22 oktober 2008
Prijs voor Letterkunde van de Vlaamse Provincies bekend!
Op voorstel van de interprovinciale jury hebben de deputaties van de provincies Antwerpen, Limburg, Oost-Vlaanderen, Vlaams-Brabant en West-Vlaanderen de Prijs voor Letterkunde van de Vlaamse Provincies 2007 toegekend aan Jean-Claude van Rijckeghem en Pat van Beirs voor hun jeugdboek Jonkvrouw en aan Sylvia vanden Heede voor haar kinderboek Vos en Haas en de dief van Iek .
Jean-Claude van Rijckeghem en Pat van Beirs ontvangen elk een bedrag van 2.478,94 euro en Sylvia vanden Heede ontvangt een bedrag van 4.957,87 euro.
De laureaten van de prijs 2007 voor jeugdliteratuur, Jean-Claude van Rijckeghem en Pat van Beirs, zullen door de deputatie van de provincie Oost-Vlaanderen worden gehuldigd en de laureaat van de prijs 2007 voor kinderliteratuur, Sylvia vanden Heede, door de deputatie van de provincie West-Vlaanderen.
Jonkvrouw van Jean-Claude van Rijckeghem en Pat van Beirs is een historisch verhaal gesitueerd in de late middeleeuwen. Om de flaptekst te citeren: het is brutaal, romantisch, avontuurlijk en onweerstaanbaar sexy . Jonkvrouw is een meeslepend verhaal dat vlot wegleest, uitstekend gedocumenteerd is, met als surplus een verfrissend rebelse hoofdpersoon.
De jury besloot om Jonkvrouw voor bekroning met de interprovinciale prijs voor jeugdliteratuur aan te bevelen.
De jonkvrouw uit de titel is niemand minder dan Marguerite van Male. Ze is veertien jaar als haar vader Lodewijk van Male, graaf van Vlaanderen, beslist haar uit te huwelijken aan Filips van Rouvre, hertog van Bourgondië. Maar de pittige jongedame heeft een veel leukere jongen op het oog, een heuse meester in de zoenkunde .
Marguerite ontpopt zich als een avontuurlijke, zelfstandige, hoogst eigenzinnige flapuit. Ze pikt het niet dat haar vader niet hoog oploopt met een dochter als erfgename van Vlaanderen. Haar onafhankelijk karakter en haar non-conformistische houding staan garant voor conflicten waar de gensters vanaf springen. (Haar hooghartigheid wordt door historische bronnen bevestigd).
Vooral Marguerite en haar vader zijn psychologisch sterk getypeerd. Hun moeilijke relatie is herkenbaar voor jonge lezers van nu: gebrek aan aandacht van de vader en de pogingen van de dochter om zijn respect te winnen.
Het verhaal is met vakkundige zwier verteld. De auteurs houden de spanning hoog met zorgvuldig geplande pointes en cliffhangers. De spitse dialogen, de schelmse, soms wat ruige humor maken er een ware pageturner van. Het onversneden leesplezier dat deze schelmenroman biedt, maakt dan ook de vraag of de auteurs wel altijd even nauwgezet met het historisch feitenmateriaal omsprongen minder relevant.
Het boek schetst een overtuigend beeld van het stedelijk leven in het veertiende-eeuwse Vlaanderen. Een bevalling, een pestepidemie, een bezoek aan een badhuis, schermlessen, bijgeloof, het kloosterleven, de waarde van boeken& - de hele middeleeuwse samenleving passeert de revue. De auteurs slagen er voortreffelijk in om de vele didactische weetjes en de historische achtergronden zo in het verhaal te verweven dat ze de spanningsboog nergens schaden.
De jury besliste ook om Vos en Haas en de dief van Iek van Sylvia Vanden Heede aan te bevelen voor bekroning met de Interprovinciale Prijs voor kinderliteratuur. Het is niet het eerste boek over Vos en Haas, maar het is wel een van de sterkste delen. De auteur bewijst hier overtuigend dat ze voor jonge lezers een bijzonder verhaal kan schrijven met een combinatie van humor en spanning.
De vanzelfsprekende en herkenbare typering van de verschillende personages is heel aantrekkelijk. Er zijn de vertrouwde hoofdfiguren: Haas kalm en sussend en Vos aardig maar toch ook geslepen. In dit boevenverhaal spelen de gemene en sluwe Jak, de sullige Neef en het eigenzinnige kuiken Iek een cruciale rol. Alle dieren hebben clichématige trekjes maar ze zijn raak en grappig getypeerd.
Leestechnisch is dit verhaal goed doordacht. Het aantrekkelijkst is de humor, niet alleen in de situaties maar vooral in het spelen met taal. Dat taalspel is er in tal van misverstanden en dubbelzinnigheden en ook in de grappige spreektaal van Iek. De versprekingen van de domme Neef kunnen bij jonge lezers aanleiding geven tot binnenpretjes om zoveel onwetendheid. De auteur schuwt het gebruik van uitdrukkingen of een wat moeilijker woord niet. Ze worden handig in de context verklaard. De auteur speelt spitsvondig met dubbele betekenissen en bouwt soms knipoogjes in.
Het verhaal is uitbundig en aanstekelijk zodat de jonge lezer blijft doorlezen. Het onderhoudende verhaal, het creatief omgaan met taal, het concept groeiboek en het mooi samengaan van tekst en illustraties, werken leesplezier in de hand. Dat is een niet te onderschatten troef in een boek voor beginnende lezers!
Prijs voor Letterkunde van de Vlaamse Provincies
In 1930 werd de Interprovinciale Commissie voor Openbare Bibliotheken en Vlaamse Letterkunde opgericht, vanaf 1983 Vlaamse Interprovinciale Commissie voor Letterkunde genoemd. Die lanceerde in 1932 de Interprovinciale Prijs voor Letterkunde of Prijs voor Letterkunde van de Vlaamse Provincies. Toen werden drie genres bekroond: een prozawerk, een jeugd- of een kinderboek, een monografie of een essay. Vanaf 1957 voerde men een cyclus van vier jaar in. Er kwam ook een prijs voor het gezamenlijk oeuvre van een auteur. Zo komen nu elk jaar twee genres in aanmerking :
* Jaar 1: proza en gezamenlijk oeuvre
* Jaar 2: jeugdliteratuur en kinderliteratuur
* Jaar 3: monografie en essay
* Jaar 4: verzenbundel en toneelwerk, tv- of radiospel
Juryleden
Voorzitter: Ludo Helsen, gedeputeerde van de provincie Antwerpen
Leden: Gaston van Camp (voor provincie Antwerpen); Daniëlle Daniëls (voor provincie Limburg); Ria de Schepper (voor provincie Oost-Vlaanderen); Jan van Coillie (voor provincie Vlaams-Brabant); Sofie de Jonckheere (voor provincie West-Vlaanderen)
Afgevaardigden van de Vlaamse Interprovinciale Commissie voor Letterkunde: Jet Marchau en Marie-Claire Verbeek-Luts
Verantwoordelijke gedeputeerde:
Ludo Helsen (CD&V)
tel. +32 (0)3 240 52 88
Afbeeldingen van de cover zijn downloadbaar op
De boeken zijn uitgegeven door Lannoo (Vos en Haas) en Clavis (Jonkvrouw)