Gerven en Langkamp over de concentratie van bevallingszorg en één
locatie van de ziekenhuizen in Vlissingen en Goes
Antwoorden op kamervragen van Van Gerven en Langkamp over de concentratie
van bevallingszorg en één locatie van de ziekenhuizen in Vlissingen en Goes
Kamerstuk, 3 oktober 2008
De Voorzitter van de Tweede Kamer
der Staten-Generaal
Postbus 20018
2500 EA DEN HAAG
CZ-K-U-2876000
3 oktober 2008
Antwoorden van minister Klink op de vragen van de Kamerleden Van
Gerven en Langkamp (SP) over de concentratie van bevallingszorg op één
locatie van de ziekenhuizen in Vlissingen en Goes (2070828490).
Vraag 1
Wat is uw reactie op het bericht dat de zorg rond bevallingen en
pasgeborenen in de ziekenhuizen Goes en Vlissingen van de Inspectie
voor de Gezondheidszorg (IGZ) samengevoegd mag worden? 1)
Antwoord 1
De IGZ heeft de volgende overwegingen gehad bij het standpunt omtrent
de bevallingszorg in Zeeland. Als gevolg van het vertrek van 3 van de
in totaal 8 gynaecologen en het niet tijdig kunnen invullen van de
vacatures is in beide ziekenhuizen een zeer onwenselijke situatie
ontstaan voor wat betreft de tweedelijns obstetrische en daaraan
gerelateerde gynaecologische zorg. Door dit (tijdelijke) tekort aan
gynaecologen zijn beide ziekenhuizen volgens de IGZ op dit moment niet
meer in staat om afzonderlijk kwalitatief verantwoord 7 x 24 uur
tweedelijns obstetrische en gynaecologische zorg aan te bieden. Door
de tweedelijns obstetrische en gynaecologische zorg te concentreren op
één locatie zullen de ziekenhuizen hiertoe wel weer in staat zijn en
wordt voorkomen dat deze zorg (al dan niet tijdelijk) niet meer
beschikbaar is in Midden en Noord Zeeland. Behalve dat daarmee een
basisfunctie zou verdwijnen uit deze regio, zou dit volgens de IGZ ook
ingrijpende gevolgen kunnen hebben voor zowel bepaalde tweedelijns
functies als voor bepaalde eerstelijns functies, zoals de eerstelijns
verloskunde. Kwalitatief verantwoorde zorg gaat boven bereikbare zorg.
Om die reden sluit ik me aan bij de overwegingen van de IGZ.
Vraag 2
Waarom heeft de IGZ het standpunt van de verloskundigen op Walcheren
niet meegewogen bij haar standpuntbepaling?
Antwoord 2
De ontstane situatie maakt dat de voorgenomen concentratie van de
tweedelijns verloskunde voor geen enkele partij nog een vrije keuze
is, maar een noodgedwongen oplossing om te voorkomen dat de
tweedelijns verloskunde (al dan niet tijdelijk) niet meer beschikbaar
is in Midden en Noord Zeeland. De IGZ is op de hoogte van het
standpunt van de verloskundigen en heeft er bij de ziekenhuizen
expliciet op aangedrongen om bij de uitwerking van het
concentratieplan, onder andere in het kader van de patiëntveiligheid,
alle partijen te betrekken die mogelijkerwijs te maken kunnen krijgen
met de gevolgen van de concentratie. Met name is door de IGZ
aangegeven dat in ieder geval met de eerstelijns verloskundigen en de
regionale ambulancevoorziening overleg dient plaats te vinden.
Vraag 3
Wat is de reden dat de Zeeuwse ziekenhuizen moeite hebben met het
aantrekken van gynaecologen? Waarom lukt het de ziekenhuizen in
bijvoorbeeld Oost-Groningen wel om verloskunde te blijven aanbieden en
de ziekenhuizen in Goes en Vlissingen niet?
Antwoord 3
De mate waarin de betrokken ziekenhuizen tijdig voldoende gyneacologen
kunnen aantrekken, is afhankelijk van verschillende factoren. Beide
ziekenhuizen zijn ten aanzien van hun personele situatie uitermate
kwetsbaar. Zo kan de beperkte omvang van de vakgroep gynaecologie in
beide ziekenhuizen leiden tot een hoge dienstenfrequentie, beperkte
mogelijkheden tot verdeling van aandachtsgebieden en introductie van
nieuwe technologie en de grote afstand tot topklinische/academische
ziekenhuizen die de mogelijkheid beperkt tot reële samenwerking op het
terrein van opleiding en scholing. Het dichtstbijzijnde
topklinische/academische ziekenhuis waar de ziekenhuizen
samenwerkingsafspraken mee zou kunnen maken, om onder andere de
formatieve kwetsbaarheid (via gezamenlijke dienstenregeling,
waarneming) te verminderen, is meer dan 100 kilometer van de
ziekenhuizen in Goes en Vlissingen gelegen.
Vraag 4
Wat vindt u van het gegeven dat de verloskundigen op Walcheren tegen
de concentratie zijn omdat de kwaliteit van de verloskundige zorg dan
onder de maat zal komen, omdat de bereikbaarheid en toegankelijkheid
van de ziekenhuisfaciliteiten onder de algemeen aanvaarde
kwaliteitsgrens komt die als uitgangspunt moet dienen voor alle
ingezetenen?
Antwoord 4
Door de tweedelijns verloskunde te concentreren op één locatie wordt
voorkomen dat deze zorg (al dan niet tijdelijk) niet meer beschikbaar
is in Midden en Noord Zeeland, zie ook mijn antwoord op vraag 1.
Ingevolge de Kwaliteitswet Zorginstellingen zijn de ziekenhuizen
voorts gehouden om ook ingeval van concentratie op één locatie
verantwoorde zorg te leveren en de ziekenhuisfaciliteiten op de
locatie waar de tweedelijns verloskunde geconcentreerd wordt, zodanig
in te richten dat kwalitatief verantwoorde zorg mogelijk is.
Uiteraard is het van belang dat burgers voor zover dat mogelijk is in
hun naaste omgeving moeten kunnen beschikken over een ziekenhuis waar
kwalitatief verantwoorde basiszorg verleend wordt. Deze basiszorg moet
ten minste voldoen aan minimum (veld)normen. Voor de acute zorg
betekent dit dat deze zorg voor iedereen binnen 45 minuten bereikbaar
moet zijn. Electieve ziekenhuiszorg kent geen spreidingsbeleid en voor
de bereikbaarheid hiervan zijn geen wettelijke normen opgesteld. De
wens om ziekenhuiszorg dichtbij te houden laat zich overigens niet in
alle gevallen verenigen met de kwaliteitsstandaarden waaraan ook
electieve zorg moet kunnen voldoen. Zoals ik ook in de notitie "Kiezen
voor bereikbaarheid en kwaliteit van zorg" heb aangegeven, is de
kwaliteit van zorg leidend. Ik zal mij echter tot het uiterste
inspannen om de bereikbaarheidsnorm van 45 minuten te handhaven door
bijvoorbeeld het verplaatsen c.q. toevoegen van
ambulancestandplaatsen.
Vraag 5
Betekent een dergelijke concentratie van de bevallingszorg niet het
einde van een verantwoorde thuisbevalling op Walcheren? Vindt u dit
een acceptabele uitkomst? Zo ja, kunt u dit dan toelichten?
Antwoord 5
Bij de uitwerking van het concentratieplan van de tweedelijns
verloskunde door de ziekenhuizen en partijen in de eerstelijn zal ook
gekeken worden naar de mogelijkheden en onmogelijkheden van
thuisbevallingen op Walcheren. Thuisbevallingen zullen alleen kunnen
blijven plaatsvinden indien dit verantwoord is voor de (aanstaande)
moeder en (het ongeboren) kind. De kwaliteit van de verloskundige zorg
dient leidend te zijn, ook wanneer dit zou betekenen dat
thuisbevallingen daarmee niet langer verantwoord zijn.
Vraag 6
Is hierbij niet het 45-minutencriterium in het geding voor acute hulp
bij bevallingsproblemen? Wordt deze norm niet overschreden? Zo neen,
kunt u dit dan toelichten? Zo ja, welke stappen gaat u ondernemen om
deze ongewenste concentratie te voorkomen? In hoeverre is dit in
strijd met uw visie op de bereikbaarheid van zorg, zoals vastgelegd in
de notitie "Kiezen voor bereikbaarheid en kwaliteit van zorg"? 2)
Antwoord 6
Het voorkomen van concentratie van de tweedelijns verloskunde is
volgens de IGZ niet in het belang van de beschikbaarheid van de
tweedelijns verloskunde in Midden en Noord Zeeland, zie ook mijn
antwoord op vraag 1. Bij de uitwerking van het concentratieplan dienen
door de ziekenhuizen en partijen in de eerste lijn, in overleg met
andere partijen, zoals de zorgverzekeraar, de gevolgen van de
concentratie in beeld gebracht te worden. Dit betekent dat ook
onderzocht moet worden of het 45-minutencriterium in het geding is. Zo
nodig zal moeten worden bezien welke maatregelen er mogelijk genomen
kunnen worden om binnen de bereikbaarheidsnorm van 45 minuten te
blijven. Het kan zijn dat er een situatie ontstaat waarbij een keuze
gemaakt moet worden. Zoals ik al eerder heb opgemerkt, ook in de
notitie "Kiezen voor bereikbaarheid en kwaliteit van zorg", is de
kwaliteit van zorg leidend en kies ik onder bovengenoemde condities
voor kwaliteit boven bereikbaarheid van zorg.
Vraag 7
Welke stappen en maatregelen gaat u nemen om er zorg voor te dragen
dat er voldoende gynaecologen in de Zeeuwse ziekenhuizen zijn en de
verloskundige zorg op een kwalitatief goed niveau kan blijven?
Antwoord 7
De IGZ heeft mij laten weten dat in Midden en Noord Zeeland op dit
moment ruimte is voor ten hoogste één locatie om kwalitatief
verantwoorde tweedelijns verloskundige zorg aan te kunnen blijven
bieden en daarmee ook de mogelijkheid te behouden voor kwalitatief
verantwoorde eerstelijns verloskundige zorg. De IGZ komt tot dit
standpunt aan de hand van de actuele crisissituatie waarvan in Zeeland
nu sprake is.
Vraag 8
Waarom heeft de IGZ nu dit standpunt ingenomen terwijl de NMa nog een
uitspraak moet doen over de nieuwe fusieplannen van beide
ziekenhuizen, en in 2005 grote vraagtekens plaatste bij de fusie?
Antwoord 8
Het huidige standpunt van de IGZ beperkt zich tot de verloskundige
zorg en daaraan gerelateerde gynaecologische en kindergeneeskundige
klinische zorg en loopt daarom op geen enkele wijze vooruit op de
fusietoets van de NMa. De huidige situatie waarbij de beschikbaarheid
van de tweedelijns verloskunde geborgd dient te worden, noopt volgens
de IGZ tot het nemen van adequate maatregelen op korte termijn. De
situatie met betrekking tot de noodgedwongen concentratie van de
tweedelijns verloskunde en de daarmee samenhangende klinische
gynaecologie en kindergeneeskundige zorg dient derhalve los gezien te
worden van het standpunt van de IGZ ten aanzien van de fusieplannen
van beide ziekenhuizen.
Vraag 9
Op wat voor gronden heeft de IGZ haar besluit genomen? Wat is uw
mening daarover? Is dit niet in strijd met uw uitgangspunt verwoord in
uw brief Kiezen voor bereikbaarheid en kwaliteit van zorg van 27 juni
jl. waarbij u aangeeft dat naast kwaliteit de menselijke maat en
bereikbaarheid centraal moeten worden gesteld? Zo neen, waarom niet?
Antwoord 9
Het borgen van de beschikbaarheid van de tweedelijns obstetrische en
gynaecologische zorg in Midden en Noord Zeeland is voor de IGZ het
uitgangspunt geweest voor het standpunt.
Vraag 10
Wilt u de kamer de brief van de IGZ van 29 juli 2008 aan de Raad van
Bestuur van de Stichting Oosterscheldeziekenhuizen doen toekomen? Zo
neen, waarom niet?
Antwoord 10
Ja, ik voeg de brief van de IGZ aan het bestuur van de Stichting
Oosterscheldeziekenhuizen bij.
1) PZC, 26 augustus 2008.
2) Kamerstuk 29 247, nr 75, vergaderjaar 2007-2008.
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport