Gemeente Leiden

Persbericht 14 oktober 2008

"Ambities realiseren kost het minste geld"

Onderzoekscommissie Overschrijding Grote Projecten stelt actieprogramma voor

De onderzoekscommissie Overschrijding Grote Projecten van de gemeenteraad te Leiden presenteerde dinsdag 14 oktober haar rapport 'Leiden, stad van ambities' aan de voorzitter van de gemeenteraad, de heer drs. H.J.J. Lenferink. In het rapport constateert de commissie dat projecten in Leiden heel vaak meer kosten dan in eerste instantie werd verwacht. Daarnaast slaagt de gemeente er beperkt in gemaakte plannen ook feitelijk te realiseren. Vrijwel alle ruimtelijke projecten zijn ernstig vertraagd. Dat gaat samen met aanzienlijk meer plankosten dan oorspronkelijk geraamd.

De oorzaak van het gesignaleerde patroon ligt met name in:
- de politiek-bestuurlijke cultuur in Leiden,
- een onvoldoende invulling van de voorwaarden voor een zorgvuldig en slagvaardig beleidsproces
- een onvoldoende toegerust ambtelijk apparaat. De commissie vindt dat de maatregelen die het college zelf heeft genomen om deze problematiek aan te pakken, onvoldoende zijn. Daarom stelt de commissie een actieprogramma voor. Met dit actie- programma denkt de commissie de kloof tussen de wenselijke en de haalbare ambities te verkleinen. De commissie adviseert het ambitieniveau realistischer te maken en doet aanbevelingen om de uitvoeringscapaciteit en slagvaardigheid te vergroten.

Het onderzoek
De commissie, onder leiding van gemeenteraadslid Hans van Egdom, heeft een uitgebreid onderzoek gedaan naar de politiek-bestuurlijke cultuur en de inrichting van de beleidsprocessen. Er zijn twee casestudies uitgevoerd naar het projectmanagement bij het Scheltemacomplex en de Stadsgehoor- zaal en er is een afrondende publieke hoorzitting gehouden.

Financiële overschrijdingen
Uit het onderzoek blijkt dat er in de gemeente Leiden sprake is van een patroon van niet aanvaard- bare financiële overschrijdingen. De commissie onderscheidt daarbij twee typen overschrijdingen: budgetoverschrijdingen en financiële tekorten. De commissie constateert dat overschrijdingen op door de gemeenteraad goedgekeurde kredieten (de zogenaamde budgetoverschrijdingen) in de afgelopen jaren minder vaak voorkomen. Dat neemt niet weg dat in de praktijk de kosten van projecten doorgaans veel hoger liggen dan bij aanvang begroot (de zogenaamde financiële tekorten). Herhaaldelijk bijstellen van het budget, zeer hoge kosten van planvoorbereiding en vertragingen in de uitvoering zorgen ervoor dat Leiden lang niet alles kan realiseren wat men wil.

Actieprogramma
De onderzoekscommissie adviseert de gemeenteraad om met een concreet actieprogramma onder regie van een raadscommissie aan de slag te gaan. Met als motto 'Ambities realiseren kost het minste geld'. De achterliggende gedachte is dat er nu veel tijd en energie gaat zitten in de spanning tussen hoge ambitie en beperkte uitvoeringskracht, zonder dat die tijd en energie voldoende concrete resultaten opleveren. Besturen met ambities is goed, het bestuur richten op het werkelijk realiseren van ambities is beter. Het actieprogramma dat de commissie voorstelt bestaat uit 23 actiepunten verdeeld over de vier thema's:
1. Strategie, regie en samenwerking;

2. Samenspel raad, college en ambtelijke organisatie;
3. Organisatiekracht en prioriteitsstelling;

4. Informatievoorziening en 'planning en control'.

Aanleiding voor het onderzoek
Aanleiding voor de instelling van de onderzoekscommissie was een budgetoverschrijding bij de bouw van de tweede zaal van de Stadsgehoorzaal. Nadat het college in april 2007 de gemeenteraad informeerde over een overschrijding van de geplande kosten en financiële tegenvallers, wenste de gemeenteraad een debat over de steeds terugkerende overschrijdingen van Leidse projecten. Tijdens een raadsdebat op 15 mei 2007 gaf de toenmalige wethouder Ruimtelijke Ordening een uitgebreide toelichting en meldde daarbij dat het college zelf ook vragen had over de gang van zaken bij grote projecten in Leiden. Het college vroeg zich af waarom vastgestelde bedragen vaak overschreden worden, waarom planningen niet gehaald worden en waarom informatieverstrekking aan het bestuur ontoereikend is. Daarbij noemde de wethouder ook andere projecten waarbij dit probleem zich voordeed zoals het Scheltemacomplex, de Luifelbaan, het Da Vinci College en het Aalmarktproject. Het toenmalige college concludeerde dat het project Stadsgehoorzaal onvoldoende in control was.

Instelling onderzoekscommissie
Daarop besloot de gemeenteraad vrijwel unaniem om een vooronderzoekscommissie in te stellen om de overschrijdingen van grote projecten te onderzoeken. Deze commissie kwam tot de conclusie dat een raadsenquête een te zwaar middel zou zijn en adviseerde een onderzoekscommissie met de volgende vraagstelling: "Wat zijn de organisatorische, politiek-bestuurlijke en besluitvormings- technische oorzaken van het herhaalde patroon van budgetoverschrijdingen in het gemeentelijk projectmanagement?" Daarnaast kreeg de onderzoekscommissie de vraag mee of de door het college voorgestelde maatregelen afdoende zouden zijn en op welke wijze de gemeenteraad herhaling kon voorkomen. Naast de door het college uitgevoerde zelfstudie naar de ambtelijke voorbereiding en de dynamiek van de verhoudingen binnen het Leidse gemeentelijke apparaat en bestuur is de onderzoekcommissie een onafhankelijk onderzoek gestart naar de verhoudingen tussen ambtelijk apparaat, college en raad en twee casestudies, te weten Stadsgehoorzaal en Scheltemacomplex. Dit alles is afgesloten met een publieke hoorzitting.


- Einde bericht -