Gezondheidsraad Nederland
Onzekerheidsfactoren bij risicobeoordeling
Dit advies gaat over wetenschappelijke ontwikkelingen die van belang
zijn voor het toepassen van zogeheten onzekerheidsfactoren bij de
bepaling van gezondheidskundige advieswaarden en bij toxicologische
risicobeoordelingen. Met zulke factoren brengt men verschillen tussen
proefdiersoort en mens, verschillen in gevoeligheid tussen mensen en
onvolkomenheden in de onderzoeksgegevens in rekening (hoofdstukken 1
en 2).
De commissie die het advies opgesteld heeft, richt het vizier op
verschillende vakgebieden en methodieken. Binnen de toxicologie groeit
het inzicht in de kinetiek en dynamiek van stoffen gestaag: men weet
steeds beter hoe de opname, verdeling, omzetting en uitscheiding van
stoffen verlopen en hoe daarbij een schadelijke interactie met
organismen kan optreden. Een scala aan moleculaire analysetechnieken,
celcultuurtechnieken en computersimulatiemodellen biedt hierbij de
helpende hand. Dergelijke methodieken maken het ook steeds vaker
mogelijk om kwalitatieve en kwantitatieve verschillen tussen proefdier
en mens te bepalen (hoofdstuk 3).
In hoofdstuk 4 gaat de commissie nader in op wat bij de huidige stand
van kennis te zeggen valt over passende numerieke waarden voor de
diverse onzekerheidsfactoren. Daarbij luidt het adagium: specifiek
waar het kan, standaard bij gebrek aan beter.
Ook in de epidemiologie gaat de aandacht uit naar nieuwe wegen om de
kwaliteit van het onderzoek en de zeggingskracht van de gegevens te
vergroten. Belangrijke ontwikkelingen zijn gevalideerde methoden voor
het schatten van blootstellingen in het verleden, het gebruik van
biomarkers (vroege effecten waarvan bekend is dat ze later optredende
gezondheidseffecten voorspellen) en statistische analysetechnieken om
gegevens uit verschillende onderzoeken te combineren. Een
onzekerheidsfactor voor het compenseren van tekortkomingen in de
gegevens kan dan kleiner of zelfs overbodig worden (hoofdstuk 5).
Een ontwikkeling die zich parallel aan dit alles voltrekt is de
opkomst van probabilistische methodieken. Het probleem bij standaard
onzekerheidsfactoren is namelijk dat men niet weet hoe conservatief de
gekozen waarden zijn. Deze moeilijkheid kan men het hoofd bieden door
niet puntschattingen maar waarschijnlijkheidsverdelingen met elkaar te
combineren. Men kan dan een lage percentielwaarde kiezen als
uiteindelijke gezondheidskundige advieswaarde. Een goede communicatie
met regelgevende instanties is hier van groot belang, omdat die deze
methodieken nog niet officieel hebben geaccepteerd (hoofdstuk 6).
Er zijn ook situaties waarin maar weinig gegevens beschikbaar zijn
over de toxiciteit van een stof. De commissie schetst enkele routes
waarlangs men dan soms toch tot een afleiding van - meestal voorlopige
of indicatieve - advieswaarden kan komen (hoofdstuk 7).
In het slothoofdstuk 8 zet de commissie haar belangrijkste
aanbevelingen kort op een rij:
* Gebruik waar mogelijk steeds allometrische schaalfactoren.
* Als op basis van informatie over de toxische werking
stofspecifieke onzekerheidsfactoren (CSAF's: Chemical-Specific
Adjustment Factors) kunnen worden vastgesteld, zijn die altijd de
eerste keus. Internationale samenwerking bij de bepaling van
CSAF's dient te worden gestimuleerd.
* Inzicht in die toxische werking is gebaat bij een ruimere
toepassing van nieuwe toxicologische analysetechnieken, zoals
(Q)SAR's en in vitro methodieken, en modelleringstechnieken, zoals
physiologically-based kinetic models.
* Parallel daaraan is een ruimere toepassing en verdere ontwikkeling
van probabilistische methodieken nodig. Hiermee kan een
belangrijke stap voorwaarts worden gezet ten opzichte van de
`klassieke aanpak', waarbij met standaardwaarden voor
onzekerheidsfactoren wordt gewerkt.
* Benaderingen om stoffen op basis van relatief weinig
toxiciteitsgegevens gezondheidskundig te kunnen beoordelen staan
de laatste jaren toenemend in de belangstelling. Het is belangrijk
om ook initiatieven op dit gebied te stimuleren en te faciliteren.
29 oktober 2008
---
Samenvatting | Persbericht PDF | PDF | Citeertitel
---