`Gemeenten schaffen welstandscommissies niet af'
Federatie Welstand verwacht meer aandacht voor ruimtelijke kwaliteit
AMSTERDAM, 20081031 -- Gemeenten zullen welstandscommissies niet afschaffen. De Federatie Welstand vertrouwt er op dat wethouders de nieuwe speelruimte zullen gebruiken om met de commissies de ruimtelijke kwaliteit en de identiteit van hun gemeente verder te versterken. Het kabinet heeft vandaag besloten om de welstandscommissie niet langer verplicht te stellen: bouwplannen moeten nog wel aan de welstandsnota worden getoetst, maar gemeenten mogen ervoor kiezen om een plan niet aan een onafhankelijke commissie, maar aan de eigen ambtenaar voor te leggen.
`Welstandscommissies zijn 110 jaar geleden door de gemeenten uitgevonden. Ze spelen een hoofdrol bij het bewaken van de kwaliteit en de identiteit van wijken en dorpen,' zegt Flip ten Cate, directeur van de Federatie Welstand, de landelijke vereniging van welstandscommissies. `Gemeenten kregen vijf jaar geleden de mogelijkheid om de welstand af te schaffen. Meer dan 99 procent van de gemeenten heeft dat niet gedaan. Er is geen reden om aan te nemen dat de gemeenten de commissies nu wel zullen afschaffen,' aldus Ten Cate. Wel gelooft hij dat de gemeenten de nieuwe speelruimte zullen gebruiken om voor eenvoudige bouwplannen de procedures te versnellen en de deskundigheid van de welstandscommissie zullen gebruiken voor de belangrijke bouwplannen die er in een stad of dorp echt toe doen.
Veel gemeenten zien het belang van een goede ruimtelijke kwaliteit: een heldere buurt-identiteit helpt mensen om zich thuis te voelen en zorgt ook voor een stabiele waardeontwikkeling van de gebouwen.
Om die identiteit te bewaken roepen bijna alle gemeenten onafhankelijke adviseurs te hulp bij de ontwikkeling van nieuwe woonwijken en de vernieuwing van oude wijken, bij de inrichting van straten en pleinen, en bij het opstellen van nieuwe bestemmingsplannen. In heel veel gevallen wordt die adviestaak ook nu al uitbesteed aan de welstandscommissie, soms ook aan adviesteams of supervisors. Ook het kabinet hecht veel waarde aan deze vorm van onafhankelijke advisering. De Federatie Welstand verwacht dat die vorm van advisering zal toenemen.
Welstand
Gemeenten zijn verantwoordelijk voor een aangenaam en aantrekkelijk woon- en leefklimaat. Zij moeten voorkomen dat de identiteit van wijken en buurten wordt aangetast en ze moeten de kwaliteit bevorderen. Hun belangrijkste instrument daarvoor is de welstandszorg.
Alle bouwplannen worden getoetst aan `redelijke eisen van welstand'. Die eisen liggen vast in de gemeentelijke welstandsnota, en verschillen van buurt tot buurt. Bij kleine, simpele plannen zoals dakkapellen en schuurtjes is het een ambtenaar die toetst, of één lid van de welstandscommissie. Grotere, ingewikkelde plannen worden door de hele commissie behandeld. Die commissie bestaat vooral uit deskundigen. In een kwart van de gemeenten zitten ook gewone bewoners in de welstandscommissie.
De commissie beoordeelt of het bouwplan past in de kwaliteit die de gemeente voor de betreffende buurt voor ogen heeft. In de nieuwe voorstellen van het kabinet vervalt de verplichting om alle plannen aan een onafhankelijke commissie voor te leggen: de welstandstoets blijft bestaan, maar de wethouder mag zelf kiezen of hij een ambtenaar inschakelt of een onafhankelijke commissie.
Onderzoek wijst uit dat meer dan tachtig procent van de mensen het belangrijk vindt dat gemeenten op de kwaliteit letten. Soms wordt er gemopperd wanneer het eigen bouwplan niet wordt geaccepteerd, maar meestal is er waardering voor de verbeteringen die er dankzij de welstandscommissie zijn aangebracht.
De welstandscommissies werken snel en efficiënt. Het advies is binnen een paar dagen, soms zelfs binnen een paar uur beschikbaar. Vertraging treedt alleen op als een bouwplan niet voldoet aan de kwaliteit die de gemeente eist, en de ontwerper daar geen rekening mee heeft gehouden. Dan moet het plan worden aangepast of het wordt zelfs helemaal geweigerd.
Overal ter wereld stelt de overheid eisen aan de kwaliteit van bouwplannen. De Nederlandse welstandsadvisering is zeker niet uniek, maar het is wel een van de oudste ter wereld. De eerste welstandscommissie, toen nog `schoonheidscommissie', werd 110 jaar geleden in Amsterdam ingesteld.
Federatie Welstand