Nieuws
Twaalf jaar zonder Elfstedentocht
Kans op de Tocht der Tochten neemt verder af
24 oktober 2008 - "Komt er nog een Elfstedentocht?" Iedere winter
duikt die vraag op, maar tegenwoordig is het meer de vraag of het de
komende jaren of decennia nog eens gebeurt. De zachtere winters hebben
de kansen verlaagd, maar mogelijk blijft het nog steeds.
Kans op Elfstedentocht in deze eeuw*
Kans op Elfstedentocht in deze eeuw*
Smeltende kansen in het warmere klimaat
Hoeveel Elfstedentochten laat het klimaat van de 21e eeuw nog toe?
Geen mens kan die vraag natuurlijk exact beantwoorden maar er valt wel
aan te rekenen. Uitgaande van de nieuwste KNMI-klimaatscenario's gaat
de gemiddelde wintertemperatuur de komende jaren verder omhoog. In ons
land zal het volgens die verwachting rond het midden van de eeuw 's
winters gemiddeld tussen 0,9 en 2,3 graden warmer zijn. De laatste
vijftien jaar is de temperatuur gemiddeld al een halve graad gestegen.
Dat is veel in verhouding tot wat verder wordt verwacht. Uit onderzoek
blijkt dat de wind de laatste jaren vaker in de zachte zuidwesthoek
zat dan voorheen. Onduidelijk is nog of die afwijkende windrichting
ook een symptoom is van het veranderende klimaat. Als ook de wind
systematisch van richting verandert is de opwarming het grootst. Het
laagste KNMI-scenario is gebaseerd op een veranderend klimaat waarin
de windrichting gelijk blijft, in het warmste scenario's gaat ook de
wind uit een andere hoek waaien.
Hoe dan ook, de kans op kou in de winter wordt gewoon kleiner maar ons
klimaat blijft uitschieters naar boven en naar beneden houden zodat
een enkele echte ijswinter ook nog tot de mogelijkheden blijft
behoren. Of er dan ook een Elfstedentocht verreden kan worden hangt
natuurlijk van een heel scala aan factoren af. Het organiseren van z'n
evenement vereist natuurlijk een enorme logistiek, veel ingewikkelder
en door de grote toeloop ook veel riskanter dan in het verleden. De
verbeterde weersverwachtingen vergroten de kansen, maar de
weersomstandigheden werken door de opwarming van het klimaat helaas
minder vaak mee.
Klimaatonderzoeker en verwoed schaatser Theo Brandsma van het KNMI
ging met de IPCC -scenario's aan het rekenen. Hij komt dan voor de
komende vier decennia uit op nog zo'n 3 tot 6 Elfstedentochten. In de
tweede helft van de eeuw worden het er nog minder zodat we in de 21e
eeuw in totaal nog 4 tot maximaal 10 Elfstedentochten mogen
verwachten. Het blijft gissen natuurlijk en andere klimaatscenario's
geven ook andere uitslagen maar het lijkt er toch op dat de
Elfstedentocht nog lang geen vervlogen historie is.
Publicaties Elfstedentocht en klimaat
Theo Brandsma schreef er een artikel over in het populair
wetenschappelijke tijdschrift Zenit, dat op de KNMI-site is te vinden
(Verder lezen - Hoeveel elfstedentochten in de 21e eeuw?). Het
Planbureau voor de Leefomgeving maakte in het najaar van 2008 nieuwe
berekeningen (zie Externe links- kans op een Elfstedentocht neemt
steeds verder af).
Honderd jaar Elfstedentocht
In 1909 schreef de Friesche IJsbond voor de eerste maal een
Elfstedenwedstrijd uit. Op 15 januari 1909 werd de eerste tocht
verreden. Het jaar 2009 staat in het teken van het honderdjarig
jubileum met tal van jubileumactiviteiten. Op 4 januari is het twaalf
jaar geleden dat de laatste Elfstedentocht werd verreden, door de
combinatie van vorst en harde wind een bijzonder zware tocht. Meer
informatie over het weer en de Elfstedentochten onder nader verklaard
en onder Nieuws.
*Toelichting bij figuur
Berekende relatieve kans op een potentiële Elfstedentocht (ijsdikte in
Friesland > 15 cm) voor de 21e eeuw. De ondergrens van het IPCC komt
overeen met een temperatuurstijging van 0 graden in 1990 tot 1,4
graden in 2100. Bij het midden scenario bedraagt de stijging 3,6 en
bij bovengrens 5,8 graden in 2100. Voor de berekening is aangenomen
dat de temperatuurstijging tussen 1990 en 2100 lineair verloopt.
Bron: Explore, december 2007 en Zenit, april 2001
Eerste uitgave: 03-01-07
Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut