Minder nieuwe kantoren
07/10/2008 13:51
Neprom
Ook projectontwikkelaars ervaren de gevolgen van de kredietcrisis en de dreiging van economische stagnatie. Toch verwacht de NEPROM, de vereniging van projectontwik-kelaars, niet dat er veel nieuw opgeleverde kantoren leeg komen te staan. Dat komt doordat de projectontwikkelaars de afgelopen jaren terughoudend zijn geweest bij de ontwikkeling van nieuwe kantoren.
Dit blijkt uit het onderzoek NIEUW Commercieel Vastgoed 2008 dat de NEPROM 7 oktober presenteerde. Uit het onderzoek onder circa 250 projectontwikkelaars komt naar voren dat een groot aantal plannen voor nieuwe kantoren 'boven de markt zweeft', maar dat jaarlijks slechts een zeer klein deel daarvan ook daadwerkelijk wordt gebouwd. Volgens de branchevereniging voor ontwikkelaars is dat met name te danken aan de marktgerichtheid van de projectontwikkelaars, waardoor alleen die kantoren worden gebouwd waar ook kopers en huurders voor te vinden zijn.
Sterke kantorenmarkt
Dankzij de sterke economische groei en de groei van de werkgelegenheid was 2007 op-nieuw een goed jaar voor de kantorenmarkt in Nederland, met een goede huurontwikkeling, een sterke stijging in de opname van kantorenruimte en opnieuw beleggingsrecords. Nieuwe kantoren blijken door een hoge kwaliteit en gunstige ligging bij huurders en beleggers zeer geliefd. Toch zijn ontwikkelaars, ondanks de uitbundige groei, zeer terughoudend geweest met het bouwen van kantoren op risico. Overigens hebben ook de oplopende bouwkosten de ontwikkelaars parten gespeeld.
In 2007 werden nieuwe kantoren met een totale oppervlakte van 440.000 m2 opgeleverd. Dat betekent dat er minder dan 1% aan de kantorenvoorraad is toegevoegd. Uit het onderzoek van de NEPROM blijkt dat er wel veel plannen voor nieuwe kantoren zijn, maar dat in 2007 voor nog geen 4% van al die plannen een bouwvergunning is afgegeven. Dit is een duidelijk signaal dat de markt op dit moment goed functioneert en dat plannen met onvoldoende kwaliteit of die onvoldoende in een behoefte voorzien niet tot realisatie komen.
Opmerkelijk is dat er in 2007 fors minder bouwvergunningen voor kantoren zijn afgegeven dan in 2006. Dit betekent dat na 2008 zelfs een daling van het aantal opgeleverde nieuwe kantoren verwacht mag worden, waarmee toekomstige leegstand van nieuwe kantoren zeer onwaarschijnlijk wordt. De NEPROM is daarom van mening dat de komende jaren de zoge-noemde varkenscyclus voor nieuwe kantoren zich niet of nauwelijks zal voordoen.
Leegstand
In de bestaande kantorenvoorraad is de situatie minder rooskleurig. De leegstand is daar in 2007 wel afgenomen, maar bedraagt nog altijd 9,6%. Ontwikkelaars proberen de leegstand door renovatieprojecten te verminderen. Ongeveer 5% van alle plannen van ontwikkelaars betreft renovatie of sloop gecombineerd met nieuwbouw. Veel leegstaande kantoren zijn echter van lage kwaliteit of bevinden zich op slecht gelegen locaties, waardoor renovatie of hergebruik lang niet altijd een optie is.
http://www.neprom.nl