Rijksuniversiteit Groningen

Bemiddelend bestuur. Juridische aspecten van bemiddeling bij de bestuurlijke besluitvorming

Datum: 09 oktober 2008

Promotie: mw. H.D. Tolsma, 16.15 uur, Academiegebouw, Broerstraat 5, Groningen

Proefschrift: Bemiddelend bestuur. Juridische aspecten van bemiddeling bij de bestuurlijke besluitvorming

Promotor(s): prof.dr. H.E. Bröring

Faculteit: Rechtsgeleerdheid

Veel mogelijkheden voor bemiddeling bij bestuurlijke besluitvorming

Bemiddeling is binnen de overheid een actueel onderwerp. Het wordt bijvoorbeeld door de Nationale Ombudsman gezien als een middel om het vertrouwen van de burger in de overheid te bevorderen. Bovendien kan bemiddeling voorkomen dat problemen onnodig op het bord van de rechter terechtkomen of dat dure procedures zich jarenlang voortslepen. Promovenda Hanna Tolsma onderzocht de juridische aspecten van bemiddeling bij bestuurlijke besluitvorming. Een van haar conclusies luidt dat wetgeving, literatuur en jurisprudentie genoeg aanknopingspunten bieden voor een bemiddelende rol van het bestuur bij besluitvorming. In sommige gevallen rust er op bestuursorganen zelfs de plicht om te onderzoeken of een minnelijke oplossing mogelijk is, aldus Tolsma.

Bestuurlijke besluitvorming zorgt geregeld voor conflicten met burgers. De reden is dat bij overheidsbesluiten vaak tegenstrijdige belangen betrokken zijn. Bestuursorganen maken daarom in toenemende mate gebruik van bemiddeling: bij de behandeling van zienswijzen of bezwaren wordt geprobeerd met belanghebbenden een oplossing te vinden voor een conflict over een voorgenomen besluit. Zo kunnen juridische procedures worden voorkomen. Het bestaande bestuursrechtelijke systeem is echter niet ontworpen met de gedachte dat het bestuur met burgers onderhandelt over te nemen besluiten. Biedt het bestuursrecht desondanks een adequaat instrumentarium voor bemiddeling?

Volgens Tolsma wel. Zij stelt in haar proefschrift diverse juridische aspecten van bemiddeling bij bestuurlijke besluitvorming aan de orde. Allereerst gaat ze na onder welke omstandigheden bestuur gehouden is een bemiddelende rol op zich te nemen. Daarnaast besteedt ze aandacht aan het legaliteitsbeginsel en het specialiteitsbeginsel. Beide bestuursrechtelijke beginselen fungeren als randvoorwaarde bij afspraken die het bestuur met de burger maakt ter oplossing van een conflict. Ten slotte onderzoekt Tolsma in hoeverre een conflict over eerder bereikte overeenstemming leidt tot problemen voor rechtsbescherming van burgers en hoe die problemen kunnen worden opgelost. Behalve een juridisch-normatieve analyse bevat het proefschrift ook een praktijkverkenning. Daarin beschrijft Tolsma met welke problemen en uitdagingen overheidsorganen worden geconfronteerd als die daadwerkelijk proberen werk te maken van bemiddeling.

Hanna Tolsma (Leeuwarden, 1980) studeerde Nederlands recht aan de Rijksuniversiteit Groningen. Ze verrichtte haar promotieonderzoek bij de vakgroep Bestuursrecht en Bestuurskunde van de Rijksuniversiteit Groningen. Het proefschrift verschijnt in een handelseditie bij Boom Juridische Uitgevers.