Versterkt getij als antwoord op de zeespiegelstijging
Innovatief plan voor de Afsluitdijk zet Nederland opnieuw op de kaart
AMSTERDAM, 20081009 -- Als het oorspronkelijke plan dat Lely rond 1892 maakte voor de drooglegging van de Zuiderzee zou zijn doorgegaan, dan zou de Afsluitdijk een stuk zuidelijker hebben gelegen dan nu het geval is. In latere ontwerpen werd het plan aangepast, omdat het zou zorgen voor een versterkt getij in de Waddenzee. Juist dit versterkt getij inspireerde landschapsarchitect Derk van der Velden tot een mogelijke oplossing voor de stijging van de zeespiegel.
Zijn oplossing heet `de Resonator' en bestaat uit een 42 km lange dam ten zuiden van de huidige Afsluitdijk die ervoor zorgt dat getijgolven uit de Waddenzee en reflecterende getijgolven elkaar versterken. Dit mechanisme, bekend als resonantie, zorgt voor versterkt getij met lagere eb en hogere vloed. De versterking van het getij zorgt ervoor dat nog zeker 100 jaar water uit het IJsselmeer kan worden gespuid zonder te pompen. Als dit plan zou worden uitgevoerd is het niet nodig het peil van het IJsselmeer met 1,5 m te verhogen, zoals de Deltacommissie voorstelt.
Om de getijgolven te verlengen slaat de landschapsarchitect een gat van 6 km in de Afsluitdijk en overspant dat met een verkeersbrug. Tussen de Afsluitdijk en de nieuwe waterkering ontstaat daardoor een `Binnenwad' waarin IJsselmeerwater kan worden gespuid. Dit binnenwad vormt een ecologisch waardevolle overgang tussen zoet en zout water.
Rondom de waterkering kunnen kwelders, duin- en moeraslandschappen ontstaan en op een aantal plaatsen kunnen vakantiewoningen, campings en andere recreatieve voorzieningen worden gemaakt. Toch kiest de architect ook bewust voor uitgestrekte gebieden zonder voorzieningen waar natuurlijke processen het gebied vorm geven. Het verdwenen Zuiderzee-ecosysteem met haar kenmerkende flora en fauna kan hierdoor gedeeltelijk terugkeren, zonder dat het IJsselmeer haar functie als zoetwaterbekken verliest. Trekvissen zoals zalm, paling en houting kunnen hiervan profiteren.
Omdat de nieuwe waterkering van de Resonator de golven zal breken die door de overwegend Zuidwestenwind op de Friese IJsselmeerkust slaan, zal het gebied tussen de Friese kust en de Resonator geschikt worden voor recreatievaart met kleine boten. Hierdoor kan de Resonator zich ontwikkelen als de verbindende schakel tussen de Friese Meren en het nog te ontwikkelen Wieringerrandmeer
De resonator is ingezonden voor de prijsvraag `Afsluitdijk van de toekomst', die Rijkswaterstaat organiseerde in samenwerking met CURNET (netwerk voor innovatie in de gebouwde omgeving). Een breed samengestelde jury onder voorzitterschap van prof.dr.ir. Pier Vellinga beoordeelde de ontwerpen, waarbij originaliteit en uitvoerbaarheid zwaarwegende criteria waren. Derk van der Velden, afgestudeerd als landschapsarchitect aan de Academie van Bouwkunst in Amsterdam, won deze prijsvraag. Een gedurfd en origineel plan volgens de juryvoorzitter. Nu nog wachten op iemand die het uitvoert.