Managers moeten terug naar school

06/10/2008 10:01

Hay Group

Managers moeten terug naar school

Leiderschapsstijl cruciaal voor onderwijsklimaat en schoolprestaties

Op te veel scholen hangt een demotiverende sfeer. Dit blijkt uit onderzoek van Hay Group onder 1500 leraren, dat vandaag bekend wordt gemaakt aan het begin van de nationale onderwijsweek. De leidinggevende speelt hier een essentiële rol in volgens het internationale onderzoeks- en adviesbureau. Leraren willen dat de school beter wordt georganiseerd en dat nadruk wordt gelegd op hun eigen prestaties. "Managers moeten op het netvlies krijgen wat hun impact is op het werkklimaat," aldus Peter Langerak, senior consultant bij Hay Group en voormalig leraar.

Klimaat in onderwijs onder de maat

Juist in het onderwijs is een motiverend klimaat van belang om te garanderen dat jonge mensen zich optimaal kunnen ontwikkelen. Terwijl 38 procent van andere Nederlandse organisaties een aantrekkelijk werkklimaat heeft weten te realiseren, is er volgens leraren in maar 18 procent van de gevallen sprake van een energiegevend en motiverend werkklimaat.

"Op te weinig scholen voelen leraren zich uitgedaagd tot persoonlijke ontwikkeling en het boeken van resultaten," zegt Langerak. Volgens de leraren verbetert het klimaat aanzienlijk als de managers meer duidelijkheid scheppen en de nadruk komt te liggen op de resultaten van de leraar zelf.

Leraren: meer duidelijkheid en nadruk op prestaties

Ruim twintig jaar onderzoek van Hay Group laat zien dat het juiste werkklimaat de prestaties van een organisatie tot 30 procent kan verbeteren. Het onderzoeks- en adviesbureau beschrijft in dit onderzoek een zestal dimensies, dat het werkklimaat bepaalt en prestaties beïnvloedt: teamgeest, flexibiliteit, duidelijkheid, verantwoordelijkheid, waardering en prestatiemaatstaven. "Goede managers creëren door middel van de gepaste leiderschapsstijl een stimulerend werkklimaat waarin leraren worden gemotiveerd om optimaal te presteren," aldus Langerak.

"In vergelijking met andere Nederlandse organisaties, beoordelen leraren hun organisatie nu nog vaak lager op het gebied van 'teamgeest', 'duidelijkheid' en 'prestatiemaatstaven'," vertelt Langerak (fig.2). "Terwijl dit juist essentiële dimensies zijn bij uitmuntende organisaties." Leraren willen weten wat van hen verwacht wordt en hoe dit past in de doelstellingen van de school. Daarnaast willen leraren meer nadruk op eigen prestaties en resultaten. Langerak: "Waarom worden leraren bijvoorbeeld niet beoordeeld op verbetering van leerresultaten van de leerlingen of de projecten die ze uitvoeren?"

Volgens Hay Group richt de focus van politici, leraren en leerlingen voor verbetering van het onderwijs zich nu nog te veel op de leraren zelf, terwijl vooral ook moet worden gekeken naar de rol van de leidinggevende. "Onderwijsmanagers moeten op het netvlies krijgen wat hun impact is op het werkklimaat," vervolgt Langerak.

Te democratisch

"Elke manager heeft via het werkklimaat dat hij creëert impact op de resultaten van de school. Die invloed kan positief en negatief zijn". Het verschil tussen een demotiverend en een hoog motiverend, energiegevend klimaat wordt door Hay Group verklaard door de leiderschapsstijlen van de leidinggevende. "De meest effectieve onderwijsmanagers gebruiken minimaal drie dominante stijlen: de democratische, coachende en gezaghebbende stijl en niet alleen maar de democratische stijl. De meest effectieve onderwijsmanagers laten een breed repertoire aan stijlen zien," aldus Langerak.

Hay Group noemt zes verschillende leiderschapsstijlen (fig.3):


- De democratische leiderschapsstijl is gericht op participatie en het primaire doel is gemeen-schappelijke consensus.


- De coachende stijl focust op persoonlijke ontwikkeling van leraren en minder op het dagelijks werk en de resultaten daarvan.


- Bij de gezaghebbende stijl wordt er goed geluisterd naar leraren, maar neemt de leidinggevende de uiteindelijke beslissingen zelf.


- De maatgevende stijl houdt te weinig rekening met de inbreng van leraren. Verantwoordelijk-heden worden schoorvoetend aan leraren overgelaten.


- De dwingende stijl is alleen effectief in een ware crisissituatie.


- In de relatiegerichte stijl is de kloof tussen leidinggevende en leraren zo klein mogelijk, maar worden performance gerelateerde confrontaties uit de weg gegaan.

In het onderwijs wordt door managers veelal de democratische leiderschapsstijl gehanteerd. "Dit betekent veel vergaderen, veel luisteren en weinig kritiek op slechte prestaties," vertelt Langerak. "Vaak komt de leidinggevende uit de eigen groep leraren, waardoor het gevoel heerst collegiaal te moeten blijven. Het 'wij-gevoel' overheerst, terwijl leraren juist behoefte hebben aan duidelijkheid, richting en prestatiedoelstellingen." In hoog motiverende scholen heeft de leidinggevende ook de gezaghebbende en coachende stijl in huis, terwijl in demotiverende scholen de dwingende en maatgevende stijl meer voorkomt. "Maar 'doe wat ik zeg' en 'doe zoals ik' werken averechts in het onderwijs", aldus Langerak.

Over het onderzoek

Hay Group heeft ruim 1500 leraren in het Nederlands voortgezet onderwijs gevraagd naar het werkklimaat en de leiderschapsstijlen. De leraren hebben meer dan 400 leidinggevenden beoordeeld en aangegeven hoe het voelt om op hun eigen school te werken. De white paper 'Lessen in Leiderschap' is te downloaden van de website: www.haygroup.nl. Op de website is ook een 'To-do list' voor leidinggevenden in het onderwijs te vinden, om het werkklimaat te verbeteren.

Hay Group

Hay Group is een wereldwijd onderzoeks- en adviesbureau op het gebied van strategie, organisatie en Human Resources. Hay Group is meer dan zestig jaar actief in het ontwikkelen van talent en helpt organisaties beter te werken door mensen te motiveren om optimaal te presteren. Met ruim 2000 mensen, werkzaam in 86 kantoren in 47 landen, werkt Hay Group voor ruim 7000 internationale bedrijven en organisaties. Zie ook www.haygroup.nl





http://www.haygroup.nl