Persbericht Wageningen Universiteit, 065wu, 25 september 2008
Kiem voor kanker al op jeugdige leeftijd gelegd
Op jeugdige leeftijd wordt de kiem gelegd voor kanker op latere leeftijd. Een op de drie Nederlanders krijgt op enig moment de diagnose kanker. Behalve roken en gebrek aan lichaamsbeweging, spelen overgewicht en overmatig alcoholgebruik daarbij een rol. Vooral jongeren beseffen veel te weinig dat zij met een gezonde leefstijl de kans op kanker aanmerkelijk kunnen verkleinen. Dat zegt prof.dr.ir. Ellen Kampman, bij de aanvaarding op 2 oktober van het ambt van persoonlijk hoogleraar Voeding en kanker aan Wageningen Universiteit. Zij is bovendien bezorgd over het gebruik van voedingssupplementen en vitaminepreparaten, speciaal onder kankerpatiënten.
Als alle Nederlanders gezond zouden leven en eten, zou dat zo'n 30.000 nieuwe kankergevallen per jaar kunnen schelen. Nu krijgen circa 90.000 Nederlanders per jaar te horen dat zij kanker hebben.
Prof. Kampman wil toe naar duidelijker adviezen voor de consument, de patiënt en de beleidsmaker, zegt ze in haar inaugurele rede. Ze vindt o.a. dat onderzocht moet worden hoe adviezen zo te formuleren "dat de boodschap overkomt, met name bij jongeren voor wie kanker nog heel ver weg is."
Kampman realiseert zich dat bij wetenschappers kanker heel anders leeft dan onder de gemiddelde consument. Die lijkt de oorzaak vaak te zoeken buiten zichzelf, bijvoorbeeld in toevoegingen aan producten. Maar dat vindt zij een misvatting: de oorzaken voor kanker liggen vaak in het eigen leefpatroon, zoals overgewicht of bovenmatig alcoholgebruik.
Kanker ontstaat door fouten of beschadigingen in de genetische informatie in cellen. Bij een op de tien kankerpatiënten is sprake van aangeboren veranderingen in het DNA in hun cellen. Maar bij de overige patiënten ontstaat de beschadiging tijdens hun leven. Het lijkt erop dat voeding een rol kan spelen bij het aan- en uitschakelen van genen, zegt prof. Kampman.
Wereldwijd zijn er tot dusver meer dan 7000 epidemiologische studies uitgevoerd naar de relatie voeding en kanker. Een alomvattende rapportage van deze studies is in december 2007 gepubliceerd door het World Cancer Research Fund (WCRF), waaraan ook prof. Kampman heeft meegewerkt. Ook haar leeropdracht wordt mede mogelijk gemaakt door het WCRF.
Uit al deze onderzoeken is nu een goed beeld beschikbaar van wat de risicofactoren voor kanker zijn, als het gaat om het verband met voeding. En er zijn goede adviezen beschikbaar, zoals: voorkom overgewicht, neem dagelijks minimaal een half uur lichaamsbeweging, wees matig met alcohol (mannen maximaal twee glazen per dag, vrouwen één) en kies voor veel groenten, fruit, volkoren en peulvruchten en varieer zoveel mogelijk.
Foliumzuur
Prof. Kampman zegt dat er nog betrekkelijk weinig onderzoek is gedaan naar wat goede voeding is voor de kankerpatiënt. Die wil "overleven! Met een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven. En dat het nooit meer terugkomt", zegt ze. Bij mannen met darmkanker is uit een studie uit de VS gebleken dat degenen die veel varkensvlees, rundvlees, vet-rijke en vezel-arme produkten een drie maal zo kleine kans hebben om na vijf jaar nog in leven te zijn dan mannen met andere voedingsgewoonten
Bekend is dat ongeveer tien procent van de kankerpatiënten zijn heil zoekt in voedingssupplementen of vitaminepreparaten. Hoewel patiënten zich daarbij heel goed kunnen voelen, is de werking van geen van deze therapieën wetenschappelijk bewezen, aldus Kampman. Integendeel, hoge doseringen vitaminesupplementen, zoals bètacaroteen of foliumzuur, kunnen een risico met zich brengen. Ze kunnen juist het kankerproces bevorderen, omdat ook tumoren voor hun groei de extra voedingsstoffen goed kunnen gebruiken.
Op dit moment wordt door de overheid gedacht aan het toevoegen van foliumzuur aan brood, als middel om het risico op open ruggetjes bij baby's tegen te gaan. Kampman zou dat juist niet willen adviseren omdat ook al door fabrikanten foliumzuur is toegevoegd aan margarine, ontbijtgranen en sinaasappelsap en we daardoor, als we ook nog supplementen zouden gebruiken, een hoge dosis binnen zouden krijgen. Zij vindt dat zorgelijk: "Het deel van de bevolking dat er dan mogelijk schade door ondervindt is groter dan het deel waarvoor het goed zou zijn."
Prof. Kampman spreekt haar inaugurele rede Voeding en Kanker; Wat Leeft uit op donderdag 2 oktober, 16.00 uur in de Aula van Wageningen Universiteit. De bijeenkomst is voor iedereen toegankelijk. De inauguratie valt in de week van het Food4You festival in Wageningen. Daar kunnen zowel het grote publiek als mensen uit het voedingsvak alles over voeding, gezondheid en leefstijl beleven. Dat kan via tientallen activiteiten zoals lezingen, proeverijen, een kinderuniversiteit, en een grote publieksdag op zaterdag 4 oktober.