Laat bankiers voortaan bescheiden zijn
31-10-2008 | nieuwsbericht | onderwerp: Staatssecretaris, Algemeen
Economisch Beleid
Toen ik secretaris was bij de Raad van Bestuur van ABN Amro, deed zich
daar net een cultuuromslag voor. Het tijdperk-Kalff liep af, Rijkman
Groenink nam het stokje over. Er kwam een eind aan het door consensus
gedreven bestuur van Kalff.
Voortaan zou de raad van bestuur kredietbeslissingen naar een lager
niveau delegeren. Ook zou zij langer, maar minder vaak vergaderen. Dat
leidde tot scherpere formuleringen over de strategie, met duidelijke
targets. Dat ABN Amro daarmee minder Hollands werd, riep gemengde
gevoelens op.
Toevallig zat ik naast Jean Paul Votron toen Groenink in 2000 de
reorganisatie van ABN Amro aankondigde. Daarin was voor Votron,
verantwoordelijk voor e-commerce, geen plaats meer. Ik kwam hem pas
weer tegen bij een bijeenkomst van het ministerie van Economische
Zaken met topondernemers - hij had net voor Fortis ABN Amro Nederland
overgenomen.
Ik was zelf inmiddels staatssecretaris. Vanuit die rol wil ik drie
observaties met u delen. Ten eerste bleef het vooral heel stil rond
ABN Amro, ook achter de schermen. Weinig bedrijven hadden er een
heldere opvatting over. Wat was nu beter voor de Nederlandse economie:
een ABN die opgaat in een groter geheel of een ABN die verdeeld wordt
onder drie (toen) solide banken? Had niemand een opvatting of durfde
niemand de bank te verdedigen? Ons ministerie nam een neutrale
positie in.
Ten tweede was er veel onbekend. En onbekend maakt onbemind. Op EZ
wordt de research van investeringsbanken nauwelijks gevolgd, terwijl
daar toch nuttige internationale vergelijkingen in staan. Ook over
financiële markten en alle instrumenten ontbreekt vaak kennis en
interesse. De economie van bedrijven en inkomensplaatjes en de
economie van de financiële markten staan te ver van elkaar af. Ook is
er te veel afstand tussen politici en ambtenaren, en topbankiers.
Ten derde vielen mij de emoties van veel bankiers op. Kan ons bedrijf,
ABN Amro, dat Nederlandse erfgoed, zomaar worden overgenomen? Gaat het
echt alleen om de prijs op de beurs? Word ik als bestuurder of
werknemer nog wel ergens bij betrokken? Dat zijn terechte emoties.
Maar ik vond ze soms ook hypocriet. Want vonden de bankiers niet dat
overgenomen worden bij de tucht van de markt hoorde? Dat zachte
heelmeesters stinkende wonden maken? En dat slechte koersen vooral
veroorzaakt worden door mismanagement?
Het blijft ongelooflijk dat zoveel banken en goedbetaalde bankiers
met belastinggeld gered moesten worden. Ik begrijp dat een
faillissement van een bank desastreus kan uitwerken op de economie. De
redding van een bank is goed voor banen en voor spaarders. Tegelijk
snap ik ook dat 'de bakker op de hoek' pissig reageert: waarom wél
staatssteun voor die bankier en niet voor mij, als ik iets heb
verkocht dat ik niet snap en vervolgens met de rekening word
geconfronteerd? Ook hier is de bankensector nog doodstil en stuitend
weinig zelfkritisch. Ooit konden bankiers goed met geld omgaan; zij
waren betrouwbaar en stonden midden in de samenleving. Het zal nog
heel lang duren eer het vertrouwen en respect voor bankiers hersteld
is. Daarom roep ik iedereen hier op ervoor te zorgen dat de werelden
van bankiers, politici en burgers minder gescheiden zijn en dat er
meer begrip is voor elkaar. Al was het maar omdat na de
staatsdeelneming van ruim 16 miljard euro, wij met 16 miljoen
Nederlanders in feite allemaal een aandeel van 1.000 euro in ABN Amro
Fortis bezitten. Ten slotte hoop ik dat de overname van ABN Amro en
wat daarna gebeurd is bij bankiers leidt tot meer zelfkritiek en
blijvende bescheidenheid.
Frank Heemskerk is staatssecretaris van Economische Zaken en werkte
daarvoor acht jaar bij ABN Amro. Dit is een bewerking van de
toespraak die hij gisteren hield bij de presentatie van ABN Amro: De
prooi van Jeroen Smit.
Ministerie van Economische Zaken