4. Van verondersteld naar verdiend vertrouwen
Van verondersteld naar verdiend vertrouwen
Toespraak, 1 oktober 2008
Toespraak minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Ab Klink,
ter gelegenheid van het symposium Medische specialistische zorg op 1
oktober 2008, te Amsterdam.
Geachte dames en heren,
We staan de komende jaren voor belangrijke uitdagingen die enorme
gevolgen hebben voor de houdbaarheid en de kwaliteit van ons
zorgstelsel. Vergrijzing, meer chronisch zieken, medische innovaties
en de mondiger wordende patiënt doen de vraag naar zorg voortdurend
toenemen. Bovendien zullen mensen steeds vaker getroffen worden door
een combinatie van aandoeningen. Multimorbiditeit.
Ik vertel u daarmee niets nieuws. Ook niet als ik zeg dat met deze
ontwikkelingen de kosten van ons zorgstelsel enorm stijgen. Mits wij
bepaalde maatregelen nemen.
Ik denk dat voor iedereen hier aanwezig geldt, dat we patiënten nu en
in de toekomst goede, veilige en betaalbare zorg willen bieden. Dat is
een eis van de samenleving en veronderstelt vertrouwen in uw handelen.
Maar zoals Els Borst eens zei: vertrouwen komt te voet en gaat te
paard. We moeten zorgen dat het vertrouwen niet verdwijnt. De
financiële sector laat zien hoe fragiel vertrouwen kan zijn.
Wat mij vaak opvalt als de politiek iets wil veranderen, de sector
waar dat zijn weerslag op heeft er vaak niets voor voelt. In uw sector
zie ik dat politiek en het veld op gelijke koers liggen. U wilt graag
veranderen. Dat is de kracht van uw sector: innovatief en
veranderingsgericht.
Wij werken allen hard aan de herziening van het zorgstelsel. Ook u,
medisch specialisten, speelt in op de uitdagingen die ons te wachten
staan, terwijl u de afgelopen jaren al heel wat veranderingen heeft
meegemaakt. Met alle kinderziektes die daarbij hoorden. De introductie
van dbc's, het uurtarief, de komst van de Zorgverzekeringswet. Daarmee
is de situatie in de ziekenhuizen en de rol en positie van de medisch
specialist veranderd. In sommige gevallen ook het inkomen, soms
positief, soms negatief. Dat laat onverlet dat wij moeten blijven
beraden op antwoorden op de ontwikkelingen die zorgsector te wachten
staan. Veiligheid en kwaliteit moeten we blijven nastreven. Daar
liggen enorme uitdagingen voor Raden van Toezicht, Raden van Bestuur,
verzekeraars en specialisten. Het is tijd om over te gaan van
verondersteld vertrouwen naar verdiend vertrouwen.
Dames en heren, mijn voorganger, de heer Hoogervorst, heeft met de
hervorming van het verzekeringsstelsel gereguleerde concurrentie voor
verzekeraars mogelijk gemaakt. Zo is competitie op kwaliteit mogelijk
zonder dat er plaats is voor risicoselectie op basis van bijvoorbeeld
leeftijd en gezondheidstoestand. Maar wat hebben wij eraan als
verzekeraars met elkaar wedijveren en de kwaliteit niet inzichtelijk
is en de prijzen gefixeerd zijn? Geen verzekeraar die in termen van
kosten en prijsstelling het verschil kan maken. En u al helemaal niet.
Daarom maak ik mij hard voor meer vrije prijzen in de zorg. Grotere
vrijheidsgraden, mits beheerst doorgevoerd, kunnen marktwerking
stimuleren en kwaliteit voor patiënten verbeteren. Daarmee maakt de
aanbodgestuurde omgeving waarin u gewoon was te werken, plaats voor
vraagsturing en een centrale rol voor de cliënt.
Ik krijg regelmatig brieven van mensen, u wellicht ook, die schrijven
`het duurt zo lang voordat ik geholpen wordt. Als ik naar België ga
ben ik meteen aan de beurt'. Aanbodsturing was dominant en we zitten
nu in de transitie naar vraaggestuurd werken
U bent ondertussen aan de slag gegaan met uurtarieven. Die overgang
hebben we op uitdrukkelijke wens van mijn ministerie, de NVZ en de
Orde toegevoegd aan de model Toelatingsovereenkomst en het document
Medische staf. Er ontstaat een context die uitnodigt om met
ondernemerschap aan de slag te gaan.
Per 1 januari, wordt het B-segment uitgebreid tot maximaal 33 procent
van de totale ziekenhuis omzet. Dan gelden dus vrije prijzen voor een
derde deel van de productie. Een belangrijke stap die ziekenhuizen en
medisch specialisten meer mogelijkheden biedt om te innoveren en te
excelleren. Het vraagt van u om strategische keuzen, een visie: Waar
zijn we goed in? Waar leggen we de accenten? Welke minimum kwaliteit
kunnen we bieden?
Daarbij vertrouwt de maatschappij erop dat uw grotere vrijheid om naar
eigen inzicht afspraken te maken over prijs en volume, dat variatie
niet tot over- of onderbehandelen leidt.
Bij de introductie van prestatiebekostiging vrezen sommigen voor
verzakelijking in plaats van betere dienstverlening. De NZA laat zien
dat kwaliteit en bejegening weldegelijk is verbeterd. Een mooie
ontwikkeling zie ik bijvoorbeeld in Dordrecht waar medisch
specialisten naar de eerste lijn toe gaan. Met name ouderen hebben
daar baat bij. In Den Haag zien we dat de patiënt de mogelijkheid
heeft de avondpoli te bezoeken. Dat was enkele jaren geleden nog
ondenkbaar.
Ook werken we gezamenlijk aan de kwaliteit van de indicatoren. Voor 80
procent van het zorgaanbod komen kwaliteitsindicatoren. Die zullen
straks zichtbaar zijn op KiesBeter.nl. Dat is belangrijke informatie
voor verzekeraars en zeker ook voor de patiënt. En voor u biedt
transparantie in kwaliteit de kans zich te spiegelen aan elkaar en
keuzen te maken. Transparantie kan de omslag maken van vertrouwen naar
verdiend vertrouwen. U moet samen werken om dat vertrouwen te
verdienen. En daar doe ik vandaag ook een appel op u. U moet als
sector aan zet blijven. Indicatoren ontwikkelen, veranderen, en
vertrouwen omzetten in verdiend vertrouwen. Overheidsoptreden,
bijvoorbeeld als zaken mis lopen, leidt alleen maar tot wantrouwen.
Zowel de ziekenhuizen, zorgverzekeraars en de medisch specialisten
werken aan de verbetering van het dbc-systeem. We willen van 30.000
dbc's naar ongeveer 3000 en dat systeem moet in 2010 worden ingevoerd.
Om alvast praktische ervaring op te doen, zal een aantal ziekenhuizen
komend jaar `schaduwdraaien'. Van de medisch specialisten en de
wetenschappelijke verenigingen hoop ik op commitment. Wij hebben dit
systeem samen gecreëerd, laten we het nu ook samen verbeteren. En goed
dat we daarover afspraken kunnen maken.
Dat alles zal zijn weerslag hebben op de toekomst van het ziekenhuis,
de maatschap en de afzonderlijke medisch specialist. We zullen steeds
meer nieuwe samenwerkingsverbanden zien tussen ziekenhuizen en
maatschappen. Daarbij staat voorop dat de keuze voor een
ondernemingsvorm steeds uitdrukkelijk ten doel heeft zichtbaar betere
kwaliteit voor de patiënt te leveren. Good governance. Daarbij hoort
ook dat Raden van Bestuur van ziekenhuizen duidelijk stellen wie
verantwoordelijk is voor kwaliteitsbewaking. Dat ontslaat artsen
echter niet van de verantwoordelijkheid zelf stappen te ondernemen als
blijkt dat u in de openlucht staat te opereren. Als de tuchtzuivering
niet deugt.
Dames en heren,
Ook is het van belang dat de beroepsgroepen in samenspel met de
Inspectie normen opstellen rond bijvoorbeeld veiligheid in de
voorbereiding op operaties. En die normen ook als bindend accepteren.
Ook wil ik beroepsgroepen beter in de gelegenheid stellen om tijdig
richtlijnen te maken, die te actualiseren en vooral de naleving
daarvan te bevorderen. Zo ontstaat inzicht in hoe behandelingen beter
en veiliger kunnen. Ook hier geldt: van verondersteld naar verdiend
vertrouwen. Zelf doen dus!
Zoals ik aan het begin van mijn betoog zei, het aantal chronisch
zieken neemt toe. Mensen hebben vrij permanent en intensief zorg nodig
in de eerste lijn, die via een netwerk met de tweede lijn in
verbinding staat. Bekostiging in de eerste lijn moet je dan onder de
loep nemen en via verzekeraars laten aanbieden. Wij moeten toe naar
zorg die veel meer rondom de patiënt is georganiseerd. De centrale
positie van de patiënt stelt dan ook andere eisen aan uw rol.
Dames en heren, ik zeg het nog maar eens: in de zorg moeten we van
verondersteld naar verdiend vertrouwen. Met meer ruimte en vrijheid
voor ondernemen in de zorg, ligt het voor de hand om de rechtspositie
van patiënten en cliënten, als individuen en als collectief,
aanzienlijk te versterken. We werk aan een wetsvoorstel, Wet
cliëntenrechten zorg, dat binnen afzienbare tijd naar de Tweede Kamer
zal gaan.
Ook dit draagt bij aan een centrale positie voor de patiënt. En we
willen bereiken dat de patiënt dat ook zo ervaart. Het recht op
informatie en het recht op afstemming binnen de keten dragen bij aan
een steviger positie in de driehoek van patiënten, zorgaanbieders en
verzekeraars.
Dames en heren, om de patiënt draait het. En met het oog op de
kwaliteit en de veiligheid van de zorg moet je wel kunnen terugvallen
op verbeteringen, op inzet, op een agenda van productie in de hand
houden en niet overbehandelen. U moet veiligheid serieus nemen en uw
indicatoren en richtlijnen naleven.
Met uw sector heeft u laten zien dat u de afgelopen 8 jaar voorop
heeft willen lopen, en die innovatieve kracht hebben we hard nodig.
Hopelijk kunnen we samen werken aan meer transparantie en van
verondersteld naar verdiend vertrouwen.
Hartelijk dank voor uw aandacht.
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport