Eerste beelden voetafdruk zeepoklarve
Ongewenste aangroei van zeeorganismen, zoals zeepokken, op
scheepsrompen veroorzaakt jaarlijks een schade van vele miljarden
euro's. Om de aangroei te kunnen voorkomen onderzocht In Yee Phang van
de Universiteit Twente met behulp van nanotechnieken hoe zeepokken een
oppervlak koloniseren. Hij toonde daarbij voor het eerst het bestaan
van `voetstappen' van zeepoklarven aan. Phang promoveert op 24 oktober
aan de faculteit Technische Natuurwetenschappen.
Om in de toekomst de aanhechting van zeepokken op schepen te kunnen
voorkomen, moeten we weten hoe ze zich op een oppervlak hechten. In
Yee Phang onderzocht daarom het kolonisatieproces van zeepokken. Dit
begint bij de vrij bewegende larven van de zeepok.
De zeepoklarven zijn ongeveer een halve millimeter groot en hebben nog
geen schelp. Ze kunnen zwemmen, maar ze kunnen zich ook over een
oppervlak voortbewegen. Hierbij plakken ze zich tijdelijk vast door
een kleverige substantie uit te scheiden, een soort biologisch cement
op basis van eiwitten. De afdruk van dit cement op een oppervlak wordt
ook wel een `voetafdruk' genoemd. De voetafdruk bevat chemische
stoffen die andere larven aantrekken. De eerste voetstap op een
oppervlak is daarmee de eerste stap van de kolonisatie.
Het bestaan van de larvenvoetstap werd door wetenschappers al langer
vermoed, maar was tot op heden nooit direct aangetoond. Phang wist met
nanotechnieken voor het eerst de voetafdrukken van circa 30 micrometer
groot zichtbaar te maken. Hierbij maakte hij gebruik van een Atomic
Force Microscope (AFM). Dit is een microscoop die met een piepklein
naaldje een oppervlak aftast en hoogteverschillen waarneemt. Je kunt
er niet alleen extreem kleine objecten mee waarnemen, maar je kunt dit
ook doen in de oorspronkelijke omgeving, in dit geval in zeewater.
De voetstap van de zeepoklarve van circa 30 micrometer, zichtbaar
gemaakt met een Atomic Force Microscope.
De voetstap van de zeepoklarve van circa 30 micrometer, zichtbaar
gemaakt met een Atomic Force Microscope.
Zeepokken
Zeepokken zijn tweeslachtige dieren van ongeveer een centimeter groot
met een kalkskelet dat lijkt op een schelp. Net als mosselen zitten ze
verankerd op een oppervlak. De aanhechting van zeepokken op
scheepsrompen, veroorzaakt vele miljarden euro's schade per jaar. De
schelpen zorgen voor extra wrijving, waardoor het schip meer brandstof
zal verbruiken. Bovendien is het lastig en dus duur om de schelpen van
een scheepsromp te verwijderen.
Universiteit Twente
Universiteit Twente