Voortgangsrapportage VWA naar aanleiding van toezicht op diertransporten en
slachterijen
10 oktober 2008 - kamerstuk
Kamerbrief waarin de minister van LNV, mede namens de minister van
VWS, de voortgangsrapportage VWA naar aanleiding van toezicht op
diertransporten en slachterijen aanbiedt aan de Tweede Kamer.
Meer informatie
* Voortgangsrapportage VWA naar aanleiding van toezicht op
diertransporten en slachterijen
Kamerstuk | 10-10-2008 | PDF-Document, 97 kB
Voor downloaden van PDF-bestanden:
Zie het origineel
D i rectie Voedselkwaliteit en Diergezondheid
Geachte Voorzitter,
Hierbij bied ik u, mede namens de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS),
de voortgangsrapportage over de verbetering van toezicht op diertransporten en
slachterijen aan. Deze voortgangsrapportage vloeit voort uit de toezegging die ik heb
gedaan naar aanleiding van de debatten over de rapporten van de heren Hoekstra1 en
Vanthemsche2. In de kabinetsreactie op deze rapporten heb ik een aantal maatregelen
aangekondigd. Daarnaast zijn er naar aanleiding van het overleg met uw Kamer hierover
moties aangenomen. Met deze brief doe ik mijn toezegging gestand dat ik uw Kamer na
een half jaar op de hoogte zou stellen van de stand van zaken.
Uitgangspunt is dat toezicht en handhaving op diertransporten en slachterijen op een
adequate en effectieve manier plaatsvindt. In mijn eerdere brieven naar aanleiding van de
rapporten van de heren Hoekstra en Vanthemsche heb ik mijn ambitie over de Voedsel en
Waren Autoriteit (VWA) uiteengezet. De acties uit deze voortgangsrapportage moeten in
die context worden geplaatst.
In het algemeen wil ik vaststellen dat er sinds dit voorjaar hard aan verbetermaatregelen is
gewerkt en gewerkt wordt. Op allerlei fronten is actie ondernomen om de werkzaamheden
van de VWA met betrekking tot toezicht, controle en handhaving bij diertransporten
en in slachterijen, te verbeteren. Er is bijvoorbeeld sprake van strenger
optreden en risicogebaseerde handhaving. Zo is het aantal processen-verbaal in 2008 sterk
gestegen en worden nu meer aanzeggingen tot schorsing van de transportvergunning
uitgebracht.
1 Onderzoek VWA-rapport 'Modernisering activiteiten levende dieren en levende
producten' van 20 maart 2008 (TK 2007-2008, 26991, nr. 177).
2 "Het functioneren van de VWA in de controle op slachthuizen en
exportverzamelplaatsen" van 20 juni 2008 (TK 2007-2008, 26991, nr. 205).
Vanwege de korte tijdspanne zijn de precieze effecten van de verbeterde handhaving op
de naleving nog niet meetbaar, maar de sector lijkt meer alert op de aspecten rond het
dierenwelzijn. Een voorbeeld hiervan zijn de reisjournaals bij lange afstandstransporten,
die nu nauwkeuriger en met minder overtredingen dan voorheen worden ingevuld.
Hoewel een half jaar te kort is om de balans op te maken, ben ik van mening dat we op de
goede weg zijn. Tegelijkertijd wil ik aangeven dat er nog het nodige moet gebeuren.
De inspanningen om tot verbetering te komen, zullen onverminderd worden voortgezet.
Hieronder ga ik in op de maatregelen aan de hand van drie hoofdthema's, namelijk
"Toezicht en handhaving", "Verbeterprogramma VWA" en "Internationale aspecten".
A. Toezicht en handhaving
Ten aanzien van het toezicht en de handhaving zijn de nodige stappen gezet.
De maatregelen die ik in mijn eerdere brieven heb aangekondigd, hebben effect.
Ook waar het aanpassing van regelgeving betreft, zijn er stappen gezet.
Herziening Regeling preventie
De herziene Regeling preventie is op 1 oktober jl. in de Staatscourant gepubliceerd en zal
op 1 januari 2009 in werking treden. Uitgangspunt bij de herziening is dat de verantwoordelijkheid
voor preventie meer bij de sector wordt neergelegd. Voorts zijn de regels
vereenvoudigd. Dit moet leiden tot een verbeterde handhaafbaarheid. De handhaving van
de herziene regels zal risicogebaseerd plaatsvinden en tegelijkertijd zal de handhavingsinzet
worden vergroot.
Bestuurlijke boetes
Voorts heb ik het wetsvoorstel, dat de bestuurlijke boete als handhavingsinstrument aan
de Gezondheids- en welzijnswet voor dieren toevoegt, versneld in procedure gebracht. Dit
voorstel is thans aanhangig bij de Raad van State. Het wetsvoorstel biedt de mogelijkheid
om bestuurlijke boetes op te leggen op de gebieden van dierziekten, diertransporten en
de welzijnsregels over slacht. De bestuurlijke boete kan bij geconstateerde overtredingen
snel worden opgelegd en daarmee wordt het lik op stuk beleid bevorderd. Ook in het
wetsvoorstel dieren (TK 2007-2008, 31 389), is een regeling over de bestuurlijke boete
opgenomen.
Interventiebeleid en proportionaliteit
Naast de introductie van de bestuurlijke boete wil ik ook de proportionaliteit binnen het
huidige handhavingsinstrumentarium verbeteren. Op 1 januari jl. is het algemene
interventiebeleid van de VWA in werking getreden. De kernpunten van dit beleid zijn dat
er meer aandacht is voor zware overtredingen en dat geringe overtredingen, die niet
leiden tot risico's, geen directe sancties opleveren. Momenteel wordt conform deze
kernpunten de laatste hand gelegd aan een specifiek interventiebeleid voor de Transportverordening.
Een onderdeel daarvan is de aanpassing van de Beleidsregels dierenwelzijn.
In dit verband zullen ook andere bestuursrechtelijke maatregelen zoals de last onder
dwangsom beter benut worden. Bij de verbetering van de benutting van het bestuursrechtelijk
instrumentarium worden de recente ervaringen bij de rechter over het schorsen
en intrekken van vervoersvergunningen meegenomen.
Vliegende brigades
De inzet van de vliegende brigades bij slachterijen, verzamelplaatsen, boerderijcertificering
en tijdens het transport is effectief. De teams zijn conform mijn toezegging
verdubbeld. De vliegende brigades hebben tot 1 oktober 2008 ruim 1800 controles
uitgevoerd. Ruim 78% van de uitgevoerde controles voldeed aan de wettelijke
voorschriften. Doordat er frequenter en meer risicogebaseerd wordt gecontroleerd is er
een stijging van het aantal bestuursrechtelijke en strafrechtelijke maatregelen. Ten
opzichte van het jaar 2007 is het aantal schriftelijke waarschuwingen bij diertransporten
ruim verdubbeld. Ook het aantal processen-verbaal dat werd opgemaakt vertoont een
stijgende lijn.
Wat betreft de gevraagde informatie over de opgelegde strafrechtelijke sancties verwijs ik
naar mijn antwoord op de motie-Van Velzen (TK 2007-2008, 28286, nr. 98). Ik heb aangegeven
dat het informatiesysteem niet gebouwd is op het genereren van deze specifieke
informatie. Het informatiesysteem is een systeem van het Openbaar Ministerie (OM).
Ik kan en zal derhalve bedoelde informatie niet leveren.
Openbaar maken controlegegevens
Zoals ik u eerder heb toegezegd, zal ik de gegevens over de inspectie diertransporten
openbaar maken. De conclusies in het Rapport Hoekstra geven mij echter aanleiding om
pas op de plaats te maken en eerst de gegevensstromen binnen de VWA op orde te
brengen; zorgvuldigheid staat voorop. Daarna wil ik overgaan tot openbaarmaking van de
controlegegevens die zich daarvoor lenen conform de motie-Waalkens (TK 2007-2008,
31200 XIV, nr. 115).
Verscherpt toezicht op kleine en middelgrote slachterijen
Naar aanleiding van het rapport van de heer Vanthemsche (TK 2007-2008,26 991, nr. 205)
heb ik u toegezegd dat ik de Algemeen Inspectiedienst (AID) zou vragen om verscherpt
toezicht te houden op kleine en middelgrote slachterijen. Ik heb de controles van de
vliegende brigades op deze slachterijen geïntensiveerd.
Noodslachtingen
In mijn reactie op het rapport van de heer Vanthemsche heb ik u ook toegezegd dat ik de
Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde (KNMvD) zou vragen de
noodslachtingen aan te kaarten bij haar leden om zieke en wrakke dieren uit de voedselketen
te weren. De KNMvD heeft dit gedaan met een artikel in het Tijdschrift voor
Diergeneeskunde en via voorlichting aan haar leden. De VWA heeft op haar beurt de
procedures voor de noodslachting verduidelijkt en heeft op haar website uitleg geplaatst
wanneer noodslachtingen zijn toegestaan.
Kwaliteitssystemen dierwaardig vervoer
Op 26 juni jl. heb ik per brief de kwaliteitsystemen Dierwaardig Vervoer van de transporteurs
en de NBW-Q van de exportverzamelplaatsen aan de Europese Commissie gestuurd.
De Commissie heeft op 5 augustus jl. schriftelijk laten weten zulke initiatieven te
verwelkomen. Het aantal deelnemers aan Dierwaardig Vervoer 2008 bedroeg op
1 oktober 2008 90 en er lopen nog 5 aanvragen voor deelname. De lijst met gecertificeerde
transporteurs met stalkeuringen is opgenomen op de website van ViaNorm.
Dertien exportverzamelcentra voor varkens in Nederland nemen deel aan het kwaliteitssysteem
NBW-Q.
Beide kwaliteitssystemen worden momenteel geëvalueerd waarna ik met de stichtingen
van beide kwaliteitssystemen zal bezien op welke wijze de kwaliteitssystemen verder
kunnen worden verbeterd.
B. Verbeterprogramma VWA
Binnen de VWA is een omvangrijk verbeterprogramma in uitvoering om het toezicht op
diertransporten en slachterijen te verbeteren. Het programma kent drie pijlers, namelijk
het vergroten van de capaciteit en kwaliteit van dierenartsen, het verbeteren van de
informatiehuishouding en het versterken van de handhaving. Over deze laatste pijler heb
ik u in het vorige hoofdstuk geïnformeerd. De eerste en tweede pijler zal ik hieronder
behandelen.
Vergroten capaciteit en kwaliteit dierenartsen
De eerste pijler van het programma is het vergroten van de capaciteit en kwaliteit van
dierenartsen werkzaam voor de VWA. Hiervoor is een verbeterplan opgesteld met als doel
dat dierenartsen zich meer inhoudelijk bij hun werkzaamheden betrokken weten en ze
meer op hun professionaliteit worden aangesproken. De belangrijkste onderdelen van het
verbeterplan zijn:
* aanstellen en intern opleiden van circa 40 dierenartsen in de komende 2 jaren en de
inzet van extra practioners;
* verbeteren van de arbeidsvoorwaarden van practitioners en daaraan gekoppeld
uitbreiding van de capaciteitsinzet;
* uitvoeren van een pakket aan opleidingen en bijscholingen van zowel VWAdierenartsen
als practitioners;
* verbetering van de kwaliteit van het werkoverleg, intervisie, collegiale toetsing en
onderlinge afstemming en planning.
In de zomer van 2008 is een wervingscampagne voor dierenartsen gestart. Op dit moment
is een eerste groep dierenartsen ingestroomd en zal de capaciteit stapsgewijs worden
uitgebreid. Verder is het opleidingenpakket van de VWA voor dierenartsen in de
afgelopen tijd aanzienlijk uitgebreid en is een tweede intensieve ronde opleidingen en
bijscholing na de zomer van start gegaan.
Met het hierboven geschetste maatregelenpakket over de inzet van dierenartsen bij en
voor de VWA geef ik ook uitvoering aan de motie-Graus van 3 juli jl. (TK 2007-2008, 26 991,
nr. 215).
De inhaalslag om de verbetering van de kwaliteit te vergroten kan op korte termijn de
capaciteitstekorten tijdelijk vergroten en dus zijn keuzes onvermijdelijk. De VWA heeft
hiervoor een pakket van maatregelen opgesteld. Daarbij wordt gekeken naar mogelijkheden
om efficiency en effectiviteit van de inzet te vergroten en naar mogelijkheden om
tot een meer risicogerichte inzet van dierenartsen op de slachterijen te komen. Ook het
doelmatiger inzetten van dierenartsen behoort tot de mogelijkheden, hetgeen gevolgen
kan hebben voor het serviceniveau richting het bedrijfsleven.
Daarbij moet gedacht worden aan beperkingen van keurtijden bij niet efficiënte
aanvragen en het doorschuiven van aanvragen voor een betere spreiding van de
werkzaamheden.
Verbeteren informatiehuishouding
Zowel Hoekstra als Vanthemsche hebben geconstateerd dat de informatiehuishouding
binnen de VWA niet op orde is. Daarvoor is het noodzakelijk tot fundamentele aanpassingen
van de ICT-infrastructuur te komen. Dit is een ingrijpend traject dat enige tijd in
beslag zal nemen en onderdeel zal zijn van een gezamenlijke aanpak in het fusietraject
van de VWA, AID en PD. In de brief die ik u dit najaar heb toegezegd (motie-Waalkens c.s.
(TK 2007-2008, 26 991, nr. 226), zal ik hier nader op ingaan.
Op het terrein van diertransporten en slachterijen zijn om te beginnen de afgelopen
periode maatregelen genomen, die zien op betere vastlegging van gegevens. Hierdoor
zijn betere gegevens te genereren voor beleidsrapportages en is een betere dossiervorming
ontstaan ten behoeve van de handhaving. Verder zal de komende periode
geïnvesteerd worden om - binnen de beperkte mogelijkheden van de bestaande
ICT-infrastructuur - tot verbeteringen van werkwijze te komen.
Planningskader VWA
De knelpunten van het planningskader zijn in de afgelopen maanden geïnventariseerd. Uit
de gezamenlijke evaluatie en de daaropvolgende afzonderlijke gesprekken met het
bedrijfsleven komen in grote lijnen drie hoofdpunten naar voren:
1. Algemene knelpunten, vooral over de aanmeldingstermijn, de mogelijkheid tot
spoedcertificering en de dienstverlening op zaterdagen en feestdagen;
2. Specifieke, sectorgerelateerde knelpunten, bijvoorbeeld in de pluimveesector;
3. Overige punten, vooral gericht op de retributieregeling of op meer algemene
beleidsmatige zaken rond het toezicht.
Voor zover mogelijk zijn de knelpunten die konden worden opgelost inmiddels
afgehandeld. Zo is voor de pluimveesector de mogelijkheid tot een aangepast slachtrooster
geïntroduceerd indien er sprake is van zeer hoge temperaturen. Andere
bijstellingen worden momenteel beoordeeld op hun haalbaarheid. Daarbij zijn voorstellen
die extra inzet van dierenartsen vergen op dit moment niet te realiseren, gezien de
huidige tekorten. Aanpassingen van het planningskader die samenhangen met de
wijziging van de retributieregeling zullen in samenhang daarmee worden beoordeeld.
Retributies
De evaluatie van de werking van de retributieregelingen die per 1 maart jl. van kracht zijn
geworden, is in volle gang. De resultaten van de evaluatie zullen worden gebruikt bij de
aanpassing van de retributieregelingen in 2009. Een zorgvuldige evaluatie, de daarbij
behorende besprekingen en eventuele aanpassingen van de regelingen en instructies
binnen de VWA nemen de nodige tijd in beslag. Gelet hierop, streef ik naar consultatie
van het bedrijfsleven over de bijgestelde conceptregelingen in januari 2009, publicatie van
de regelingen per 1 april 2009 en inwerkingtreding per 1 juli 2009. De huidige retributies
zullen tussentijds per 1 januari 2009 worden geïndexeerd. Bij de eventuele aanpassingen
van de regeling zal ik de effecten op het voortbestaan en de spreiding van slachterijen
betrekken.
Modernisering van de vleeskeuring
Zoals ik in de brief van 20 maart 2008 reeds heb medegedeeld zijn er gesprekken geweest
met de Europese Commissie en buurlanden over de modernisering van de vleeskeuring.
De Commissie heeft te kennen gegeven in principe in te kunnen stemmen met de uitvoering
van pilotprojecten, waarin nieuwe methoden voor een risicogebaseerde vleeskeuring
worden getoetst met een efficiënte inzet van dierenartsen. Ook op een door Frankrijk
georganiseerd Europees symposium in juli jl. werd het belang van modernisering van de
vleeskeuring benadrukt. In Nederland en in enkele lidstaten zijn verkenningen gaande
naar de uitvoering van pilotprojecten. Ik streef ernaar om de informatie-uitwisseling over
de plannen en resultaten tussen lidstaten te bevorderen.
Het spreekt voor zich dat structurele oplossingen alleen op Europees niveau en niet op
korte termijn kunnen worden verwacht. Nederland heeft dit jaar een bijdrage geleverd
aan deze ontwikkelingen en ik verwacht dat dit op langere termijn ook zijn vruchten zal
afwerpen. Dit traject geeft invulling aan mijn toezegging in de brief aan u van 20 maart jl.
en de motie-Atsma van 3 juli jl. (TK 2007-2008, 26 991, nr. 219).
C. Internationale aspecten
Herkomstetikettering
Er zijn diverse acties die een grote internationale component hebben. Bijvoorbeeld, de
transporten van levend vee ten bate van fictieve herkomstetikettering. Sinds 2000 geldt,
naar aanleiding van de Bovine Spongiforme Encephalopathie (BSE)-crisis, voor rund- en
kalfsvlees Europese wetgeving voor etikettering van het land van herkomst. Het is
verplicht om de consument informatie te verstrekken over het land waar het rundvee
geboren, gemest, geslacht en verwerkt is. Voor varkens- en pluimveevlees is er momenteel
geen Europese wetgeving voor verplichte herkomstaanduiding. Het is alleen verplicht ter
ondersteuning van de controle-instanties om op het etiket middels een landencode te
vermelden waar de laatste bewerking op het vlees is uitgevoerd.
De EU-regelgeving voor etikettering wordt momenteel herzien. De Commissie heeft op
30 januari 2008 een voorstel uitgebracht voor een verordening van voedselinformatie.
Het voorstel bevat striktere regels omtrent herkomstetikettering dan de bestaande regelgeving.
Het is al verplicht om het land van herkomst te etiketteren indien het achterwege
laten daarvan de consument zou misleiden over het eigenlijke land van herkomst.
Er worden nu aanvullende regels voorgesteld voor het vrijwillig aanduiden van het land
van herkomst op het etiket: als één land wordt vermeld op het etiket, dan mag dat alleen
als de dieren in hetzelfde land zijn geboren, gehouden, geslacht en verwerkt. Indien er
voor één fase in de cyclus een afwijkend land geldt, dan moeten de afzonderlijke landen
worden genoemd op het etiket.
Daarmee bevat het nieuwe voorstel voldoende waarborgen om misleiding als gevolg van
herkomstetikettering te voorkomen. Nederland ondersteunt dit voorstel en daarmee geef
ik uitvoering aan de motie-Van der Ham van 12 september 2007 (TK 2007-2008, 28 286,
nr. 67).
Samenwerkingsprotocollen
Zoals ik u eerder heb gemeld, ben ik bezig afspraken te maken met andere lidstaten over
toezicht en controle op diertransporten. Mijn departement werkt met Italië al enige tijd
volgens een samenwerkingsprotocol bij het toezicht en controle voor diertransporten.
Mijn ambitie is om ook met andere relevante lidstaten goede afspraken te maken om de
controle op diertransport te verbeteren. Ik heb hierover gesproken met Duitsland,
Frankrijk en Oostenrijk. Deze lidstaten hebben zich bereid verklaard om met Nederland
samen te werken. Concreet streef ik ernaar om af te spreken dat autoriteiten in andere
lidstaten overtredingen van Nederlandse vervoerders melden aan de VWA. Daarbij is het
zaak dat deze landen afdoende bewijsmateriaal meeleveren zodat de VWA deze overtreders
effectief kan aanpakken.
Internationale benchmark
Tijdens het AO van 26 maart 2008 heb ik toegezegd een internationale benchmark uit te
voeren bij de VWA van verschillende lidstaten van de Europese Unie. Vooropgesteld dat
het lastig is goed vergelijkbare organisaties te vinden, die bovendien ook gegevens
hiervoor beschikbaar stellen kan ik u melden dat de Europese Commissie (DG Sanco) met
een onderzoek gestart is over de samenstelling van de retributies in de verschillende
lidstaten. Verder stelt de Europese Food en Veterinary Office (EU-FVO) landenprofielen op
waarin een uitgebreide analyse wordt gegeven van de competente autoriteiten in het
betreffende land. Daarin wordt ook aangegeven in hoeverre het land beantwoordt aan de
relevante EU-wetgeving op voedselveiligheid gebied. In het najaar van 2008 zal de
EU-FVO, naar planning, een nieuw profiel van Nederland opleveren. Ook van andere
lidstaten zullen, naar verwachting in de loop van 2009, nieuwe profielen verschijnen. Ik
verwacht dat deze onderzoeken voldoende materiaal opleveren om inzicht te krijgen in de
situatie in andere landen.
KDS
Wat betreft de uitvoering van de motie Thieme (TK 2007-2008, 26 991, nr. 193) kan ik u het
volgende melden. De Europese Commissie heeft naar aanleiding van vragen van het
Europees Parlement over de inzet van BV KDS bij de postmortem roodvleeskeuringen
aangegeven met Nederland in gesprek te gaan over de conformiteit van de Nederlandse
controlesystemen - waaronder KDS - met het Gemeenschapsrecht. Over de uitkomsten zal
ik u informeren. Zoals ik in antwoord op vragen van uw Kamer en in mijn reactie op deze
motie heb aangegeven, is naar mijn mening de werkwijze waarbij bij de uitvoering van de
postmortemkeuring roodvlees officiële assistenten worden ingezet die in dienst zijn bij
de BV KDS, in overeenstemming met Verordening (EG) nr. 854/2004. Hierbij wil ik
benadrukken dat de heer Vanthemsche in zijn rapport heeft geconcludeerd dat KDS goed
functioneert en de relatie tussen de VWA en KDS goed is geregeld.
Wrak vee
Dan is er nog een internationaal actiepunt, namelijk mijn toezegging in de brief
20 juni 2008 en in het AO van 25 juni 2008 om u te informeren over de Europese definitie
van "wrak vee". De EU-transportverordening kent het begrip "wrak vee" niet. Het is dus
geen juridisch begrip maar een in de praktijk gebruikte duiding van vee dat niet geschikt is
voor vervoer.
Uitgangspunt van de verordening is dat de dieren slechts mogen vervoerd indien zij
geschikt zijn voor het voorgenomen transport. Niettemin geeft de EU-transportverordening
een goede omschrijving van hetgeen onder "wrak vee" dient te worden
verstaan. Deze omschrijving is opgenomen in bijlage 1, hoofdstuk 1, onderdelen 1-3 van
de EU-transportverordening. Kort samengevat komt die omschrijving er op neer dat
gewonde, zwakke en zieke dieren niet mogen worden vervoerd. De verordening noemt
diverse situaties waarin sprake is van gewonde, zwakke en zieke dieren, bijvoorbeeld als
het om dieren gaat die niet in staat zijn zonder hulp te lopen of die ernstige open wonden
hebben. De EU-transportverordening onderscheidt ook gevallen waarin zieke of gewonde
dieren wel kunnen worden vervoerd, bijvoorbeeld als het om licht gewonde dieren gaat
waarvoor het vervoer geen extra lijden veroorzaakt. Bij twijfel dient in dergelijke gevallen
een dierenarts te worden geraadpleegd.
Inmiddels loopt ook het toegezegde onderzoek naar stimulansen om te voorkomen dat
"wrak" vee bij het slachthuis wordt aangeleverd. Ik ben voornemens u over de resultaten
van dat onderzoek volgend voorjaar te informeren.
De hierboven beschreven acties ter verbetering van toezicht en controle bij diertransporten
en slachterijen zal ik onverminderd doorzetten. De voorgenomen fusie in 2011
van de uitvoerende inspectiediensten zal leiden tot een effectievere en efficiëntere organisatie
waardoor de verbetermaatregelen beter kunnen worden geëffectueerd. Ik zal mij
ervoor inspannen dat de uitvoeringstaken niet zullen lijden onder het fusieproces. Ik zal,
met het oog op de motie-Waalkens c.s. (TK 2007-2008, 26 991, nr. 226), u later dit najaar
concreet informeren over de fusie en ik zal daarbij specifiek ingaan op de uitvoeringstaken
van de inspecties, de kwaliteitsverbetering van de VWA en de borging van de opsporingstaken
ten behoeve van het Openbaar Ministerie.
DE MINISTER VAN LANDBOUW, NATUUR EN
VOEDSELKWALITEIT,
G. Verburg
Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit