30-10-2008
Antwoord op Kamervragen over Wervingsbonus Defensie
Vraagsteller: De vaste commissie voor Defensie
Ministerie van Defensie
Postbus 20701
2500 ES Den Haag
Telefoon (070) 318 81 88
Fax (070) 318 78 88
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer
der Staten-Generaal
Plein 2
2511 CR Den Haag
Datum 30 oktober 2008
Ons kenmerk P/2008028448
Onderwerp Wervingsbonus Defensie; reactie op verzoek 08-DEF-B-170
Hierbij bied ik u op verzoek van de vaste commissie voor Defensie de resultaten aan van de
benchmark met een aantal vergelijkbare organisaties en buitenlandse krijgsmachten die
reeds langer een systeem van wervingsbonussen toepassen (verzoek met kenmerk 08-DEF-
B-170).
De benchmark vormde integraal onderdeel van de interne advisering en was geen
afzonderlijk onderzoek, zoals de commissie kennelijk veronderstelt. Toezending van de
benchmark als zodanig is derhalve niet mogelijk. Wel zal ik in deze brief uitgebreider ingaan
op de belangrijkste bevindingen. In verband met de vertrouwelijkheid zijn de resultaten van
een aantal organisaties anoniem verwerkt. De opzet van de benchmark laat slechts in
beperkte mate toe causale verbanden te leggen tussen de verschillende werkwijzen en de
mate van succes. Wel hebben de werkwijzen bruikbare inzichten opgeleverd op grond
waarvan de wervingsbonus bij de Nederlandse krijgsmacht gestalte is gegeven.
Doel en reikwijdte
Het doel van de benchmark was het vergelijken van de inrichting en uitvoering van een
wervingsbonus bij andere organisaties. Op grond van een aantal criteria zijn diverse
referenten benaderd: een multinational, een politiekorps, een gemeente en de krijgsmachten
van het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. Al deze organisaties beogen met een
systeem van wervingsbonussen hun personeel aan te moedigen nieuwe medewerkers te
werven in ruil voor een beloning.
Pagina 1/4
Ministerie van Defensie
Overigens blijkt uit contacten van Defensie met andere bedrijven dat vele in verband met de
krapte op de arbeidsmarkt een systeem van wervingsbonussen hanteren. De benchmark is
samengesteld aan de hand van zowel schriftelijke als mondelinge informatie op basis van
vragenlijsten.
Resultaten benchmark
Wervend personeel
Uit de benchmark is gebleken dat de referenten verschillend omgaan met de vraag welk
personeel in aanmerking komt voor de bonus. De Amerikaanse krijgsmacht hanteert de
bonus uitsluitend voor wervingspersoneel. De luchtmacht en het korps mariniers van het
Verenigd Koninkrijk sluiten medewerkers van de afdeling recruitment juist uit. Bij de
multinational en de gemeente hebben Human Resources medewerkers geen recht op een
bonus, terwijl bij het politiekorps iedere medewerker voor de bonus in aanmerking komt. Er is
uit de benchmark derhalve geen uniforme aanpak te halen. Met het oog op een zo eenvoudig
mogelijke invoering heeft Defensie er in deze pilot voor gekozen al het personeel in
aanmerking te laten komen voor de bonus.
Geworven personeel
Bij de meeste organisaties gaat het om functies die moeilijk te vervullen zijn, zoals op het
gebied van ICT, techniek of financiën. Enkele organisaties keren een bonus uit voor alle
vacatures. Aangezien de tekorten bij het militaire personeel groter zijn dan bij het
burgerpersoneel, heeft Defensie ervoor gekozen alle militaire functies in aanmerking te laten
komen voor een bonus, evenals specifieke burgerfuncties in schaarse categorieën.
Moment van uitkeren
Met uitzondering van de luchtmacht en het korps mariniers in het Verenigd Koninkrijk keren
de organisaties de wervingsbonus uit nadat de geworven medewerker is aangesteld. In de
Britse praktijk wordt de premie uitgekeerd wanneer een medewerker het grootste deel van de
opleiding heeft voltooid. Alle premies worden tegelijkertijd met het salaris uitbetaald. Defensie
kiest ervoor de bonus uit te keren zodra de kandidaat werkelijk inzetbaar is, dus zodra de
initiële opleiding is voltooid. Voor lange initiële opleidingen geldt dat de bonus wordt
Pagina 2/4
Ministerie van Defensie
uitgekeerd indien de kandidaat na een jaar nog deelneemt aan de opleiding. Bij burgers
wordt de bonus uitbetaald na één jaar functioneren.
Hoogte en aantal
De hoogte van de bonus verschilt per organisatie en varieert van 150 euro aan
cadeaubonnen en 1000 Britse ponden voor een reguliere, niet schaarse vacature tot 2800
euro bruto voor een moeilijk vervulbare vacature. De organisaties die meewerkten aan de
benchmark hebben meer gedetailleerde gegevens vertrouwelijk aangeleverd. Ik kan daarom
niet ingaan op de precieze hoogte van de bonussen. Het door Defensie gekozen bedrag van
1.000 euro netto, ongeacht de soort functie, ligt rondom het gemiddelde van de bedragen die
referenten uitkeren. Geen van de organisaties stelt een maximum aan het aantal bonussen
per persoon per jaar. In afwijking hiervan hanteert Defensie in de pilot omwille van een
eenvoud en de overzichtelijkheid een maximum van één bonus per werknemer per jaar. Deze
geldt, zoals gezegd, wel voor ál het personeel, en voor alle militaire functies en de schaarse
burgerfuncties.
Communicatie en voorlichting
De geraadpleegde bedrijven hebben op uiteenlopende manieren bekendheid gegeven aan
hun wervingsbonus. Voorbeelden zijn verspreiding via de lijnorganisatie, per intranet, per
email, met posters, met een aparte website of via een maandelijkse nieuwsbrief. De Britse
luchtmacht is in september 2007 begonnen met de wervingsbonus. Bijna een jaar later bleek
uit een evaluatie dat de resultaten, voornamelijk vanwege gebrekkige communicatie, niet erg
goed waren. Het personeel bleek onvoldoende van het bestaan van de bonus op de hoogte
te zijn. Defensie heeft voor de invoering van de wervingsbonus een uitgebreide
communicatiestrategie voorbereid.
Doeltreffendheid
Met uitzondering van de Britse luchtmacht hebben alle aangeschreven organisaties positieve
resultaten geboekt met de inzet van de wervingsbonus. De multinational, bijvoorbeeld, heeft
wereldwijd naar eigen zeggen tien procent van de nieuwe medewerkers te danken aan de
wervingsbonus.
Pagina 3/4
Ministerie van Defensie
Invoering Wervingsbonus
Zoals aangekondigd in de voortgangsrapportage over het Actieplan Werving & Behoud (brief
met nummer P200827092 van 15 oktober 2008) wordt de wervingsbonus bij Defensie op
1 december a.s. ingevoerd. Vooralsnog zal de regeling gelden voor een periode van twee
jaar. Eind 2009 is een eerste tussentijdse evaluatie voorzien.
Zoals uit deze brief blijkt, heeft Defensie bij de vaststelling van de bonusregeling
gebruikgemaakt van de ervaringen van andere partijen. De uiteindelijke vorm van de pilot
berust op eigen afwegingen die samenhangen met de behoefte aan een eenvoudige,
overzichtelijke aanpak en met de positie van de krijgsmacht op de Nederlandse arbeidsmarkt.
DE STAATSSECRETARIS VAN DEFENSIE
drs. J.G. de Vries
Pagina 4/4
---- --
Ministerie van Defensie