Universiteit Leiden

Onderzoek kan bijdragen aan vrede

Hoe langer een oorlog duurt, hoe succesvoller de vredesbesprekingen en hoe langduriger de vrede. Madeleine Hosli, hoogleraar Internationale betrekkingen, concludeert dit uit een internationale verzameling oorlogsstudies. Vandaag houdt ze haar oratie. Afbeelding
Prof.dr. Madeleine Hosli: 'Academici kunnen met systematisch onderzoek veel bijdragen aan het beëindigen van oorlogen en het bewaren van de vrede in politiek instabiele regio's.' Als het al tot wapengekletter is gekomen, dan kunnen academici bijdragen de factoren te vinden die helpen het conflict een halt toe te roepen. Ze zegt dinsdag 14 oktober in haar oratie dat academici met systematisch onderzoek veel kunnen bijdragen aan het beëindigen van oorlogen en het bewaren van de vrede in politiek instabiele regio's. De vergelijking wordt gemaakt met het voorkomen en genezen in de medische wetenschap. De hospik loopt daarbij niet rond op het slagveld, maar duikt vanachter zijn bureau in de oorlogsstatistieken. Vredesbespreking
Hosli maakt haar standpunt duidelijk aan de hand van een internationale verzameling oorlogsstudies die zowel grootschalig statistisch onderzoek als verfijnde case study's bevatten. Door studies uit beide invalshoeken te combineren tot één geheel kunnen academici tot samenhangende conclusies komen met betrekking tot het uitbreken en stoppen van oorlogen. Speerpunt van Hosli's betoog is een overzicht van factoren die invloed hebben op het stichten en bewaren van vrede. Het in kaart brengen van al die factoren moet tot een groter aantal succesvolle vredesbesprekingen leiden.

Afbeelding: Gewapend conflict
Lange oorlog, lange vrede
Zo speelt de lengte van de oorlog een grote rol bij het in stand houden van het vredesakkoord. Hoe langer de oorlog, hoe bewuster alle partijen zich van hun situatie worden. Een goed bewustzijn van de oorlogssituatie zou de kans op een langdurige vrede vergroten, omdat de voorwaarden van het vredesakkoord op die manier goed kunnen worden afgestemd op de onderlinge verhoudingen. Bij oorlogen die in een impasse verkeren is de hoop op langdurige vrede het meest gerechtvaardigd. De zin om oorlog te voeren is in die gevallen bij beide partijen dusdanig afgenomen dat de vredesbesprekingen makkelijker tot een succesvol eind worden gebracht. Zorgenkindjes
Kenmerken die bij het sluiten en bewaren van vrede voor problemen kunnen zorgen zijn in overvloed aanwezig. Vooral regio's met een (gevallen) dictatoriaal bewind en slechte economische omstandigheden zijn licht ontvlambaar. En vooral burgeroorlogen waarin meerdere partijen elkaar het leven zuur maken om elkaars ras of identiteit zijn potentiële zorgenkindjes. De belangen zijn dan zó divers en verstrengeld, dat de voorwaarden vrijwel nooit door alle onderhandelaars worden geaccepteerd. Bovendien is het in dergelijke conflicten vaak zo dat de regering is gevallen en de krijgslieden burgers zijn die elkaar vanuit hun eigen voortuin bestoken. Mocht het al tot vrede komen dan is de naoorlogse situatie vaak zo labiel dat het conflict al gauw weer tot uitbarsting komt.

Afbeelding : Europese Unie als bemiddelaar
Bemiddelaar
Hosli legt de nadruk in haar oratie vooral op moeilijk op te lossen conflicten. Het belang van een onpartijdige gezaghebbende bemiddelaar staat volgens de door Hosli behandelde onderzoeken voorop. De leden van de Europese Unie kunnen voor de oplossing van gewapende conflicten putten uit een ruim arsenaal van kennis. De onderhandelaar moet wel geloofwaardig zijn. Om die reden wordt ook ruim aandacht besteed aan de stemverhoudingen binnen de Europese Unie en op welke wijze die zich hebben ontwikkeld. Hosli laat zien dat de verdeling van stemgewichten in de Europese Unie wel eens erratisch is verlopen. Academici kunnen bijdragen aan het ontwikkelen van betere stemregels voor internationale en regionale organisaties.

(14 oktober 2008/Tim Vos)