De gevolgen van de kredietcrisis voor pensioenfondsen
Het zijn onstuimige tijden op de financiële markten. Er is sprake van
failliete zakenbanken, razendsnelle overnames en miljardenverslindende
reddingsacties. Een onduidelijk toekomstperspectief leidt tot paniek
op de diverse aandelenbeurzen. Hoewel de stemming met het reddingsplan
voor de kredietcrisis van de Amerikaanse overheid op dit moment weer
is omgeslagen, blijft de markt instabiel. De kredietcrisis zal ook de
pensioenfondsen in Nederland raken.
Hoewel een besluit over indexatie nog even op zich laat wachten heeft
de Vereniging van Bedrijfstakpensioenfondsen (VB) al gewaarschuwd dat
de pensioenfondsen wellicht moeten afzien van indexatie. Dat zou
betekenen dat de pensioenen volgend jaar niet zullen meestijgen met de
inflatie. Het niet of gedeeltelijk indexeren treft de huidige
gepensioneerden. Mensen die nu pensioen opbouwen hoeven zich niet al
te veel zorgen te maken. Zij hebben bijna allemaal een
middelloonregeling en missen dan een stukje opbouw. Als de indexatie
later niet wordt ingehaald, zullen ze dat bij pensionering merken. Er
is echter tijd genoeg voor herstel, aangezien pensioenfondsen lange
termijnbeleggers zijn.
De Nederlandse pensioenfondsen beheren enorme spaarpotten waar geld in
zit voor de oude dag. Samen beheren ze een slordige 700 miljard euro.
Ongeveer de helft van het geld zit in zogeheten vastrentende waarden,
zoals obligaties. De waarde daarvan hangt sterk af van de ontwikkeling
van de rente. De rest zit in beleggingen waarvan de waarde veel meer
kan schommelen, zoals aandelen, vastgoed en grondstoffen. Het gaat
door de kredietcrisis al een tijd niet goed op de aandelenbeurzen
wereldwijd.
Pensioenfondsbestuurders volgen de ontwikkelingen met argusogen. Zakt
de dekkingsgraad (kort gezegd de verhouding tussen het vermogen en
toekomstige betalingsverplichtingen) te ver dan moeten ze dit melden
bij De Nederlandsche Bank. Voor de meeste pensioenfondsen moet de
dekkingsgraad liggen tussen 120 en 130 procent. Komt die eronder dan
moet het pensioenfonds een herstelplan in werking zetten. In de
praktijk betekent dit gevolgen voor de premie en/of indexatie.
De verslechterde vermogenspositie van pensioenfondsen zal een
belangrijke rol vormen bij het jaarlijkse overleg bij de fondsbesturen
over de premie en indexatie voor het volgende jaar. Dit betekent niet
per definitie dat bij alle fondsen de premie omhoog gaat en/of de
indexatie wordt gekort. Lang niet ieder beleidskader of
financieringsovereenkomst voorziet in een premieverhoging als er een
lange termijn reservetekort is. Het hangt ook sterk af van het huidige
premieniveau of een premieverhoging nodig dan wel mogelijk is.
Het zal duidelijk zijn dat de scherpe koersdalingen van de afgelopen
periode van invloed kan zijn op de indexatie. Belangrijke factor in
deze is de inflatie zelf. Die is al gestegen door de duurdere
grondstofprijzen en kan nog verder oplopen door de miljarden die de
afgelopen dagen in het financiële systeem zijn gepompt. Hoe meer geld
er in omloop is, hoe minder het waard wordt en hoe groter de
inflatiedruk daardoor wordt.
Vaststaat dat het de komende maand(en) voor pensioenfondsen spannend
wordt.
Kunnen de beurzen zich nog enigszins herstellen van de misère van de
afgelopen maanden en in hoeverre zijn de beleggingen in alternatieven
als grondstoffen of vastgoed, in staat geweest om de klappen op de
beurs op te vangen. Eind oktober zal het bij de meeste pensioenfondsen
duidelijk worden in hoeverre indexatie volgend jaar mogelijk is.
Op dit moment echter zijn de voortekenen jammer genoeg nog niet al te
best. Het pensioenfonds Zorg en Welzijn heeft al laten weten dat de
dekkingsgraad sinds juni sterk is gedaald. De kans dat de indexatie
niet of maar gedeeltelijk doorgaat, wordt hiermee reëel. Voor dit
moment zal dit vooral voor de gepensioneerden een vervelende verassing
zijn. Aan de andere kant moeten we niet vergeten dat de verwachtingen
op de langere termijn positief blijven, de beurzen zullen zich op de
langere termijn gaan herstellen. Conform ons beleid en de gemaakte
afspraken in de meeste fondsen zullen we zodra de vermogenspositie van
het fonds dit weer toelaat, de gemiste indexatie uit het verleden
herstellen.
ABVAKABO FNV