Persbericht Wageningen Universiteit: nr 075, 23 oktober 2008
PNAS-embargo tot maandag 27 oktober 23.00 uur
Liever geen zwetende buren als je wordt aangevreten
Voor hun voortbestaan is het voor planten die door rupsen of andere plantenetende insecten worden belaagd beter wanneer ze niet naast eiken, wilgen of populieren staan. Als deze bomen met veel andere planten het plantenzweet isopreen uitstoten weigeren sluipwespen die gewoonlijk op niet zwetende planten rupsen parasiteren, de aangevreten planten te hulp te schieten. De lijfwachtinsecten ruiken de SOS-geuren van de in nood verkerende plant niet goed meer. Tot die bevinding komen onderzoekers van Wageningen Universiteit met Duitse collega's in Garmisch-Partenkirchen. Zij publiceren hun resultaten in de online-editie van PNAS (Proceedings of the National Academy of Sciences) van de week van 27 oktober.
Isopreen is een soort plantenzweet dat planten vooral bij hogere temperaturen afscheiden. Het gas beschermt de plant tegen temperatuurstress die de fotosynthetische machinerie kan aantasten. Isopreen is een van de meest voorkomende geurstoffen die planten in de atmosfeer afscheiden. De stof is veelvuldig onderzocht, maar tot dusverre niet rond de interactie met insecten.
De Wageningse onderzoekers en hun Duitse collega's constateren voor het eerst dat het 'plantenzweet' isopreen de rekrutering van lijfwachten belemmert. De onderzoekers brachten een gen dat verantwoordelijk is voor de productie van isopreen in een populier over naar het onkruid zandraket dat normaal gesproken geen isopreen produceert. Dat verminderde de aantrekking van sluipwespen naar zandraketplanten die SOS-geuren verspreiden.
Isopreen blijkt geen effect te hebben op de plantenetende insecten, zo vond het onderzoeksteam. Ook beïnvloedt het isopreen-gen van de populier de SOS-geurproductie van zandraket niet. Wel vermindert de productie van isopreen de aantrekkelijkheid van de SOS-geur. Onderzoek aan de reuksensoren van de sluipwesp laat zien dat isopreen inderdaad geroken kan worden door de sluipwespen.
Planten die zelf geen isopreen produceren maar in de buurt van 'zwetende' buurplanten staan worden ook minder aantrekkelijk voor hun lijfwachten. Dit betekent dat het uitmaakt wie je buren zijn als je als plant om hulp roept. Aangezien bij hogere temperaturen isopreen-producerende planten meer isopreen verspreiden kan het effect op lijfwachtrekrutering in de toekomst in een warmer klimaat nog toenemen.