Universiteit van Tilburg
Rechten Europese uitkeringsgerechtigden in dertig jaar beperkt
De rechten van uitkeringsgerechtigden in Europa zijn in de afgelopen bijna dertig jaar beperkt en het niveau van de uitkeringen is gedaald. Dit is het resultaat van constante hervormingen van wetgevingen binnen de verzorgingsstaat, stelt onderzoekster Minna van Gerven. Zij promoveert op 17 oktober promoveert bij de faculteit Sociale Wetenschappen van de Universiteit van Tilburg.
Belangrijkste instituten van de verzorgingsstaat zoals de werkloosheids- en arbeidsongeschiktheidsverzekeringen en bijstandsuitkeringen zijn veel minder statisch dan we denken. De inhoud van de wetten in diverse Europese landen is de afgelopen decennia vaak gewijzigd en de landen hebben ook drastische hervormingen kunnen doorvoeren op het gebied van sociale voorzieningen. Minna van Gerven laat zien dat bij het verstrekken van uitkeringen er steeds meer wordt gelet op het arbeidsvermogen van een persoon: of en hoe hij het snelst weer aan het werk kan. Daarbij is het niveau van de uitkeringen omlaag gegaan en richt de uitkering zich meer op bepaalde groepen, zoals volledig arbeidsongeschikten en werklozen. Van Gerven deed haar onderzoek in Groot-Brittannië, Finland en Nederland en vergeleek de trends in de verschillende landen over een periode van 26 jaar. Ze onderzocht de nationale wetten en uitkeringsprogramma's. Daarbij kwamen bijvoorbeeld de duur van het recht op uitkering en de hoogte van het bedrag aan bod, veranderende criteria voor het aannemen van werk en het arbeidsverleden.
Individualisering
Van Gerven toont aan dat de hervormingen steeds meer leiden tot individualisering, omdat de rechten en plichten verbonden worden aan de achtergrond van de uitkeringsgerechtigde (zoals het arbeidsverleden en werkzoekgedrag). Dit is ten koste gegaan van de rechten van de groep uitkeringsgerechtigden als geheel. En daarmee ook van de hoogte van de uitkeringen. Van Gerven beschrijft ook de onderlinge verschillen van de landen. Zo is het Britse systeem van verzekeringen teruggekeerd naar minimum bescherming van bijna bijstandsniveau. In Nederland zijn de uitkeringen steeds meer afhankelijk geworden van arbeidsverleden en herintreding op de arbeidsmarkt. Het Finse systeem van basisverzekeringen tenslotte is zoveel mogelijk behouden gebleven, al speelt daar ook het criterium van werk bij het vastleggen van de uitkeringsrechten. Daarmee wordt duidelijk dat de trend van ontwikkelingen van de verzorgingsstaat in Europa is dat de rechten van uitkeringsgerechten worden beperkt, terwijl de plichten toenemen.
Minna van Gerven (1974, Finland) promoveert bij het departement Sociologie van de Faculteit van de Universiteit van Tilburg. Ze studeerde sociaal beleid aan de Universiteit van Tampere (te Finland) en is momenteel werkzaam bij het AIAS (Amsterdam Institute for Advanced Labour Studies) als onderzoeker.