Rijksuniversiteit Groningen

Influence of perinatal environment on health and disease: an inventory in rats

Datum: 17 oktober 2008

Promotie: mw. A.C.M. Heinsbroek, 16.15 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Proefschrift: Influence of perinatal environment on health and disease: an inventory in rats

Promotor(s): prof.dr. G. van Dijk, prof.dr. A. Scheurink

Faculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen

Stress en vet eten tijdens de zwangerschap verhogen bij ratten het risico op overgewicht en diabetes bij de nakomelingen. Dit lijkt vooral samen te hangen met een lagere gevoeligheid voor insuline. Het wordt niet veroorzaakt door een verminderde kwaliteit van de moederzorg tijdens de zoogperiode: deze was juist verhoogd in gestresste moeders en moeders met een vet dieet. Overgewicht tijdens de zwangerschap heeft geen invloed op insulinegevoeligheid, maar verhoogt wel het lichaamsgewicht van de nakomelingen. Dit blijkt uit het promotieonderzoek van Angelique Heinsbroek.

Het aantal mensen met ernstig overgewicht en diabetes, de belangrijke kenmerken van het metabool syndroom, stijgt snel. Voor een belangrijk deel ligt de moderne leefomgeving hieraan ten grondslag, met een overvloed aan vet eten, en een tekort aan lichaamsbeweging. Dit is echter geen verklaring voor de stijging van metabool syndroom in iedere volgende generatie en op steeds jongere leeftijd.

Het onderzoek van Angelique Heinsbroek had tot doel om te inventariseren of ook andere omgevingsfactoren het risico op metabool syndroom in de nakomelingen kunnen verhogen. Ze deed dat door ratten tijdens de zwangerschap bloot te stellen aan stress, vet eten, of overgewicht. Vervolgens onderzocht ze het effect hiervan op de nakomelingen. Heinsbroek toont aan dat zowel stress als vet eten tijdens de zwangerschap het risico op metabool syndroom in de nakomelingen verhoogt. Dit wordt vooral veroorzaakt door een verminderde werking van het hormoon insuline, waardoor voedingsstoffen minder goed in de cel worden opgenomen. Een verhoogde gevoeligheid voor postnatale risicofactoren, zoals stress, vet dieet of een tekort aan beweging, kan zorgen voor een vicieuze cirkel, waardoor dit effect nog eens wordt versterkt in elke volgende generatie.

Angelique Heinsbroek (Rotterdam, 1978) studeerde medische biologie in Groningen en deed haar promotieonderzoek - gefinancierd door het Diabetesfonds - bij de afdeling Neuroendocrinologie van de RUG, onderzoeksschool BCN.