap op een constructieve
wijze het belang van verbetering van de mensenrechtensituatie bij de
Chinese autoriteiten aan de orde moesten stellen. Daarbij ging het om
mensenrechten, ratificatie van internationale verdragen en versterking
van de rechtsstaat. Daarnaast gaven zij aan dat verandering van de
situatie in China vooral van binnenuit moest komen. Vanzelfsprekend
hebben wij ook van gedachten gewisseld over hun persoonlijke situatie.
Op basis hiervan kom ik tot de conclusie dat deze sinds de Olympische
Spelen iets is verbeterd.
Ik heb ook met een ngo-vertegenwoordiger gesproken over de situatie in
Tibet. Sinds het einde van de onlusten eerder dit jaar hing er een
gespannen sfeer en was het moeilijk voor ngo's om hun werkzaamheden
voort te zetten. De controle door politie en het leger was sinds de
Olympische Spelen nauwelijks verminderd. Zorgvuldige en begripvolle
druk van de internationale gemeenschap zou een bijdrage kunnen leveren
aan verbetering van de situatie. De ngo-vertegenwoordiger gaf aan dat
aandacht voor het behoud van de cultuur en het milieu in Tibet van
essentieel belang was.
De minister-president besteedde voorts aandacht aan de praktische
invulling van de samenwerking tussen Nederland en China op het gebied
van versterking van de rechtsstaat door een bezoek te brengen aan het
"Labour Law Service Centre" in Shanghai en dit formeel te openen. Dit
centrum wordt door Nederland gesteund en biedt gratis juridische
bijstand aan (migranten)arbeiders. In een toespraak op Peking
University koppelde de minister-president de Nederlandse visie op de
ontwikkeling van de democratische rechtstaat aan het streven van de
Chinese regering naar een harmonieuze samenleving. Hij ging daarbij in
op drie elementen die daarbij van belang zijn, namelijk een levendig
maatschappelijk middenveld, rule of law en bescherming van de
mensenrechten.
Economie
De minister-president sprak tijdens zijn bezoek samen met
staatssecretaris Heemskerk een groot aantal Nederlandse en Chinese
ondernemers. Zowel in Peking als in Shanghai vonden in kleine en
grotere kring bijeenkomsten plaats waarbij de minister-president zich
liet informeren over het huidige zakenklimaat. Tegelijkertijd
ondersteunde hij door zijn aanwezigheid en belangstelling de relaties
tussen Nederlandse en Chinese bedrijven. Bijzondere aandacht was er
voor landbouw (een seminar over groene genetica), duurzame energie
(een seminar georganiseerd door Tsinghua universiteit en TU Delft).
Nederland is met een goed bezochte bijeenkomst over investeren in ons
land bij belangrijke besluitvormers duidelijk op de kaart gezet.
Daarnaast ondertekende minister Verburg een varkensprotocol, waarmee
de export van agrarische producten naar China een impuls krijgt.
Ook heeft de minister-president uitgebreid aandacht besteed aan de
financiële crisis. Naast de genoemde officiële gesprekken sprak hij
onder andere met belangrijke Chinese bankiers en vertegenwoordigers
van Nederlandse financiële instellingen in Shanghai. Gesprekspartners
voorzagen grote gevolgen van de financiële crisis voor de reële
economie. Hoewel het effect ook in China voelbaar zou zijn, verwachtte
men dat de terugvallende export in China voor een goed deel zou kunnen
worden opgevangen door het stimuleren door de overheid van de
binnenlandse vraag. Daarnaast hadden de toezichthouders hun toezicht
op Chinese vestigingen van buitenlandse banken en verzekeraars
verscherpt.
Maatschappij
In Peking bracht de minister-president een bezoek aan een
fysiotherapiecentrum dat door Nederland wordt ondersteund via de
Aziëfaciliteit voor China. Tijdens dit bezoek besteedde hij ook
aandacht aan de slachtoffers van de aardbeving in Sichuan. De op te
leiden fysiotherapeuten zullen onder andere in het aardbevingsgebied
worden ingezet voor de nazorg van de vele gewonden. De
minister-president onthulde voorts samen met staatssecretaris
Heemskerk officieel het ontwerp van het Nederlandse paviljoen voor de
wereldtentoonstelling 2010 in Shanghai, die in het teken van
duurzaamheid en waterbeheer staat. Tot slot hield staatssecretaris
Heemskerk bij de China Europe International Business School een lezing
over maatschappelijk verantwoord ondernemen.
De minister van Buitenlandse Zaken,
Drs. M.J.M. Verhagen
* Ministerie van Buitenlandse Zaken
* Bezuidenhoutseweg 67
* Postbus 20061
* 2500 EB Den Haag
* Tel.: 070-3 486 486
* Fax: 070-3 484 848
* Internet: www.minbuza.nl
Ministerie van Buitenlandse Zaken