Nivel
NIVEL international
International activities
Toezicht op geneesmiddelenreclame moet beter 2 oktober 2008
De zelfregulering van de reclame voor geneesmiddelen werkt, maar niet
goed genoeg. Het ontbreekt vooral aan effectief toezicht, zo blijkt
uit de evaluatie van het Reclamebesluit geneesmiddelen. De evaluatie
is door minister Klink van VWS aangeboden aan de Tweede Kamer.
Zelfregulering
Volgens het Reclamebesluit geneesmiddelen moet reclame voor een
geneesmiddel het rationele gebruik van een geneesmiddel bevorderen,
door het objectief voor te stellen zonder de eigenschappen te
overdrijven. De uitvoering van het besluit wordt door beroeps- en
bedrijfsleven vormgegeven via een systeem van zelfregulering. Dit
systeem werkt, maar nog niet zo goed dat de doelstelling van het
Reclamebesluit wordt gehaald, zo stellen onderzoekers van het NIVEL,
de Faculteit der Rechtsgeleerdheid en het Instituut voor
Informatierecht van de Universiteit van Amsterdam. Zij evalueerden het
Reclamebesluit met subsidie van ZonMw. Voor handhaving van de normen,
zal de Inspectie voor de gezondheidszorg actiever en effectiever
toezicht moeten houden.
Tegenstrijdige belangen
NIVEL-onderzoeker Roland Friele: Patiënten moeten erop kunnen
vertrouwen dat de dokter beslissingen neemt die voor hen het beste
zijn. De uitvoering van het Reclamebesluit geneesmiddelen biedt
daarvoor op dit moment onvoldoende waarborg. De belangen van de
industrie om zoveel mogelijk geneesmiddelen om te zetten, staan soms
haaks op de belangen van de patiënt. Desondanks kan het systeem van
zelfregulering heel goed werken, stellen de onderzoekers. Het systeem
is goed in staat normen te ontwikkelen en verspreiden die in de
praktijk toepasbaar zijn. Het schort in het geval van reclame voor
medicijnen die voorgeschreven worden door artsen vooral aan de
handhaving. Overtredingen bij deze medicijnen komen nu vrijwel alleen
aan het licht via een systeem van vrijwillige melding. Veel
overtredingen worden daardoor niet gezien. Voor reclame over vrij
verkrijgbare geneesmiddelen ligt dit anders. Deze reclame is strakker
geregeld. De Keuringsraad Openlijke Aanprijzing Geneesmiddelen
(KOAG/KAG) toetst reclame-uitingen vooraf en pas nadat de raad een
toelatingsnummer heeft toegekend, mogen fabrikanten de reclame
publiceren. Dit systeem is redelijk sluitend.
Verborgen reclame
Vooral door de verscheidenheid aan marketingmiddelen die de
farmaceutische industrie inzet, is reclame voor medische
beroepsbeoefenaren soms lastig als zodanig herkenbaar. Verder moet
meer aandacht worden besteed aan de beïnvloeding van medische
opinieleiders die onder meer een rol spelen bij het opstellen van
richtlijnen en aan de invloed van de farmaceutische industrie op de
na- en bijscholing. Friele: Je ziet bijvoorbeeld dat na- en
bijscholing die de farmaceutische industrie verzorgt, gericht is op
bepaalde middelen. Dat is dus niet per definitie in het belang van de
patiënt maar in het belang van de industrie. Tot slot moet er ook meer
aandacht komen voor symptoomreclame, campagnes waarin symptomen of
bepaalde klachten centraal staan, zonder dat een specifiek
geneesmiddel wordt genoemd. Deze uitingsvorm wordt door de Stichting
Code Geneesmiddelen Reclame en door de Keuringsraad niet als reclame
beschouwd, maar blijkt toch een effectieve manier om geneesmiddelen
aan de man te brengen.