Rijksmuseum


6 oktober 2008

Rijksmuseum verwerft topstuk Berckheyde

Met De bocht van de Herengracht (1671-72) heeft het Rijksmuseum het meesterwerk verworven van de 17de-eeuwse schilder Gerrit Berckheyde. Het schilderij is een van de hoogtepunten van het Nederlands stadsgezicht. Voorgesteld is het rijkste deel van de grachtengordel dat al eeuwen bekend staat als De Gouden Bocht. Het schilderij verbeeldt op indringende wijze het meest geslaagde stedenbouwkundige project in de 17de eeuw. De verwerving valt samen met de voordracht van de Amsterdamse grachtengordel als World Heritage Site van de UNESCO. De verwerving vond plaats dankzij de genereuze steun van Royal Dutch Shell aan het Nationaal Fonds Kunstbezit en de BankGiro Loterij.

Royal Dutch Shell stelde, bij gelegenheid van de unificatie tussen de N.V. Koninklijke Nederlandsche Petroleum Maatschappij ("de Koninklijke") en The 'Shell' Transport and Trading Company Ltd, 1,5 miljoen euro beschikbaar, als aandenken aan 'de Koninklijke', om een belangrijk kunstwerk aan te kopen waarin kunst en geschiedenis hand in hand gaan. Shell gaf deze schenking in beheer bij het Nationaal Fonds Kunstbezit. Tevens stelt de BankGiro Loterij middels het Rijksmuseum Fonds een bedrag beschikbaar om deze aankoop mogelijk te maken.

De bocht van de Herengracht
De heldere kleuren, het scherpe contrast tussen de in schaduw gehulde, pas verrezen stadspaleizen en de zonovergoten blinde muren van de nog niet bebouwde kavels geven De bocht van de Herengracht (1671-72) een serene, tijdloze bijna moderne, abstracte kwaliteit. Het geeft een gedetailleerde blik op de zogenaamde 'Gouden Bocht', het voornaamste deel van de grachtengordel, waar de Amsterdamse patriciërs tijdens de grote economische bloei in de eerste helft van de 17de eeuw hun imposante huizen bouwden. Behalve gedetailleerd is het ook bijzonder verhalend geschilderd, waardoor het zowel historisch, als kunsthistorisch van groot belang is. Zo besteedde Berckheyde uitvoerig aandacht aan de nieuwbouw die aan de gracht plaatsvond: bouwlieden zijn druk in de weer en bouwmaterialen liggen verspreid op de kade. Het laatste pand aan de zuidzijde van de gracht staat zelfs nog in de steigers.

Gerrit Berckheyde
Het werk is een van de onbetwiste hoogtepunten binnen het oeuvre van de vooraanstaande 17de-eeuwse Haarlemse stadsgezichtschilder Gerrit Berckheyde (1638-1698). Het is tevens het eerste schilderij van de Herengracht dat van Berckheyde bekend is. Dezelfde locatie, maar dan gezien vanaf de Leidsestraat in tegenovergestelde richting is door Berckheyde ook in 1672 verbeeld in een schilderij dat sinds 1980 al tot de belangrijkste Nederlandse stadsgezichten in het Rijksmuseum behoort.

Het schilderij is van 11 oktober 2008 tot en met 11 januari 2009 te zien op de tentoonstelling Bewonder de stad in het Mauritshuis in Den Haag, aansluitend gaat het naar de National Gallery in Washington, daarna zal het vast onderdeel uit maken van De Meesterwerken-presentatie in de Philipsvleugel van het Rijksmuseum.

Feiten:
De bocht van de Herengracht (1671-72), olieverf op paneel, 42,6 x 57,5 cm Gerrit Berckheyde (1638-1698)

Beeldmateriaal is te downloaden via: www.rijksmuseum.nl/persmap