Technische Universiteit Delft
Nederlandse eigenaar-bewoners maken optimale hypotheekkeuze
Nederlandse eigenaar-bewoners staan binnen Europa bekend als grootverbruikers van hypotheken. De wirwar van keuzes en de complexiteit van de moderne hypotheken maken dat consumenten zelf vaak worstelen met de juiste keuze. Uit een internationaal vergelijkende studie blijkt dat eigenaar-bewoners in Nederland en daarbuiten desondanks kans zien om een voor hen optimale hypotheek te kiezen.
Vaak wordt de 'suggestie' gedaan dat een hoge hypotheekschuld een indicatie is dat betrokken huishoudens bereid zijn meer risico's te lopen; en op macroniveau, dat in landen met een hoge uitstaande hypotheekschuld de risico's voor de financiële sector en de economie als geheel groter zijn. Beide noties worden ter discussie gesteld in het promotieonderzoek van Peter Neuteboom van het Onderzoeksinstituut OTB (TU Delft). Hij hoopt op maandag 27 oktober te promoveren op een vergelijking van de risicoattitude van eigenaar-bewoners. Belangrijkste aanbevelingen zijn dat financiële autoriteiten, in binnen- en buitenland, consumenten meer hulp moeten bieden bij hun hypotheekkeuze, opdat consumenten, zeker in deze onzekere tijden, meer vertrouwen en inzicht hebben in de consequenties van hun keuzes. Tevens zal meer moeten worden geïnvesteerd in betere indicatoren om (nationale) hypotheekmarkten te monitoren.
Kopers in Europa, ook in Nederland, gaan bij de financiering van hun eigen huis risicomijdend te werk en kiezen voor alternatieven met een laag risicoprofiel. Dat wil niet zeggen dat huishoudens, binnen een land, en tussen landen, dezelfde hypotheken kiezen, dan wel zouden moeten kiezen.
Drie factoren liggen hieraan ten grondslag. Ten eerste beïnvloedt de institutionele context (bv. hypotheekrenteaftrek, regelgeving, subsidies, sociale zekerheid) mede de oorzaken, de aard en omvang van de risico's van hypotheken. Daarnaast is het risicoprofiel van (potentiële) eigenaar-bewoners niet in alle landen gelijk. In sommigen landen, zoals Nederland, vindt er een uitsortering plaats waardoor alleen de rijkste en/of meest kansrijke huishoudens in de eigenwoningsector terecht komen. Daardoor kunnen zij - ondanks een hogere hypotheekschuld - toch minder risico's lopen. Ten slotte zijn, ondanks de verregaande Europese samenwerking, hypotheekmarkten nog steeds primair nationale markten. Met onder meer als gevolg dat het palet aan hypotheken waaruit eigenaar-bewoners kunnen kiezen, en de risico's die daarmee samenhangen, uiteenlopen tussen landen.
De verschillen in hypotheekgebruik binnen Europa hoeven om die redenen dan ook niet samen te vallen met verschillen in risico's en risicohouding. Gevolg is dat de grote aandacht voor landen met hoge uitstaande hypotheekschulden (bv. Nederland en het Verenigd Koninkrijk) niet in verhouding staat tot de risico's die deze positie met zich brengt voor de financiële markten. En omgekeerd, in landen met een lage uitstaande schuld (bv. Italië) zijn de risico's voor individuele eigenaar-bewoners en de financiële sector veel groter dan op grond van de relatieve omvang van de hypotheekschuld mag worden verwacht.
Publicatie
Peter Neuteboom, 2008, On the rationality of borrowers' behaviour. Comparing risk attitudes of homeowners. DUP Science, Sustainable Urban Areas 21. Amsterdam (IOS Press). ISBN 978-1-58603-918-9.
Noot aan de redactie/
Technische Universiteit Delft