persbericht
Amsterdam, 21 oktober
2008/100/JS
Eiwitten kondigen ontstaan darmkanker aan
Extra genen op chromosoom 20 veranderen darmpoliepen in kwaadaardige tumoren. Dat blijkt uit onderzoek van Gerrit Meijer, hoogleraar pathologie aan VU medisch centrum, en zijn groep. Deze kennis is belangrijk voor de vroege opsporing van darmkanker. Ook kan nu worden gezocht naar geneesmiddelen die de verandering van darmpoliepen in kwaadaardige tumoren kunnen tegengaan. De bevindingen van de onderzoeksgroep zijn onlangs gepubliceerd in GUT online.
Via microarray experimenten onderzocht het team eerst precies welke gebieden van chromosoom 20 extra aanwezig zijn in darmkanker en kwaadaardige poliepen. Vervolgens keken de onderzoekers welke van de honderden genen die in deze gebieden liggen ook daadwerkelijk meer mRNA produceerden en of dit leidde tot een toename van de hoeveelheid eiwit, de actieve component in de cel. Uit de analyses bleek dat zeven genen actiever werden naarmate er meer kopieën van chromosoom 20 aanwezig waren. Van twee daarvan was al eerder bekend dat ze een rol spelen bij darmkanker, maar dat deze twee genen, samen met de vijf andere, belangrijk zijn bij de kwaadaardige ontaarding van darmpoliepen, en het mechanisme erachter, is nu pas vastgesteld. Op basis van de activiteit van deze genen kon bijna 90% van de goed- en kwaadaardige tumoren op moleculair niveau van elkaar worden onderscheiden.
Poliepen van de dikke darm komen veel voor bij mensen boven de 60 jaar. Een klein deel van deze darmpoliepen, circa 5%, kan uitgroeien tot een kwaadaardige tumor. Het was al bekend welke genen belangrijk zijn bij het ontstaan van goedaardige darmpoliepen, bijvoorbeeld het APC gen, maar niet welke genen betrokken zijn bij de verandering van goedaardige naar kwaadaardige tumoren, oftewel kanker. Bij poliepen die kanker worden, zijn veranderingen vastgesteld, zoals extra kopieën van delen van chromosoom 20. Op basis hiervan was te verwachten dat het mRNA dat in dat gebied wordt geproduceerd teveel eiwit aanmaakt van een of enkele genen. Deze eiwitten spelen een rol bij de kwaadaardige ontaarding van een darmpoliep. Er liggen echter meer dan 800 genen op chromosoom 20.
Deze nieuwe kennis wordt momenteel gebruikt om nieuwe methoden te ontwikkelen voor de vroege opsporing van darmkanker. Wanneer darmkanker in een vroeg stadium wordt opgespoord is heel vaak genezing mogelijk. Daarom zal een bevolkingsonderzoek de sterfte aan darmkanker sterk verminderen.
Gerrit Meijer is hoogleraar pathologie en doet onderzoek naar nieuwe methoden voor vroege opsporing van darmkanker. Voor meer informatie zie
VU Medisch Centrum